Lublin, 22 września 2021 r.
Dyrekcja Technikum Komunikacji
w Zespole Szkół Komunikacji
im. Hipolita Cegielskiego
ul. Fredry 13
61-701 Poznań
e-mail: biuro@zsk.poznan.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki.
Pragnę szczególnie zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę, lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy
§ 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu
obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust.
1 W publicznych przedszkolach
i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej
„przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców.
W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej
„szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie
lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie
może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej
korespondencji z ministerstwem z 2018 r.
uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom
i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania
lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe
jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy
szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są
zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.
Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka.
Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów
jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Ponadto na podstawie art. 2 ust.
1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji
Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności,
wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na
poniższe pytania:
- W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców, by ich dzieci uczęszczały na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
- Czy i w jaki sposób rodzice są informowani o prawie do zapisania dziecka na lekcje etyki?
- Czy w szkole organizowane są lekcje etyki dla chętnych uczniów?
- Czy wychowawcy klas utworzyli wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
- Czy rodzice uczniów niezapisanych na dodatkowe lekcje etyki muszą składać dodatkowe oświadczenia o ich obecności lub braku obecności w szkole w trakcie zajęć?
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 27 września wpłynęła odpowiedź Dyrektora Szkoły wraz z wzorem formularza, którym posługuje się szkoła.
W związku z treścią otrzymanej odpowiedzi fundacja przesłała ponownie pismo do Dyrektora Szkoły.
Lublin, 27 września 2021 r.
Szanowny
Pan Ryszard Pyssa
Dyrektor w Zespole Szkół Komunikacji
im. Hipolita Cegielskiego
ul.
Fredry 13
61-701 Poznań
e-mail:
ryszard.pyssa@zsk.poznan.pl
dot. niezgodnych z prawem oświatowym zapisów w Formularzu Rekrutacyjnym dla kandydatów do klas pierwszych technikum oraz braku wirtualnych oddziałów z religii
Szanowny Panie,
W odpowiedzi na przesłane w dniu 27.09.2021 r. pismo, będące jednocześnie odpowiedzią na zapytanie fundacji, informuję że Szkoła narusza obowiązujące prawo.
Zgodnie z prawem oświatowym w szkołach publicznych to rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach określonej religii lub etyki.
Nie jest przy tym dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów pełnoletnich oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę.
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania oraz może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli w sprawie wyznania.
Z istoty rzeczy życzenie rodziców nie może być złożone przed zakończeniem kwalifikacji/rekrutacji uczniów do szkoły, a zatem z oczywistych względów nie może być zawarte w Formularzu Rekrutacyjnym kandydatki lub kandydata do szkoły, których dane osobowe są przetwarzane w procedurze rekrutacyjnej (cel przetwarzania danych osobowych).
W związku z powyższym wnoszę o odpowiednią zmianę stosowanego przez Państwa wzoru Formularza Rekrutacyjnego, poprzez usunięcie jakichkolwiek odniesień dotyczących zamiaru uczęszczania kandydatek lub kandydatów na lekcje określonej religii i wprowadzenie procedur odbierania od rodziców przyjętych do szkoły uczennic i uczniów, pisemnych wniosków obejmujących życzenie nauki religii określonego wyznania lub etyki.
Ponadto wnioskuję o bezzwłoczne utworzenie klas wirtualnych dla uczniów zapisanych na lekcje religii i ograniczenie przetwarzania danych osobowych (jest bezprawne i narusza podstawową zasadę Rozporządzenia, określoną w jego art. 5 ust. 1 lit. c tj. zasadę minimalizacji przetwarzania danych).
Wskazuję, że nie ma żadnego uzasadnienia dla prowadzenia dziennika elektronicznego w taki sposób, by rodzice, którzy nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w lekcjach religii, otrzymywali powiadomienia lub informacje o takich zajęciach za pośrednictwem dziennika elektronicznego czy też, co gorsza, by w dzienniku elektronicznym odnotowywano zwolnienie (lub tzw. nieobecność usprawiedliwioną) ucznia z lekcji religii w sytuacji, gdy nie był w ogóle zapisany na lekcje religii.
Przetwarzanie danych osobowych przez katechetę w tym zakresie nie ma podstawy prawnej (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/W).
Rodzic ucznia który nie został zapisany na lekcje religii umiejscowione na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, nie powinien widzieć tego przedmiotu w planie zajęć dziecka. Co za tym idzie uczeń nie ma obowiązku przebywania w szkole, a szkoła nie ma obowiązku opiekowania się nim, zaś rodzice nie muszą „przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii”, jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
W nawiązaniu do Pańskiej odpowiedzi na pytanie fundacji: Czy rodzice uczniów niezapisanych na dodatkowe lekcje etyki muszą składać dodatkowe oświadczenia o ich obecności lub braku obecności w szkole w trakcie zajęć? tj. „Rodzice uczniów niezapisanych na dodatkowe lekcje etyki nie muszą składać dodatkowych oświadczeń o obecności lub braku obecności w szkole swoich dzieci w trakcie zajęć” wyrażam głębokie przekonanie, że analogicznie nie wymagają Państwo dodatkowych oświadczeń o obecności lub nieobecności na lekcjach religii od uczniów, którzy nie są zapisani na katechezę.
Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi i poinformowanie o wszystkich podjętych czynnościach w tej sprawie.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Dnia 14 października otrzymaliśmy odpowiedź dyrekcji szkoły:
W odpowiedzi na pismo z dnia 27 września dotyczące wskazanych przez Panią naruszeń prawa przez szkołę informuję, że:
Szkoła zmieni sposób odbierana od rodziców lub pełnoletnich uczniów informacji o życzeniu uczestniczenia w lekcjach religii lub etyki i nie będzie korzystała z dotychczasowego sposobu pozyskiwania informacji. Skorzystamy z dokumentu, który został nam przez Panią dostarczony. Wzór naszego życzenia w załączeniu do wiadomości. Jednocześnie chciałbym sprostować, że informacje nie były pobierane od Rodziców/Prawnych opiekunów Kandydatów tylko już od Rodziców/Prawnych opiekunów naszych Uczniów. Dokument ten dostarczali do szkoły już po zakończeniu rekrutacji. Zatem te informacje nie były przetwarzane w procesie rekrutacji do szkoły.
W odpowiedzi na utworzenie wirtualnych oddziałów, informuję, że katecheci nie przesyłają informacji i powiadomień o zajęciach za pośrednictwem dziennika elektronicznego. Z uwagi na znany katechecie/nauczycielowi etyki skład grupy nie odnotowuje się w dzienniku elektronicznym zwolnień innych uczniów, nieobecności tych, którzy do wspomnianej grupy nie należą. Oczywiście, jeśli zajęcia religii/etyki znajdują się na pierwszej lub ostatniej godzinie, to nieuczęszczający na nie uczniowie nie mają obowiązku przebywania w szkole.
Szkoła nie pobiera dodatkowych oświadczeń o obecności lub nieobecności uczniów niezapisanych na katechezę.
Z nauczycielskim pozdrowieniem
Ryszard Pyssa
Dyrektor Zespołu Szkół Komunikacji w Poznaniu