Lublin, 31 sierpnia 2022 r.
Dyrekcja Szkoły Podstawowej im. Józefa
Wybickiego w Parkowie
ul. Parkowo 6
64-608 Parkowo
e-mail: zsparkowo@wp.pl
Szanowni Państwo,
Działając z upoważnienia i w imieniu uczniów i rodziców, którzy przekazali nam informacje o łamaniu praw mniejszości światopoglądowych przez władze szkoły publicznej, przekazujemy je, a zarazem oczekujemy podjęcia pilnych działań, które przywrócą stan wynikający z postanowień Konstytucji i Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Na dzień 1 września 2022 r. w ramach uroczystości rozpoczęcia roku szkolnego zaplanowali Państwo udział uczniów w mszy rzymskokatolickiej kierując jednocześnie prośbę do rodziców, których życzeniem jest, aby dziecko nie uczestniczyło w mszy przekazanie do wychowawcy (przez e-dziennik lub Messangera) lub nauczyciela świetlicy (kartka z informacją o nieuczestniczeniu syna/córki we mszy). Szkoła zapewnia tym uczniom opiekę świetlicową na terenie placówki.
Pragniemy zwrócić Państwa uwagę, że komunikat opublikowany przez szkołę na stronie www (link: http://spparkowo.szkolnastrona.pl/a,108,rozpoczecie-roku-szkolnego-20222023), powinien wyraźnie podkreślać fakultatywny charakter i wskazywać organizatora (parafia, katecheta, związek wyznaniowy itp.) Natomiast w przypadku, gdy szkoła chce współorganizować takie wyjście dla chętnych uczniów np. w ramach katechezy – należy uściślić (zgodnie z przepisami prawa) charakter opieki sprawowanej nad grupą chętnych uczniów oraz pozyskać każdorazową zgodę pisemną rodzica, jak czynione jest to w przypadku innych wyjść czy zajęć ponadprogramowych.
Deklaracja chęci uczestniczenia w lekcjach religii, nawet jeśli została złożona przez rodziców uczniów klas II-VIII (rodzice uczniów klas I nie wyrażali jeszcze „życzenia” udziału w lekcjach religii) nie jest jednoznaczna z chęcią uczestniczenia w dowolnych uroczystościach religijnych w przyszłości, jest wyłącznie deklaracją chęci uczestniczenia w lekcjach religii, podobnie nie jest deklaracją światopoglądową, a szkoły nie mają prawa pytać uczniów o wyznanie ani światopogląd.
Z wielu dostępnych badań socjologicznych płynie wniosek, że zdarza się, iż na lekcje religii rzymskokatolickiej rodzice zapisują dzieci np. z powodu umieszczenia ich w planie zajęć w bloku zajęć obowiązkowych. Chcąc uniknąć bezproduktywnego spędzania czasu „samotnie” w świetlicy uczniowie wolą być z rówieśnikami w klasie i traktują religię jak przedmiot szkolny. Nie jest również tajemnicą, że częstą motywacją rodziców i uczniów do udziału w lekcjach religii jest wyższa średnia ocen. W związku z tym rodzice, którzy wyrazili zgodę na udział w lekcjach religii nie wyrażają jednocześnie zgody na udział w praktykach religijnych. Nie jest to bezpośrednio powiązane i uczniowie mają prawo do uczestniczenia w lekcjach religii bez jednoczesnego obowiązku uczestniczenia w mszach czy w rekolekcjach. W przeciwnym razie działanie szkoły przyjęłoby formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost byłaby naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).
Z korespondencji prowadzonej przez fundację z Ministerstwem Edukacji Narodowej wynika, że wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach kościelnych powinny odbywać się za zgodą rodziców.
Nadmieniam, że wyjścia na wydarzenia religijne
związane z uczęszczaniem na zajęcia z religii określonego wyznania, powinny być
organizowane przez katechetów. Do
fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy
charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas mszy lub w
czasie odprowadzania do kościoła. Zwracamy uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez
przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy
publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania
(Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel
„poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza,
iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.
Szkoła realizuje zadania publiczne, ponadto dyrektor szkoły bezsprzecznie uznawany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do organizacji i realizacji tych zadań (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 06 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – Komentarz, Wrocław 2002). Wobec uznania dyrektora szkoły za organ władzy publicznej, a także mając na uwadze podległość służbową nauczycieli względem dyrektora, zarzut naruszenia art. 53 ust. 7 Konstytucji jest zasadny. Dyrektor żądając udzielenia informacji dotyczących uczestniczenia bądź nieuczestniczenia w wydarzeniu o charakterze religijnym, tym samym domaga się ujawnienia światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania rodziców i uczniów. Jak natomiast przyjęto w doktrynie prawa, „Konstytucja zakazuje organom władzy publicznej nakładania na jakąkolwiek osobę podlegającą prawu RP obowiązku ujawniania w jakikolwiek sposób jej przekonań światopoglądowych, religijnych lub wyznania. Pod pojęciem ujawniania należy rozumieć przekazywanie informacji (w jakiejkolwiek możliwej formie) pozwalającej na identyfikację tych przekonań.” (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz; prof. Bogusław Banaszak, C. H. Beck, Warszawa 2012, art. 53).
Ponadto pragnę zauważyć, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczestniczył w mszy rzymskokatolickiej. Zobowiązanie wychowawców i nauczycieli świetlicy do zbierania oświadczeń o nie braniu udziału w wydarzeniu religijnym jest niedopuszczalne.
Należy mieć na uwadze, że tego rodzaju dane zbierane przez nauczycieli należą do kategorii danych wrażliwych, tj. danych dotyczących światopoglądu i wyznania, które są szczególnie chronione na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy
§ 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu
obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust.
1 W publicznych przedszkolach
i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej
„przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców.
W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej
„szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie
lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie
może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z dnia 17 maja 1989 r. (Dz. U. 2005 r. Nr 231 poz. 1965) określa, że nikt nie może być dyskryminowany bądź uprzywilejowany z powodu religii lub przekonań w sprawach religii (art. 6 ust. 1). Ponadto zgodnie z art. 10 ustawy „Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań”.
Należy
także zwrócić uwagę na przepis art. 194 Kodeksu karnego, zgodnie z którym, kto
ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego
przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jak przyjmuje się w
doktrynie prawa, „Karalna dyskryminacja z art. 194 może odnosić
się do wszelkiego typu praw, zarówno tych, które mają charakter konstytucyjny i
bezpośrednio objęte są zakresem ochrony wolności religijnej, jak i wszelkich
innych uprawnień mających swe źródło w obowiązującym porządku prawnym (np.
prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do zakładania i
prowadzenia szkół, prawo do wykonywania określonej służby publicznej).
Ograniczenia odnosić się mogą także do praw wynikających ze stosunku pracy
(wysokość wynagrodzenia, awans zawodowy).” (Wróbel, Włodzimierz. Art.
194. W: Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art.
117-211a . Wolters Kluwer Polska, 2017). Tym samym, zasadnym jest również
rozważenie wystąpienia podstaw do zasadności uznania przedmiotowego czynu za
czyn niedozwolony
i dokonanie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Mając powyższe zagadnienia na uwadze, bardzo prosimy o zwrócenie szczególnej uwagi na zapewnienie w kierowanej przez Państwa placówce oświatowej poszanowania ww. przepisów prawa oświatowego jak i konstytucyjnych uprawnień rodziców i uczniów.
Uprzejmie proszę o odniesienie się do poruszonych w piśmie zagadnień z zachowaniem formy pisemnej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Załączniki:
- Odpowiedź Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia o3 listopada 2014 r., skierowana do fundacji w sprawie udziału uczniów w uroczystościach kościelnych
