Lublin, 8 grudnia 2023 r.
Dyrekcja oraz Rada Rodziców
Szkoły Podstawowej
z Oddziałami Dwujęzycznymi
im. Andrzeja i Władysława Niegolewskich
ul. Poznańska 37
64-330 Opalenica
e-mail: kontakt@spopalenica.pl
radarodzicow@spopalenica.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki oraz umożliwienie rodzicom deklarowania życzenia uczęszczania przez dziecko na religię dowolnego wyznania lub/i na lekcje etyki.
Religia i etyka nie są dla ucznia przedmiotami obowiązkowymi, a udział w nich jest dobrowolny. O udziale ucznia w zajęciach z tych przedmiotów decydują rodzice lub pełnoletni uczniowie poprzez złożenie pisemnego oświadczenia. Po złożeniu oświadczenia udział w wybranych zajęciach staje się dla ucznia obowiązkowy.
Szkoła nie ma prawa domagać się oświadczeń informujących o nieuczestniczeniu ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, natomiast w przypadku rezygnacji z udziału w tych zajęciach konieczne jest poinformowanie szkoły o zmianie decyzji.
Szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji religii lub etyki dla grupy nie mniejszej niż 7 uczniów danej klasy lub oddziału. Jeśli w szkole zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, dyrektor szkoły przekazuje oświadczenia organowi prowadzącemu, który organizuje odpowiednio zajęcia z etyki w grupach międzyszkolnych oraz zajęcia z religii – w porozumieniu władzami zwierzchnimi kościoła lub związku wyznaniowego – w pozaszkolnych punktach katechetycznych.
Lekcje etyki lub religii (określonego wyznania) są organizowane nawet dla jednego ucznia i „wskazane jest, aby zajęcia z etyki odbywały się w szkole, w której uczeń ten spełnia obowiązek szkolny lub obowiązek nauki”.
Uczniowie mają prawo do informacji w zakresie przepisów dotyczących organizowania lekcji religii i etyki w szkołach. Wskazane jest, aby dyrektorzy szkół udostępniali rodzicom wzór oświadczeń o deklaracji uczestnictwa ucznia:
– w lekcjach religii
– w lekcjach etyki
– w lekcjach etyki i religii jednocześnie
Uczniowie i rodzice mają prawo nie składać deklaracji w zakresie wyboru któregokolwiek z przedmiotów nadobowiązkowych.
Ponadto wnoszę o usunięcie dyskryminujących i bezprawnych zapisów ze statutu Szkoły tj.:
§ 55 pkt. 1 „Religia jako szkolny przedmiot nieobowiązkowy jest prowadzona dla wszystkich uczniów szkoły”.
§ 55 pkt. 2 „Uczniowie, którzy nie korzystają z lekcji religii zwolnieni są z zajęć przez dyrektora szkoły na podstawie wyrażonego w pisemnej formie oświadczenia rodzica”.
§ 55 pkt. 3 „Oświadczenie takie musi być ponawiane w każdym kolejny roku szkolnym”.
Procedura, w której to rodzice występują do dyrektora szkoły o „zwolnienie ucznia z uczestnictwa w lekcjach religii” jest pozbawiona podstawy prawnej i narusza podstawowe, konstytucyjne uprawnienia rodziców i opiekunów prawnych. Uczniowie, którzy nie korzystają z lekcji religii lub etyki NIE SĄ ZWOLNIENI Z ZAJĘĆ PRZEZ DYREKTORA. Uczniowie Ci nie korzystają z zajęć nadobowiązkowych, gdyż ich RODZICE podjęli taką decyzję (nie podjęli decyzji o zapisaniu na zajęcia dodatkowe).
Ponadto naszą wątpliwość budzi sformułowanie „religia jest prowadzona dla wszystkich uczniów szkoły”. Czy to oznacza, że szkoła dała sobie uprawnienie do zapisywania automatycznie wszystkich uczniów na religię katolicką? Religia jest organizowana w szkole dla uczniów, których rodzice wyrazili takie życzenie, w ramach zobowiązań ustawowych. Dotyczy to również etyki, natomiast statut placówki pomija ten fakt.
Jesteśmy również zaniepokojeni faktem, że dyrektor szkoły gwarantuje sobie w statucie składanie oświadczeń w sprawie udziału w religii na początku każdego roku szkolnego. Rozporządzenie wyraźnie wskazuje, iż oświadczenia NIE MUSZĄ być składane każdego roku. Powszechna w Polsce jest praktyka, że oświadczenie rodziców (życzenie) składane na początku całego etapu nauki, jest ważne i wystarczające, do momentu kiedy rodzic zmieni swoją decyzję.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski prezentuje następujące stanowisko w tej sprawie: „Domaganie się na początku każdego roku szkolnego deklaracji od rodziców lub pełnoletnich uczniów dot. uczestnictwa w lekcjach religii jest jawnym nadużyciem wywołującym niepotrzebny niepokój, zamieszanie, a nawet sugeruje możliwość zmiany raz podjętej decyzji. Takie działania są niezgodne z obowiązującymi przepisami państwowymi. O tym, jak należy interpretować ten przepis podało MEN w uzasadnieniu do nowelizacji Rozporządzenia dokonanej w 2014 r. +(…) oświadczenie, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia będzie składane w przypadku osób, które rozpoczynają naukę w danej szkole lub, które chciałyby zacząć uczęszczać na zajęcia religii lub etyki+. Z przepisu tego wynika bezsprzecznie, iż pisemne oświadczenie dotyczące uczestnictwa w lekcjach religii lub etyki nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym”.
Podstawą funkcjonowania szkoły publicznej jest – zgodnie z art. 98 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. – statut, stanowiący dokument o określonej treści normatywnej. Niewątpliwie natomiast statut nie może być sprzeczny z prawem. Zgodnie bowiem z art. 114 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe: Kurator oświaty, a w przypadku szkół i placówek artystycznych – dyrektor specjalistycznej jednostki nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1, może uchylić statut publicznego przedszkola, publicznej szkoły lub placówki albo niektóre jego postanowienia, jeżeli są sprzeczne z prawem. Organowi, który nadał lub uchwalił statut, od decyzji kuratora oświaty, a w przypadku szkół i placówek artystycznych – dyrektora specjalistycznej jednostki nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1, przysługuje odwołanie odpowiednio do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania albo ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Sprzeczność z prawem należy natomiast oceniać jako naruszanie przez regulację statutową jakichkolwiek przepisów prawa, a więc nie tylko sprzeczność z Prawem oświatowym, lecz także z przepisami wydanymi na podstawie rozporządzeń oraz z innymi ustawami i rozporządzeniami należącymi do odrębnych działów i gałęzi prawa (np. sprzeczne z prawem, tzn. z Kodeksem cywilnym i z komentowaną ustawą, byłoby postanowienie statutu mówiące, że szkoła ma osobowość prawną) (Pilich, Mateusz. Art. 114. W: Komentarz do ustawy – Prawo oświatowe, [w:] Prawo oświatowe oraz przepisy wprowadzające. Komentarz. Wolters Kluwer Polska, 2018).
Na mocy § 1 ust. 1
Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od
dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W
publicznych przedszkolach
i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej
„przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców.
W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej
„szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie
lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie
może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę
procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17
maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz.
155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia
woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
Ponadto w drukach stosowanych w Szkole znajduje się informacja o wyborze religii, w domyśle religii rzymsko-katolickiej. Sytuacja ta powoduje, że rodzice należący do innych wyznań nie mają możliwości złożenia deklaracji o udziale w zajęciach religii wyznania, do którego przynależą.
Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Dyrektor szkoły działa na podstawie i w granicach obowiązującego prawa, w związku z tym proszę o natychmiastowe naniesienie zmian w dokumentach szkolnych i poinformowanie fundacji z zachowaniem formy pisemnej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 11 stycznia 2024 r. fundacja otrzymała odpowiedź od Pani Grażyny Szulc, dyrektor szkoły.
W związku z treścią otrzymanej odpowiedzi fundacja wysłała wniosek o zajęcie się sprawą do Wielkopolskiego Kuratora Oświaty oraz Burmistrza Opalenicy.
W dniu 19 stycznia 2024 r. wpłynęło pismo z kuratorium w Poznaniu, w którym zostaliśmy poinformowani o zaplanowanej analizie postanowień statutu.
W dniu 4 marca 2024 r. wpłynęła odpowiedź od Pana Tomasz Szulca, Burmistrza Opalenicy, z informacją że szkoła naniosła zmiany w statucie.
Zapoznaliśmy się ze zmianami i niestety należy stwierdzić, ze nadal zawierają one zapisy, które odbieramy jako:
1) celowe organizowanie życia szkolnego w sposób, który uniemożliwia dzieciom uczestnictwo w zajęciach z etyki
2) przymuszanie WSZYSTKICH DZIECI do obecności w szkole w czasie dodatkowych zajęć z religii, nawet wtedy gdy organizowane są na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
