Lublin, 6 września 2023 r.
Dyrekcja Przedszkola Samorządowego nr 11 w Krakowie
ul. Saska 11
e-mail: p11@mjo.krakow.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie w odpowiedzi na prośby zaniepokojonych rodziców, a także uwzględnienia i poszanowania praw osób bezwyznaniowych i mniejszości wyznaniowych, rodziców i ich dzieci, które nie uczęszczają na lekcje religii rzymskokatolickiej oraz w imię przestrzegania fundamentalnej zasady państwa demokratycznego tj. ochrony praw mniejszości i równości obywateli wobec prawa, zwracam się do Państwa z wnioskiem bezzwłoczne zaprzestanie zmuszania dzieci do uczestnictwa w katechezie bez wcześniejszego otrzymania od rodziców deklaracji, że wyrażają takie życzenie.
Zgodnie z art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami; religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób. W związku z tym to rodzice decydują o religijnym wychowaniu dziecka. Niedopuszczalne jest, aby przedszkole w ramach opieki narzucało dzieciom obowiązek przebywania w tej samej sali, w której odbywa się religia rzymskokatolicka, gdyż jest to istotnym naruszeniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).
Zmuszanie dzieci, które nie zostały przez rodziców zapisane na zajęcia religii rzymskokatolickiej do obecności w miejscu, gdzie odbywa się taka lekcja, towarzyszenia odprawianym modlitwom i praktykom religijnym narusza dobra osobiste tych osób i ich rodziców.
Powyższe działania mogą narazić przedszkole na odpowiedzialność cywilną z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 20 września 2013 roku (sygn. akt II CSK 1/13): Dobrem osobistym podlegającym ochronie jako „swoboda sumienia” jest zatem swoboda w zakresie przyjęcia określonego światopoglądu, w tym także przyjęcia określonego wyznania. Na swobodę sumienia osoby wyznającej określoną religię składa się wolność wyrażania swoich przekonań religijnych oraz wykonywania praktyk religijnych. Osoba, która deklaruje się jako niewierząca, (…) może oczekiwać, że nie będzie poddawana praktykom religijnym wbrew swej woli, czy zmuszana do udziału w nich albo do posługiwania się symbolami religijnymi.
Wskazać należy, że działanie polegające na zmuszaniu dzieci do przebywania w miejscu, gdzie odbywają się lekcje religii może wyczerpywać w kwalifikowanych przypadkach znamiona art. 191 § 1 Kodeksu karnego: Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przestępstwo wskazane w art. 191 k.k. jest przestępstwem skutkowym, a zatem do jego popełnienia nie wymagany jest skutek w postaci konkretnego zachowania ofiary, ale skierowanie groźby w celu osiągnięcia konkretnego skutku, tj. np. zmuszenie niereligijnego ucznia do przebywania w sali, w której odbywają się zajęcia z religii.
Pragniemy zwrócić Państwa uwagę na fakt, iż niezbędną przesłanką dla zorganizowania w ramach planu zajęć nauki religii jest uprzednie otrzymanie od rodzica (opiekuna prawnego) oświadczenia w formie pisemnej podpisanego przez rodzica (opiekuna prawnego) oraz jego życzenie (deklarację) uczestnictwa w zajęciach z określonej religii.
Innymi słowy brak takiego oświadczenia, złożonego do dokumentacji prowadzonej przez szkołę, powoduje brak niezbędnej przesłanki do dopuszczenia takiego dziecka do zajęć z religii.
Co więcej, zorganizowanie przez publiczne przedszkole lub szkołę zajęć z religii przy braku oświadczenia w formie pisemnej podpisanego przez rodzica (opiekuna prawnego) prowadzi do poniesienia przez jednostkę samorządu terytorialnego wydatków finansowanych z subwencji ogólnej na oświatę bez podstawy prawnej.
W związku z powyższym zwracam się z wnioskiem o poszanowanie przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz pozostałych obowiązujących przepisów prawnych dotyczących organizowania lekcji religii w przedszkolu w taki sposób, aby wolność sumienia i światopoglądu dzieci nieuczęszczających na lekcje religii rzymskokatolickiej i ich rodziców nie była naruszana.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu