Lublin, 24 września 2025 r.
Dyrekcja IX
Liceum Ogólnokształcące
im. Mikołaja Kopernika
w Lublinie
ul. Andrzeja Struga 6
20-709 Lublin
e-mail: poczta@lo9.lublin.eu
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zaprzestanie wymuszania obecności w szkole podczas dodatkowych zajęć religii wobec uczniów, którzy nie zostali zapisani na zajęcia religii rzymskokatolickiej, a zajęcia te realizowane są na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
Nakaz pozostawania ucznia w szkole na zajęciach bibliotecznych, z powodu organizowania zajęć nadobowiązkowych, na które uczeń ten nie jest zapisany, wbrew jego woli i woli jego rodziców, jest naruszeniem podstawowych praw człowieka, a także wprost próbą wymuszania przez dyrektorów uczęszczania na zajęcia religii. Uczniowie pozostający w szkole bez wyraźnej potrzeby oraz ich rodzice mogą odebrać ów obowiązek jako szykanę oraz próbę wymuszenia udziału w katechezie.
Ponadto praktyka wymuszania obecności w szkole przed lub po zajęciach obowiązkowych osób nieuczęszczających na katechezę przeczy zapisom Konstytucji, m.in. z art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, podkreślającemu że rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami; religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
W ocenie fundacji konieczność pozostawania ucznia pod opieką szkoły na pierwszej lub/i ostatniej godzinie lekcyjnej, w przypadku, gdy jest to religia, nie ma podstaw prawnych, a jednocześnie narusza szereg przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Podstawą domniemania obowiązku pozostawania uczniów nie objętych katechizacją podczas jej trwania w szkole nie może być § 3 ust. 3 rozporządzenia dotyczącego nauki religii, gdyż wykładnia funkcjonalna i celowa tego przepisu wskazują na konieczność jego stosowania w sytuacji, gdy lekcja religii znajduje się w środku zajęć lekcyjnych danego dnia (nie jako pierwsza i nie jako ostatnia godzina lekcyjna). Ratio legis wskazanego przepisu nie było bowiem ograniczenie praw uczniów i konieczność przebywania w szkole mimo braku innych zajęć lekcyjnych w tym czasie i jednocześnie nieuczęszczania na lekcje religii.
Ponadto rodzic ucznia który nie został zapisany na zajęcia religii umiejscowione na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, nie powinien widzieć tego przedmiotu w planie zajęć dziecka. Co za tym idzie dziecko nie ma obowiązku przebywania w szkole, a szkoła nie ma obowiązku „opiekowania się” nim, zaś rodzice nie muszą „przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii”, jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
- Jaka jest podstawa prawna wymuszania przez szkołę od rodziców składania oświadczeń o tzw. przejęciu opieki nad dzieckiem w przypadku gdy nie jest zapisane na katechezę? Jaka jest procedura w przypadku pełnoletnich uczniów?
- Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców w sprawie udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem ich niepełnoletnich dzieci do udziału w tych zajęciach (dotyczy klas pierwszych)?
- W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
- Czy w druku, którym posługuje się szkoła uwzględniono możliwość wyboru zajęć z religii innej niż rzymskokatolicka i etyki?
- Czy i w jaki sposób rodzice oraz uczniowie są informowani o prawie do zapisania się na lekcje etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)
- Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2025/2026, 2024/2025, 2023/2024?
- Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców lub pełnoletnich uczniów oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału w lekcjach etyki w ostatnich trzech latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
- Czy w dzienniku elektronicznym uczniowie klas pierwszych nieuczestniczący w dodatkowych zajęciach katechezy mają wpisane przez katechetów zwolnienie („zw”) lub „nieobecność”?
- Ilu uczniów uczęszcza do szkoły w roku 2025/2026? Ile jest oddziałów w szkole?
- W ilu oddziałach w szkole zajęcia religii rzymskokatolickiej organizowane są przed lub po bloku zajęć obowiązkowych uczniów?
- W ilu oddziałach w szkole zajęcia religii rzymskokatolickiej organizowane są „w środku” zajęć obowiązkowych uczniów?
- Ilu uczniów w szkole zostało zapisanych przez rodziców lub jako pełnoletni zapisali się na zajęcia religii rzymskokatolickiej?
- Ilu uczniów w szkole nie uczestniczy w zajęciach religii w roku szkolnym 2025/2026 (prosimy o wskazanie wyniku w ujęciu liczbowym i procentowym, jeśli uczniowie uczęszczają na religię innego niż rzymskokatolickie wyznania prosimy o wyszczególnienie)?
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W związku z brakiem odpowiedzi w dniu 15 października 2025 r. przesłaliśmy do szkoły wezwanie przedsądowe.
Lublin, 15 października 2025 r.
Dyrekcja IX Liceum Ogólnokształcące
im. Mikołaja Kopernika
w Lublinie
ul. Andrzeja Struga 6
20-709 Lublin
e-mail: poczta@lo9.lublin.eu
PRZEDSĄDOWE WEZWANIE DO WYKONANIA OBOWIĄZKU
Działając w imieniu Fundacji Wolność od Religii,jako prezeska zarządu, wzywam Państwa do wykonania obowiązku ustawowego wskazanego w art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2020, poz. 2176), tj. do odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, który został skierowany do Państwa w dniu 24.09.2025 r. Drogą mailową otrzymaliście Państwo wniosek o udostępnienie informacji publicznej. Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP (Dz.U. 1997, NR 78 poz. 483) oraz zgodnie z art. 4 ust 1 Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2020, poz. 2176) placówka edukacyjna jako podmiot wykonujący zadania publiczne – zadania z zakresu edukacji publicznej jest zobowiązana do udostępniania informacji publicznej.
Termin „zadania publiczne” w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 782) jest pojęciem szerszym od terminu „zadania władzy publicznej” (art. 61 Konstytucji RP). Pojęcie „zadanie publiczne” użyte w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej zamiast pojęcia „zadanie władzy publicznej” użytego w art. 61 Konstytucji RP ignoruje element podmiotowy i oznacza, że zadania publiczne mogą być wykonywane przez różne podmioty, niebędące organami władzy i bez konieczności przekazywania tych zadań. Tak rozumiane „zadanie publiczne” cechuje powszechność i użyteczność dla ogółu, a także sprzyjanie osiąganiu celów określonych w Konstytucji lub ustawie. Wykonywanie zadań publicznych zawsze wiąże się z realizacją podstawowych publicznych praw podmiotowych obywateli (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 6 czerwca 2014 r., II SAB/Kr 139/14).
Wobec upływu 14 dni od dnia otrzymania wniosku o udzielenie informacji publicznej należy stwierdzić, że brak odpowiedzi wypełnia znamiona bezczynności organu.
Wyznaczamy Państwu ostateczny przedsądowy termin na udzielenie informacji publicznej w przedmiotowej sprawie na 7 dni od otrzymania niniejszego pisma.
Informujemy, że w razie braku odpowiedzi skierujemy skargę na bezczynność organu do właściwego miejscowo wojewódzkiego sądu administracyjnego, co będzie oznaczało obarczenie Państwa placówki dodatkowymi kosztami.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 20 października wpłynęła odpowiedź szkoły o treści jn.:
W dniu 27 października 2025 r. fundacja wysłała wniosek do kuratorium oświaty w Lublinie o przeprowadzenie kontroli doraźnej.
Lublin, 27 października 2025 r.
Szanowny Pan Tomasz Szabłowski
Lubelski Kurator Oświaty
Kuratorium Oświaty w Lublinie
ul. 3 Maja 6
20-950 Lublin
e-mail: kuratorium@kuratorium.lublin.pl
WYSTĄPIENIE DO KURATORA OŚWIATY W SPRAWIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI WRAZ Z WNIOSKIEM O ZAJĘCIE SIĘ SPRAWĄ
Wnoszę o interwencję w opisanej poniżej sprawie i podjęcie odpowiednich środków nadzorczych ze względu na występujące wIX Liceum Ogólnokształcącym w Lublinie, ul. Andrzeja Struga 6, 20-709 nieprawidłowości w postaci naruszania przepisów oświatowych oraz dyskryminacji uczennic i uczniów nieuczęszczających na nieobowiązkowe zajęcia religii rzymskokatolickiej.
Wskazuję, iż podjęcie interwencji w sprawie jest niezbędne zarówno w związku z nieprzestrzeganiem przez szkołę Prawa oświatowego, ale także na podstawie art. 55 ust. 2 pkt 5 Prawa oświatowego, zgodnie z którym nadzorowi podlega w szczególności przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach.
Fundacja otrzymała od rodziców uczniów uczęszczających do placówki informacje, iż dyrekcja szkoły stoi na stanowisku, że uczniowie, którzy nie uczęszczają na religię muszą uczestniczyć w zajęciach bibliotecznych (bierne spędzanie czasu wolnego dla ucznia poprzez „siedzenie w bibliotece”). Aby uczeń mógł w sposób akceptowany przez dyrekcję szkoły opuścić budynek, rodzic musi napisać zobowiązanie, że zwalnia go z katechezy i bierze za dziecko odpowiedzialność.
Ponadto religia wpisana jest w plan zajęć wszystkich uczniów, tych zapisanych na zajęcia i tych, którzy nie zostali zapisani. Uczniowie niezapisani na katechezę mają wpisane „zwolnienie” przez wychowawcę (dyrekcja potwierdza te informacje w swoim piśmie z 20 października 2025 r.).
Program obejmujący dziennik elektroniczny umożliwia utworzenie dla zajęć religii tzw. „klasy wirtualnej”. Nie ma żadnego uzasadnienia dla prowadzenia dziennika elektronicznego w taki sposób, by rodzice, którzy nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w zajęciach religii, otrzymywali powiadomienia lub informacje o takich zajęciach za pośrednictwem dziennika elektronicznego czy też, co gorsza, by w dzienniku elektronicznym odnotowywano nieobecność czy zwolnienie ucznia podczas zajęć religii w sytuacji, gdy dziecko nie było w ogóle zapisane na nieobowiązkową katechezę.
Przetwarzanie danych osobowych przez katechetę w tym zakresie nie ma podstawy prawnej (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/W).
Zwracamy również uwagę, iż dyrektor szkoły zmienia plan uczniów w taki sposób, iż w przypadku nieobecności nauczyciela religii tj. w miejsce nadobowiązkowych zajęć, organizuje lekcje z przedmiotów obowiązkowych, w których uczniowie niezapisani na katechezę mają jego zdaniem obowiązek uczestniczyć. Uczniowie i rodzice dowiadują się tego z dzienników elektronicznych na krótko przed zajęciami, podczas kiedy każdy uczeń ma prawo gospodarować swoim czasem wolnym według własnego czy rodziców uznania. Wielu z nich ma zaplanowane korepetycje czy inne zajęcia pozaszkolne. Takie działanie szkoły nie ma również podstaw prawnych, nie można wymagać od uczniów niezapisanych na dodatkowy nieobowiązkowy przedmiot obecności na nim. Nie można też realizować materiału przedmiotów obowiązkowych, poza planem lekcji obowiązkowych, bez obecności tych uczniów.
Dyrekcja szkoły w korespondencji z fundacją potwierdziła w swojej odpowiedzi, że wymusza od rodziców składanie oświadczeń o tzw. przejęciu opieki nad dzieckiem w przypadku, gdy nie jest zapisane na katechezę.
Wnoszę o dopilnowanie zaprzestania tej praktyki tj. wymuszania obecności w szkole podczas dodatkowych lekcji religii wobec uczniów, którzy nie zostali zapisani na zajęcia religii rzymskokatolickiej.
Nakaz pozostawania ucznia w szkole z powodu organizowania zajęć nadobowiązkowych, na które uczeń ten nie jest zapisany, wbrew jego woli i woli jego rodziców, jest naruszeniem podstawowych praw człowieka oraz przepisów oświatowych. Wymóg ten stoi jednocześnie w sprzeczności z definicją dobrowolnego udziału w zajęciach.
W ocenie fundacji konieczność pozostawania ucznia niezapisanego na katechezę pod opieką szkoły nie ma podstaw prawnych szczególnie, jeśli dotyczy pierwszej lub/i ostatniej godziny lekcyjnej, na której dla danego oddziału odbywa się wyłącznie dodatkowy i nieobowiązkowy przedmiot. Podstawą domniemania obowiązku pozostawania uczniów nie objętych katechizacją podczas jej trwania w szkole nie może być § 3 ust. 3 rozporządzenia dotyczącego nauki religii, gdyż wykładnia funkcjonalna i celowa tego przepisu wskazują na konieczność jego stosowania w sytuacji, gdy lekcja religii znajduje się w środku zajęć lekcyjnych danego dnia. Ratio legis wskazanego przepisu nie było bowiem ograniczenie praw uczniów i konieczność przebywania w szkole mimo braku innych zajęć lekcyjnych w tym czasie.
Wprowadzenie od bieżącego roku szkolnego obowiązku umieszczania katechezy przed lub po obowiązkowych lekcjach ma na celu ukrócenie szeregu, począwszy od opisanych powyżej, dolegliwości oraz praktyk o charakterze dyskryminacyjnym dotyczących osób niezapisanych na lekcje religii katolickiej.
Fundacja zauważa również, że praktykę składania dodatkowych oświadczeń o przejęciu opieki przez rodziców na czas trwania lekcji religii, dyrektorzy szkół stosują szczególnie w szkołach, w których nie organizuje się uczniom lekcji etyki. Warto zwrócić uwagę, iż w IX Liceum Ogólnokształcącym w Lublinie przedkłada się rodzicom do podpisania druk oświadczenia o życzeniu organizacji lekcji religii katolickiej, natomiast pomija się możliwość organizacji lekcji etyki czy religii innych niż katolickie wyznania.
W 2015 roku na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich został przygotowany i opublikowany raport na podstawie badania „Dostępność lekcji religii mniejszościowych i lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej”. RPO uznał za przejaw dyskryminacji w dostępie do lekcji etyki m.in.: „Negatywną reakcję na zgłoszenie chęci udziału w lekcjach etyki przez rodziców, młodzież i dzieci (…) Odmowę organizacji lekcji etyki ze względu na małą liczbę chętnych. (…)Organizowanie lekcji etyki w placówkach międzyszkolnych oddalonych od miejsca zamieszkania ucznia. Nieinformowanie o możliwości wyboru etyki, niewpisywanie lekcji etyki do planu zajęć szkolnych, opóźnianie uruchomienia zajęć z etyki względem początku roku szkolnego.”
W związku z powyższym wnosimy o:
– przeprowadzenie kontroli doraźnej,
– przekazanie fundacji treści protokołów pokontrolnych, w tym zaleceń pokontrolnych, jeśli takowe zostaną sformułowane,
– w szczególności prosimy o zobligowanie szkoły do organizacji zajęć z etyki i religii (w tym zbieranych oświadczeń) zgodnie z prawem stanowionym, w tym gwarancjami Konstytucji RP, Prawem oświatowym, szczególnie rozporządzeniem MEN w przedmiotowej sprawie oraz RODO.
Z poważaniem
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Załączniki:
- Pismo fundacji do dyrekcji IX LO w Lublinie z dnia 24 września 2025 r. i 15 października 2025 r.
- Odpowiedź dyrekcji szkoły z dnia 20 października 2025 r.