Lublin, 19 września 2023 r.
Dyrekcja Zespołu Szkół Ekonomicznych im. Janusza Korczaka w Dębicy
ul. Ogrodowa 20
39-200 Dębica
e-mail: ekonomik@zsedebica.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki oraz zaprzestanie egzekwowania dodatkowych oświadczeń dotyczących obecności w szkole uczniów nieuczęszczających na religię, jeśli zajęcia te umieszczone zostały w planie zajęć na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
Pragnę zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub pełnoletnich uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na lekcje religii lub/i etyki, również oświadczeń odnoszących się do tzw. rezygnacji z udziału w religii ucznia, który nigdy nie był na nią zapisany, lub też przedkładanie rodzicom/pełnoletnim uczniom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii.
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Ponadto wnoszę o zaprzestanie i zmianę praktyki wymuszania obecności w szkole podczas dodatkowych zajęć religii, stosowanej wobec wszystkich uczniów, również tych którzy nie zostali zapisani na zajęcia religii rzymskokatolickiej, a zajęcia te realizowane są na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Nakaz pozostawania ucznia w szkole z powodu organizowania zajęć nadobowiązkowych, na które uczeń ten nie jest zapisany, wbrew jego woli i woli jego rodziców, jest naruszeniem podstawowych praw człowieka, a także wprost próbą wymuszania przez dyrektorów uczęszczania na lekcje religii. Uczniowie pozostający w szkole bez wyraźnej potrzeby oraz ich rodzice mogą odebrać ów obowiązek jako szykanę oraz próbę wymuszenia udziału w katechezie.
Ponadto praktyka wymuszania obecności w szkole przed lub po zajęciach obowiązkowych osób nieuczęszczających na katechezę przeczy zapisom Konstytucji, m.in. z art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, podkreślającemu że rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami; religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
W ocenie fundacji konieczność pozostawania ucznia pod opieką szkoły na pierwszej lub/i ostatniej godzinie lekcyjnej, w przypadku, gdy jest to religia, nie ma podstaw prawnych, a jednocześnie narusza szereg przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Podstawą domniemania obowiązku pozostawania uczniów nie objętych katechizacją podczas jej trwania w szkole nie może być § 3 ust. 3 rozporządzenia dotyczącego nauki religii, gdyż wykładnia funkcjonalna i celowa tego przepisu wskazują na konieczność jego stosowania w sytuacji, gdy lekcja religii znajduje się w środku zajęć lekcyjnych danego dnia (nie jako pierwsza i nie jako ostatnia godzina lekcyjna). Ratio legis wskazanego przepisu nie było bowiem ograniczenie praw uczniów i konieczność przebywania w szkole mimo braku innych zajęć lekcyjnych w tym czasie i jednocześnie nieuczęszczania na lekcje religii.
Rodzic ucznia/uczeń, który nie został zapisany na zajęcia religii umiejscowione na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, nie powinien widzieć tego przedmiotu w planie zajęć. Co za tym idzie nie ma obowiązku przebywania w szkole, a szkoła nie ma obowiązku „opiekowania się” nim, zaś rodzice nie muszą „przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii”, jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Szkoła ma obowiązek zapewnienia opieki wówczas gdy religia/etyka organizowane są w bloku zajęć obowiązkowych uczniów.
Wnioskuję również, aby dbając o komfort wszystkich uczniów, nie zapominali Państwo o uczniach nieuczęszczających na katechezę i aby w ramach wzajemnego poszanowania umieszczać religię na planie zajęć poza blokiem zajęć obowiązkowych. Dotyczy to szczególnie tych klas, w których nie wszyscy uczniowie zostali zapisani na religię,
Ponadto w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego, na podstawie art. 2 ust. 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:
- W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)?
- W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów uczęszczania na zajęcia religii lub/i lekcje etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie aktualnej treści druku.
3) Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
4) Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?
5) Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na zajęcia religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
Uprzejmie proszę, aby dyrekcja szkoły odniosła się do wszystkich poruszonych w tym piśmie zagadnień i nie ograniczała się do wyłącznego udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w trybie informacji publicznej. Chcielibyśmy uzyskać zapewnienie, że dyrekcja uwzględni nasz wniosek w praktyce szkolnej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 4 października 2023 r. wpłynęła odpowiedź od Pana Krzysztofa Góreckiego, Dyrektora szkoły. Odpowiedź potwierdzająca naruszenia, o których pisaliśmy.
Pan dyrektor niezgodnie z faktami stwierdza, że w dzienniku elektronicznym nie ma możliwości utworzenia tzw. wirtualnych oddziałów dla uczniów zapisanych na dane zajęcia nadobowiązkowe.
Ponadto prosi nas o przedstawienie „konkretnych” uchybień, gdyż nasze uwagi są „zbyt ogólne” (sic!)
Trochę też Pan Dyrektor ironizuje w odpowiedzi na pytanie nr 3, że przecież szkoła nie może dopuścić pełnoletnich uczniów do udziału w religii bez wcześniejszego odebrania oświadczenia dot. życzenia udziału w zajęciach, gdyż w ZSE w Dębicy oświadczenia zbierane są TYLKO RAZ, w klasach pierwszych i od rodziców uczniów.
A jednak Panie Dyrektorze, warto wiedzieć, że każdy pełnoletni uczeń może zdecydować samodzielnie i w każdym czasie o udziale w zajęciach dodatkowych, dotyczy to religii ale i etyki.
Doceniamy, że druki OŚWIADCZEŃ DOT. UDZIAŁU W ZAJĘCIACH RELIGII lub LEKCJACH ETYKI zostały w szkole zmienione zgodnie z uwagami fundacji.
