Lublin, 6 września 2022 r.
Dyrekcja
Szkoły Podstawowej nr 9
w Rumi
ul. Stoczniowców 6
84-230 Rumia
e-mail: sp9@rumia.edu.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki.
Pragnę zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę (w formularzu używanym w zarządzanej przez Państwa placówce znajduje się zwrot ŻADNEJ Z PROPONOWANYCH FORM), lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
W związku z powyższym nie mogą Państwo żądać od rodziców składania deklaracji o braku udziału w lekcjach religii lub/i etyki i jednocześnie zbierać dane osobowe niezainteresowanych udziałem.
Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej
korespondencji z ministerstwem z 2018 r.
uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom
i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania
lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe
jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy
szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są
zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.
W Formularzu stosowanym w zarządzanej przez Państwa placówce znajduje się informacja o wyborze religii rzymsko-katolickiej lub religii prawosławnej. Sytuacja ta powoduje, że rodzice należący do innych wyznań niż dwa wskazane przez szkołę nie mają możliwości złożenia deklaracji o udziale w zajęciach religii wyznania, do którego przynależą.
Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka.
Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów
jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Ponadto na podstawie art. 2 ust.
1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji
Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności,
wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na
poniższe pytania:
- Czy w ubiegłym roku szkolnym były organizowane zajęcia religii prawosławnej na terenie szkoły?
- Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach religii prawosławnej w ubiegłym roku szkolnym, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony?
- Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców w sprawie udziału ich dzieci w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
- Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W związku z brakiem odpowiedzi w dniu 29 września 2022 r. fundacja przygotowała przedsądowe wezwanie do wykonania obowiązku.
W dniu 6 października wpłynęła odpowiedź szkoły:
W tym samy dniu fundacja przesłała poniższą odpowiedź:
Szanowni Państwo,
w odpowiedzi na przesłane pismo i otrzymaną informację o dorocznym zbieraniu oświadczeń w sprawie życzenia rodziców co do udziału dziecka w zajęciach religii lub/i etyki, chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę, że na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
Ponadto zgodnie z wystąpieniem Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski „Domaganie się na początku każdego roku szkolnego deklaracji od rodziców lub pełnoletnich uczniów dot. uczestnictwa w lekcjach religii jest jawnym nadużyciem wywołującym niepotrzebny niepokój, zamieszanie, a nawet sugeruje możliwość zmiany raz podjętej decyzji. Takie działania są niezgodne z obowiązującymi przepisami państwowymi. O tym, jak należy interpretować ten przepis podało MEN w uzasadnieniu do nowelizacji Rozporządzenia dokonanej w 2014 r. +(…) oświadczenie, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia będzie składane w przypadku osób, które rozpoczynają naukę w danej szkole lub, które chciałyby zacząć uczęszczać na zajęcia religii lub etyki+. Z przepisu tego wynika bezsprzecznie, iż pisemne oświadczenie dotyczące uczestnictwa w lekcjach religii lub etyki nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym”.
Więcej informacji: https://diecezja.kielce.pl/coroczne-ponawianie-deklaracji-dot-uczestnictwa-w-religii-niezgodne-z-przepisami
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu