Lublin, 18 czerwca 2024 r.
Dyrekcja Szkoły Podstawowej nr 5
im. Króla Władysława
Łokietka w Lublinie
ul. Smyczkowa 3
20-844 Lublin
e-mail: poczta@sp5.lublin.eu
Szanowni Państwo,
Działając z upoważnienia i w imieniu uczniów, rodziców oraz nauczycieli, którzy przekazali nam informacje o łamaniu praw mniejszości światopoglądowych przez władze szkoły publicznej, przekazujemy je dyrekcji, a zarazem oczekujemy podjęcia pilnych działań, które przywrócą stan wynikający z postanowień Konstytucji i Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Na dzień 20 czerwca 2024 r. w miejsce zajęć dydaktycznych szkoła zaplanowała wyjście do kościoła na mszę rzymskokatolicką. Uczniowie mają przebywać w kościele pod opieką wychowawców.
W związku z powyższym zwracamy się do Państwa o natychmiastowe zaprzestanie naruszania norm Konstytucji RP oraz dyskryminowania uczniów i nauczycieli należących do innych grup światopoglądowych niż katolicy.
Z korespondencji prowadzonej przez fundację z Ministerstwem Edukacji Narodowej wynika, iż „wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach kościelnych powinny odbywać się za zgodą rodziców”.
Nadmieniam również, że wyjścia na wydarzenia religijne związane z uczęszczaniem na zajęcia z religii określonego wyznania, powinny być organizowane przez katechetów. Do fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas mszy lub w czasie odprowadzania do kościoła. Zwracam uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel „poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza, iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.
Powyższa sytuacja jest dyskryminująca dla uczniów i nauczycieli należących do mniejszości światopoglądowych oraz narusza postanowienia Konstytucji RP m.in.:
Art.
25 ust. 2.
Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność
w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych,
zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.
Art.30
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło
wolności i praw człowieka
i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest
obowiązkiem władz publicznych.
Art. 32. ust. 1 Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
Art.
32 ust. 2 Nikt nie może być dyskryminowany w życiu
politycznym, społecznym
lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Art.
53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do
uczestniczenia ani do nieuczestniczenia
w praktykach religijnych.
Art. 53 ust. 7 Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.
Ponadto zgodnie z Ustawą o
gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w art. 10 ust. 1 Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach
religii
i przekonań.
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:
- W jaki sposób szkoła pozyskała zgody rodziców na wyprowadzenie uczniów z budynku szkoły na mszę do kościoła rzymskokatolickiego?
- W jaki sposób szkoła pozyskała zgodę wychowawców na wyjście z uczniami-katolikami do kościoła? Czy dyrekcja szkoły zleca wyjście na mszę i opiekę nad uczniami np. nauczycielom ateistom lub Św. Jehowy?
- Czy wychowawcy informowali o mszy (wydarzeniu religijnym) za pośrednictwem dziennika elektronicznego WSZYSTKICH RODZICÓW, również tych, których dzieci nie uczęszczają na zajęcia religii katolickiej? Jakie zajęcia wychowawcy zaproponowali uczniom których rodzice nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w mszy?
- Kto był inicjatorem zastąpienia zajęć dydaktycznych mszą w kościele?
- Jaka informacja zostanie wpisana w dzienniku? Czy sprawdzana będzie obecność uczniów?
- Czy szkoła jest zaangażowana w równym stopniu w udział, odprowadzanie uczniów na msze organizowane w kościołach innych niż katolickie wyznań np. prawosławnym?
- Ilu uczniów uczy się obecnie w szkole?
- Ilu uczniów z Ukrainy uczy się obecnie w szkole?
- Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje religii rzymskokatolickiej (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
- Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje religii prawosławnej (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
- Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje etyki (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
- Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2021/2022, 2022/2023 i 2023/2024?
- W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki i religii jednocześnie?
- W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców uczniów w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany powyżej adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 1 lipca 2024 r. wpłynęła odpowiedź dyrekcji szkoły. Dyrektor informuje, że wyprowadzono uczniów ze szkoły do kościoła wyłącznie na podstawie oświadczeń rodziców dotyczących zapisania dzieci na religię katolicką. Bez zbierania dodatkowych zgód na wyjście grupowe.
Nauczycielom wyznaczono opiekę nad uczniami kierowanymi przez dyrekcję do kościoła w ramach obowiązków służbowych. Nauczyciele, chcąc odmówić MUSIELIBY ZGŁOSIĆ JAWNY SPRZECIW, nawet Ci, którzy nie należą do wyznania katolickiego. Dyrektor nie wie, który z nauczycieli jest/nie jest katolikiem ale zleca WSZYSTKIM wyjście do kościoła na mszę.
Wychowawcy wysłali do rodziców WSZYSTKICH UCZNIÓW informację o mszy. Nawet do tych, którzy nie zapisali swojego dziecka na religię.
Uczniowie, którzy nie zostali zapisani na religię spędzili ten czas w świetlicy lub w bibliotece/sali gimnastycznej(wychowawcy byli w kościele). W dzienniku uczniów niekatolickich pojawił się temat zajęć: Moje wakacje z książką”. Nauczyciele sprawdzali obecność uczniów odbywających praktyki religijne oraz tych przebywających na zajęciach wychowawczych.
Jak to niestety często w Polsce bywa, etyki w szkole nie ma, pomimo że na początku roku szkolnego zgłosiło się 8 uczniów/uczennic. Po ułożeniu planu zajęć (okienka) z zajęć etyki kilkoro uczniów/uczennic zrezygnowało z udziału. Pozostałych 4 uczniów odesłano do INNEJ SZKOŁY. Rodzice i uczniowie, jak można się było spodziewać, zrezygnowali. W okresie ostatnich 3 lat rodzice składali deklaracje, że życzą sobie udziału dziecka w lekcjach etyki, jednakowoż zawsze odsyłano ich DO INNEJ SZKOŁY.
Na zajęcia religii katolickiej uczęszcza 661 uczniów (88,6%).
NA OŚWIADCZENIU DOTYCZĄCYM UDZIAŁU W LEKCJACH ETYKI/RELIGII ZNAJDUJE SIĘ INFORMACJA „NIE WYRAŻAM ZGODY” (sic!).
W odpowiedzi na treść pisma dyrekcji szkoły fundacja zainterweniowała w Kuratorium Oświaty w Lublinie.
Lublin, 8 lipca 2024 r.
Szanowny Pan Tomasz Szabłowski
Lubelski Kurator Oświaty
Kuratorium Oświaty w Lublinie
ul. 3 Maja 6
20-950 Lublin
e-mail: kuratorium@kuratorium.lublin.pl
WYSTĄPIENIE DO KURATORA OŚWIATY
W SPRAWIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI
WRAZ Z WNIOSKIEM O ZAJĘCIE SIĘ SPRAWĄ
Wnoszę o interwencję w opisanej poniżej sprawie i podjęcie odpowiednich środków nadzorczych ze względu na występujące w Szkole Podstawowej nr 5 im. Króla Władysława Łokietka w Lublinie ul. Smyczkowa 3 nieprawidłowości w postaci naruszania przepisów oświatowych oraz dyskryminacji uczennic i uczniów nieuczęszczających na nieobowiązkowe zajęcia religii rzymskokatolickiej.
Wskazuję, iż podjęcie interwencji w sprawie jest niezbędne zarówno w związku z nieprzestrzeganiem przez szkołę Prawa oświatowego, ale także na podstawie art. 55 ust. 2 pkt 5 Prawa oświatowego, zgodnie z którym nadzorowi podlega w szczególności przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach.
Na dzień 20 czerwca 2024 r. w miejsce zajęć dydaktycznych szkoła zaplanowała wyjście uczniów do kościoła na mszę rzymskokatolicką. Uczniowie mieli przebywać w kościele pod opieką wychowawców. W dniu 18 czerwca 2024 r. fundacja skierowała pismo do dyrekcji szkoły z prośbą o udzielenie wyjaśnień w tej sprawie. Zapytaliśmy również w trybie dostępu do informacji publicznej o sposób organizacji lekcji etyki oraz treść druków/oświadczeń rodziców w sprawie udziału uczniów w zajęciach nadobowiązkowych: religia/etyka.
W dniu 1 lipca 2024 r. wpłynęła odpowiedź dyrekcji szkoły. Zostaliśmy poinformowani, że dyrekcja wyprowadziła uczniów ze szkoły do kościoła wyłącznie na podstawie oświadczeń rodziców dotyczących zapisania dzieci na lekcje religii katolickiej w danym roku szkolnym. Szkoła nie zebrała dodatkowych zgód rodziców w związku z wyjściem grupowym poza szkołę (w ramach przedmiotu formacyjnego i nadobowiązkowego). W opinii fundacji działanie szkoły, która wyprowadza wszystkich uczniów zapisanych na religię do kościoła, przyjmuje formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost jest naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych). Z korespondencji prowadzonej przez fundację z Ministerstwem Edukacji Narodowej wynika, że wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach kościelnych powinny odbywać się za zgodą rodziców. Rodzi to wątpliwości zarówno co do zasadności wyprowadzania uczniów ze szkoły bez zgody rodziców, jak i co do tego, kto jest prawnie odpowiedzialny za uczniów w trakcie takiego wyjścia. W opinii fundacji organizacja opisywanego wyjścia ze szkoły na uroczystości religijne jest nieuzasadniona i stanowi złamanie zasady legalizmu, gdyż brak mu właściwych podstaw. Zgodnie z wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą legalizmu, organy władzy publicznej (Szkoła realizuje zadania publiczne, ponadto dyrektor szkoły bezsprzecznie uznawany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do organizacji i realizacji tych zadań) działają na podstawie i w granicach prawa, co jest jednoznacznie rozumiane jako nakaz ścisłej wykładni przepisów kompetencyjnych oraz stosowania zasady „co nie jest im dozwolone, jest zakazane”. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01).
Deklaracja chęci uczestniczenia w zajęciach religii, nawet jeśli została złożona przez rodziców uczniów nie jest jednoznaczna z chęcią uczestniczenia w dowolnych uroczystościach religijnych w przyszłości, jest wyłącznie deklaracją chęci uczestniczenia w lekcjach religii, podobnie nie jest deklaracją światopoglądową, a szkoły nie mają prawa pytać uczniów o wyznanie ani światopogląd.
Z dostępnych badań socjologicznych płynie wniosek, że zdarza się, iż na lekcje religii rzymskokatolickiej rodzice zapisują dzieci np. z powodu umieszczenia ich w planie zajęć w bloku zajęć obowiązkowych. Chcąc uniknąć bezproduktywnego spędzania czasu „samotnie” w świetlicy uczniowie wolą być z rówieśnikami w klasie i traktują religię jak przedmiot szkolny. Nie jest również tajemnicą, że częstą motywacją rodziców i uczniów do udziału w lekcjach religii jest (była dotychczas) wyższa średnia ocen. W związku z tym rodzice, którzy wyrazili zgodę na udział w lekcjach religii nie wyrażają jednocześnie zgody na udział w praktykach religijnych. Nie jest to bezpośrednio powiązane i uczniowie mają prawo do uczestniczenia w lekcjach religii bez jednoczesnego obowiązku uczestniczenia w mszach czy w rekolekcjach. W przeciwnym razie działanie szkoły przyjmuje formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost jest naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych). Zdaniem fundacji niedopuszczalne jest stawianie (w piśmie do fundacji) przez dyrekcję szkoły znaku równości między uczestnictwem w lekcji religii w szkole a uczestnictwem w uroczystości stricte religijnej, jak modlitwy, msza w kościele.
Jak wskazuje Konstytucja RP i Prawo oświatowe rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach religii danego wyznania oraz w uroczystościach religijnych lub też biorą w nich dobrowolny udział na zaproszenie katechetów. Rozporządzenie dot. nauki religii i etyki, poza możliwością zwolnienia uczniów z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji, nie wskazuje możliwości dowolnego zwalniania ich w celu odbycia innych praktyk religijnych bez uprzedniego otrzymania informacji od rodziców. Zwolnienie ucznia z zajęć odbywać się może tylko w określonym celu tj. na czas kiedy rekolekcje się odbywają, jednak szkoła nie może w żaden sposób kontrolować i sprawdzać obecności na rekolekcjach.
Ponadto nauczycielom wyznaczono opiekę nad uczniami kierowanymi przez dyrekcję do kościoła w ramach ich obowiązków służbowych. Nauczyciele, chcąc odmówić musieli zgłosić jawny sprzeciw, nawet Ci, którzy nie należą do wyznania katolickiego. Dyrektor nie wie, który z nauczycieli jest/nie jest katolikiem ale zleca wszystkim wyjście do kościoła na mszę w ramach obowiązków wynikających z Karty Nauczyciela.
Organizacja praktyk religijnych to wewnętrzna sprawa związków wyznaniowych, a angażowanie nauczycieli – niezależnie od ich światopoglądu – do opieki nad uczniami biorącymi udział w mszy rzymskokatolickiej wykracza poza ustawowe gwarancje bezstronności władzy publicznej i poza obowiązek organizacji lekcji religii, narusza zasadę legalizmu oraz podstawowe prawa obywatelskie jak prawo do nieujawniania światopoglądu. Do fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas rekolekcji lub w czasie odprowadzania do/z kościoła. Zwracamy uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel „poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza, iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.
W opinii fundacji zaangażowanie dyrekcji szkoły jest również złamaniem art. 25 ust. 2 Konstytucją RP, który stwierdza, iż władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.
Dyrektor szkoły utrzymuje, że nie odwołał planowych zajęć dydaktycznych, a jedynie zorganizował „wyjście grupowe w ramach prowadzenia zajęć edukacyjnych z religii”. Jednakowoż wszyscy uczniowie niezapisani na religię katolicką spędzili ten czas w świetlicy, bibliotece lub sali gimnastycznej. Prosimy Kuratora o ocenę prawidłowości interpretacji prawnej wskazaną przez dyrektora szkoły także w kontekście cech dyskryminacji wobec uczniów, którzy nie uczestniczyli w uroczystości religijnej.
Kolejna sprawa, na którą chcemy zwrócić uwagę Pana Kuratora to fakt, że wychowawcy wysłali do rodziców wszystkich uczniów informację o mszy rzymskokatolickiej. Nawet do tych, którzy nie zapisali swojego dziecka na lekcje religii.
Program obejmujący dziennik elektroniczny umożliwia utworzenie dla zajęć religii tzw. „klasy wirtualnej”. Nie ma żadnego uzasadnienia dla prowadzenia dziennika elektronicznego w taki sposób, by rodzice, którzy nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w zajęciach religii, otrzymywali powiadomienia lub informacje o takich zajęciach za pośrednictwem dziennika elektronicznego czy też, co gorsza, by katecheci mieli dostęp do danych osobowych wspomnianej grupy rodziców, a w dzienniku elektronicznym odnotowywano nieobecność ucznia podczas zajęć religii w sytuacji, gdy dziecko nie było w ogóle zapisane na dodatkową katechezę.
Przetwarzanie danych osobowych przez katechetę w tym zakresie nie ma podstawy prawnej (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/W). Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, naukę religii organizuje się na życzenie rodziców.
Otrzymywane przez rodziców bezwyznaniowych treści religijne naruszają ich konstytucyjne prawo do wolności wyznania i wychowania dziecka zgodnie z własnym światopoglądem.
W odpowiedzi na zgłoszenia rodziców, od których wymaga się powiadamiania o „nie wyrażaniu zgody” na udział w zajęciach religii rzymskokatolickiej fundacja poprosiła dyrekcję o załączenie druku przedkładanego rodzicom. Treść druku potwierdza fakt, o którym informowali rodzice uczniów bezwyznaniowych, szkoła domaga się bezprawnie „negatywnych oświadczeń” w sprawie udziału w religii.
Nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę, lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki.
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie
lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie
może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę
procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17
maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz.
155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia
woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
Kwestią, na którą należy również zwrócić uwagę pozostaje również utrudnianie dostępu do lekcji etyki. Dyrektor, w odpowiedzi do fundacji, informuje że lekcje etyki nie zostały zorganizowane w szkole, pomimo że na początku roku szkolnego szkoła zebrała oświadczenia o wyrażeniu życzenia organizacji od 8 rodziców. Po ułożeniu planu zajęć zawierającego tzw. „okienka” – konieczność oczekiwania na lekcje z etyki kilkoro uczniów/uczennic zrezygnowało z udziału. Pozostałych 4 zainteresowanych uczniów odesłano do innej szkoły. Rodzice i uczniowie, jak można się było spodziewać, zrezygnowali z udziału w lekcjach etyki. W okresie ostatnich 3 lat rodzice składali deklaracje, że życzą sobie udziału dzieci w lekcjach etyki, jednakowoż zawsze odsyłano ich do innej szkoły ze względu na „małą liczbę chętnych”.
W 2015 roku na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich został przygotowany i opublikowany raport na podstawie badania „Dostępność lekcji religii mniejszościowych i lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej”. Autorzy raportu wskazują, iż „umiejscowienie lekcji etyki w szkolnym planie lekcji ma duże znaczenie dla frekwencji na tych zajęciach, jest też poważnym wyzwaniem organizacyjnym dla władz szkoły, związanym również z koniecznością zapewnienia opieki pedagogicznej dla tych uczniów, którzy na zajęcia te nie chodzą (zwłaszcza, gdy odbywają się one w środku dnia szkolnego).” Oczywistością jest, iż uczniom zainteresowanym udziałem w lekcjach etyki łatwiej jest zrezygnować z oczekiwania na nią do późnych godzin popołudniowych, niż kiedy organizowana jest w środku planu zajęć, jak religia.
Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za przejaw dyskryminacji w dostępie do lekcji etyki m.in.:
„Negatywną reakcję na zgłoszenie chęci udziału w lekcjach etyki przez rodziców, młodzież i dzieci (…) Odmowę organizacji lekcji etyki ze względu na małą liczbę chętnych. (…) Organizowanie lekcji etyki w godzinach w placówkach utrudniających uczestnictwo w lekcji, np. poza standardowymi godzinami lekcyjnymi, w placówkach międzyszkolnych oddalonych od miejsca zamieszkania ucznia. Nieinformowanie o możliwości wyboru etyki, niewpisywanie lekcji etyki do planu zajęć szkolnych, opóźnianie uruchomienia zajęć z etyki względem początku roku szkolnego.”
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu zmian rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 marca 2014 roku,począwszy od dnia 1 września 2014 roku, w związku z nową treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, (z którego usunięto limit 3 uczniów jako minimalny w grupie nauczania religii lub etyki) wprowadzenie tej zmiany pozwoli zapewnić naukę etyki każdemu uczniowi zainteresowanemu udziałem w zajęciach z tego przedmiotu, eliminując jednocześnie wskazane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka przypadki odmowy zorganizowania lekcji etyki ze względu na brak wymaganej liczby uczniów.
W oświadczeniu Ministerstwa Edukacji Narodowej opublikowanym na ministerialnym portalu w dniu 16 marca 2014 roku czytamy: „Szkoła organizuje zajęcia z religii (określonego wyznania) i etyki w klasach (oddziałach) lub grupach międzyklasowych (międzyoddziałowych), gdy otrzyma co najmniej siedem zgłoszeń dotyczących danego przedmiotu. Zgodnie z przywołanymi przepisami szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji religii lub etyki dla grupy nie mniejszej niż 7 uczniów danej klasy lub oddziału. Jeśli w szkole zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, dyrektor szkoły przekazuje oświadczenia organowi prowadzącemu, który organizuje odpowiednio zajęcia z etyki w grupach międzyszkolnych oraz zajęcia z religii – w porozumieniu władzami zwierzchnimi kościoła lub związku wyznaniowego – w pozaszkolnych punktach katechetycznych.
W celu ułatwienia organizacji nauczania etyki w szkole zaleca się, aby w przypadku niewielkiej liczby uczniów wybierających etykę stosować rozwiązania organizacyjne umożliwiające prowadzenie zajęć w grupach różnowiekowych, łączących uczniów z całego etapu edukacyjnego. W takim przypadku treści nauczania etyki powinny być podzielone na moduły nadające się do realizowania w dowolnej kolejności. Pozwoli to skonstruować ofertę nauczania etyki w każdej szkole, nawet wtedy, gdy liczba uczniów wybierających etykę jest niewielka. W przypadku większej liczby uczniów wybierających etykę zaleca się, aby szkoła realizowała zajęcia w grupach łączących uczniów z jednego rocznika.
Jak już wspomniano, od 1 września 2014 r. przestaje obowiązywać dotychczasowe ograniczenie co najmniej trzech uczniów, dla których organ prowadzący tworzy grupę międzyszkolną lub pozaszkolny punkt katechetyczny. Oznacza to, że zajęcia z etyki lub religii (określonego wyznania) są organizowane nawet dla jednego ucznia. W takim przypadku wskazane jest, aby zajęcia z etyki odbywały się w szkole, w której uczeń ten spełnia obowiązek szkolny lub obowiązek nauki”.
W związku z powyższym wnosimy o:
– przeprowadzenie kontroli doraźnej w Szkole Podstawowej nr 5 im. Króla Władysława Łokietka w Lublinie,
– prosimy o przekazanie fundacji treści protokołów pokontrolnych, w tym zaleceń pokontrolnych, jeśli takowe zostaną sformułowane,
– w szczególności prosimy o zobligowanie szkoły do organizacji zajęć z etyki i religii oraz uroczystości szkolnych z poszanowaniem wolności sumienia, prawa rodziców do wychowania dzieci w zgodzie z własnym światopoglądem, zgodnie z prawem stanowionym w tym gwarancjami Konstytucji RP, Prawem oświatowym, szczególnie rozporządzeniem MEN w przedmiotowej sprawie oraz RODO.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Załączniki:
- Pismo fundacji do dyrektor szkoły z dnia 18 czerwca 2024 r.
- Odpowiedź szkoły z dnia 1 lipca 2024 r.
W dniu 26 lipca 2024 r. wpłynęło pismo z kuratorium. Kurator informuje, że w związku z okresem urlopowym kontrola doraźna zostanie przeprowadzona we wrześniu 2024 r.
