Lublin, 12 września 2023 r.
Dyrekcja Szkoły
Podstawowej nr 15
im. Księdza Jana Dzierżona
w Zabrzu
ul. Czołgistów 1, 41-800
e-mail: sekretariat@sp15.zabrze.pl;
g.kasperek@sp15.zabrze.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w zajęciach religii i/lub etyki, a także zmianę bezprawnej praktyki posyłania na katechezę wszystkich uczniów bez uzyskania wcześniejszej zgody rodziców oraz utrudniania dostępu do etyki.
Pragnę zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
W związku z powyższym nie mogą Państwo żądać od rodziców składania deklaracji o braku udziału w lekcjach religii i jednocześnie zbierać dane osobowe niezainteresowanych udziałem.
Z istoty rzeczy życzenie rodziców nie może być złożone przed zakończeniem kwalifikacji/rekrutacji dzieci do szkoły, a zatem z oczywistych względów nie może być zawarte we wniosku o przyjęcie dziecka do klasy pierwszej tj. kandydatki lub kandydata do szkoły, których dane osobowe są przetwarzane w procedurze rekrutacyjnej (cel przetwarzania danych osobowych).
W związku z powyższym wnoszę o odpowiednią zmianę stosowanego przez Państwa wzoru KARTY ZGŁOSZENIA DZIECKA DO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 15 W ZABRZU poprzez usunięcie jakichkolwiek odniesień dotyczących zamiaru uczęszczania kandydatek lub kandydatów na lekcje określonej religii, jako informacji żądanej przez Państwa bez podstawy prawnej, z oczywistym naruszeniem prawa oświatowego, jak i art. 53 ust. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
ZAPISYWANIE NA RELIGIĘ „Z AUTOMATU” – DZIECI UCZESTNICZĄ W KATECHEZIE BEZ ZGODY RODZICÓW
Ponadto zgodnie z art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami; religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób. W związku z tym to rodzice decydują o religijnym wychowaniu dziecka. Niedopuszczalne jest, aby Szkoła w ramach opieki narzucała dzieciom obowiązek przebywania w tej samej sali, w której odbywa się religia rzymskokatolicka, gdyż jest to istotnym naruszeniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).
Zmuszanie uczniów, którzy nie zostali przez rodziców zapisani na zajęcia religii rzymskokatolickiej do obecności w miejscu, gdzie odbywa się taka lekcja, towarzyszenia odprawianym modlitwom i praktykom religijnym narusza dobra osobiste tych osób i ich rodziców.
Powyższe działania mogą narazić Szkołę na odpowiedzialność cywilną z tytułu naruszenia dóbr osobistych.
ETYKA W SZKOLE
Chciałabym zwrócić Państwa uwagę na treść oświadczenia Ministerstwa Edukacji Narodowej opublikowanego w ministerialnym portalu w dniu 16 marca 2014 roku: „Szkoła organizuje zajęcia z religii (określonego wyznania) i etyki w klasach (oddziałach) lub grupach międzyklasowych (międzyoddziałowych), gdy otrzyma co najmniej siedem zgłoszeń dotyczących danego przedmiotu. Zgodnie z przywołanymi przepisami szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji religii lub etyki dla grupy nie mniejszej niż 7 uczniów danej klasy lub oddziału. Jeśli w szkole zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, dyrektor szkoły przekazuje oświadczenia organowi prowadzącemu, który organizuje odpowiednio zajęcia z etyki w grupach międzyszkolnych oraz zajęcia z religii – w porozumieniu władzami zwierzchnimi kościoła lub związku wyznaniowego – w pozaszkolnych punktach katechetycznych.
W celu ułatwienia organizacji nauczania etyki w szkole zaleca się, aby w przypadku niewielkiej liczby uczniów wybierających etykę stosować rozwiązania organizacyjne umożliwiające prowadzenie zajęć w grupach różnowiekowych, łączących uczniów z całego etapu edukacyjnego. W takim przypadku treści nauczania etyki powinny być podzielone na moduły nadające się do realizowania w dowolnej kolejności. Pozwoli to skonstruować ofertę nauczania etyki w każdej szkole, nawet wtedy, gdy liczba uczniów wybierających etykę jest niewielka. W przypadku większej liczby uczniów wybierających etykę zaleca się, aby szkoła realizowała zajęcia w grupach łączących uczniów z jednego rocznika.
Jak już wspomniano, od 1 września 2014 r. przestaje obowiązywać dotychczasowe ograniczenie co najmniej trzech uczniów, dla których organ prowadzący tworzy grupę międzyszkolną lub pozaszkolny punkt katechetyczny. Oznacza to, że zajęcia z etyki lub religii (określonego wyznania) są organizowane nawet dla jednego ucznia. W takim przypadku wskazane jest, aby zajęcia z etyki odbywały się w szkole, w której uczeń ten spełnia obowiązek szkolny lub obowiązek nauki.”
W 2015 r. na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich został przygotowany i opublikowany raport na podstawie badania Dostępność lekcji religii mniejszościowych i lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej. Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za przejaw dyskryminacji w dostępie do lekcji etyki: negatywną reakcję na zgłoszenie chęci udziału w lekcjach etyki przez rodziców, młodzież i dzieci; odmowę organizacji lekcji etyki ze względu na małą liczbę chętnych, odmowę zorganizowania lekcji etyki ze względu na brak nauczyciela, brak funduszy lub z innych powodów; organizowanie lekcji etyki w godzinach w placówkach utrudniających uczestnictwo w lekcji, np. poza standardowymi godzinami lekcyjnymi, w placówkach międzyszkolnych oddalonych od miejsca zamieszkania ucznia; nieinformowanie o możliwości wyboru etyki, niewpisywanie lekcji etyki do planu zajęć szkolnych, opóźnianie uruchomienia zajęć z etyki względem początku roku szkolnego.
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
- Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają nauczyciele katecheci w roku szkolnym 2023/2024? Przez „okienko” rozumiemy spowodowane ułożeniem planu relatywnie krótkie – długości 1-2 lekcji przerwy, w czasie których nauczyciel nie prowadzi swoich lekcji. Prosimy nie uwzględniać jako „okienek” planu zakładającego, że nauczyciel przychodzi do szkoły dwa razy dziennie – rano i po południu
- Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2022/2023 oraz w 2023/2024? Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
- Kiedy odbyły się pierwsze lekcje etyki dla uczniów zapisanych na nie w roku szkolnym 2022/2023 oraz 2023/2024?
- Kiedy odbyły się pierwsze zajęcia religii rzymskokatolickiej dla uczniów zapisanych na nią w roku szkolnym 2023/2024?
- W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)?
- Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
- Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?
- Czy religia i etyka są w planie zajęć uczniów klas pierwszych?
- Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Uprzejmie proszę, aby dyrekcja szkoły odniosła się do wszystkich poruszonych w tym piśmie zagadnień i nie ograniczała się do wyłącznego udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w trybie informacji publicznej. Dla fundacji najistotniejszą kwestią jest bezprawne działanie szkoły i chcielibyśmy otrzymać zapewnienie, że praktyka pozostanie zmieniona.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 11 października wpłynęła odpowiedź od Pani Iwony Gaweł, Dyrektor szkoły.
