Lublin, 18 września 2023 r.
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Brzesku
ul. Królowej Jadwigi 18
32-800 Brzesko
zespol.brzesko@brzesko.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego, w odpowiedzi na prośby rodziców uczniów uczęszczających do szkoły, zwracam się z wnioskiem o bezzwłoczne zaprzestanie żądania od rodziców, którzy nie zapisali dzieci na religię, składania dodatkowych oświadczeń o tzw. rezygnacji z udziału w katechezie.
Jest to działanie pozbawione podstawy prawnej, a z informacji uzyskanej od rodziców wynika, że trwa w szkole od wielu lat i powtarza się co roku.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie
lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie
może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej korespondencji z ministerstwem z 2018 r. uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.
Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Jesteśmy zaniepokojeni faktem, że dyrektor szkoły wymaga składania oświadczeń w sprawie udziału w religii na początku każdego roku szkolnego. Powszechna w Polsce jest praktyka, że oświadczenie rodziców (życzenie) składane na początku całego etapu nauki jest ważne i wystarczające, do momentu kiedy rodzic zmieni swoją decyzję.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski prezentuje następujące stanowisko w tej sprawie: „Domaganie się na początku każdego roku szkolnego deklaracji od rodziców lub pełnoletnich uczniów dot. uczestnictwa w lekcjach religii jest jawnym nadużyciem wywołującym niepotrzebny niepokój, zamieszanie, a nawet sugeruje możliwość zmiany raz podjętej decyzji. Takie działania są niezgodne z obowiązującymi przepisami państwowymi. O tym, jak należy interpretować ten przepis podało MEN w uzasadnieniu do nowelizacji Rozporządzenia dokonanej w 2014 r. +(…) oświadczenie, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia będzie składane w przypadku osób, które rozpoczynają naukę w danej szkole lub, które chciałyby zacząć uczęszczać na zajęcia religii lub etyki+. Z przepisu tego wynika bezsprzecznie, iż pisemne oświadczenie dotyczące uczestnictwa w lekcjach religii lub etyki nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym”.
Ponadto w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego, na podstawie art. 2 ust. 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:
1) Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2023/2024 oraz w roku 2022/2023?
2) Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
3) W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)?
4) Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
5) Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
6) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają nauczyciele katecheci w I semestrze roku szkolnego 2023/2024? Przez „okienko” rozumiemy spowodowane ułożeniem planu relatywnie krótkie – długości 1-2 lekcji przerwy, w czasie których nauczyciel nie prowadzi swoich lekcji. Prosimy nie uwzględniać jako „okienek” planu zakładającego, że nauczyciel przychodzi do szkoły dwa razy dziennie – rano i po południu
7) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie zapisani na lekcje religii w szkole w roku szkolnym 2023/2024
8) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie nieuczęszczający na zajęcia religii w szkole w roku szkolnym 2023/2024?
9) Czy podczas zajęć religii rzymskokatolickiej organizowanej w bloku zajęć obowiązkowych szkoła organizuje specjalne zajęcia dla uczniów nie uczęszczających na katechezę? Jak spędzają ten czas uczniowie nie uczęszczający na religię ale oczekujący na obowiązkowe lekcje?
10) Ilu jest uczniów zapisanych na religię rzymskokatolicką w roku szkolnym 2023/2024?
11) Ilu uczniów w szkole nie jest zapisanych na religię rzymskokatolicką w roku szkolnym 2023/2024 (prosimy o wskazanie wyniku ilościowo i procentowo)?
12) Ilu uczniów uczęszcza na lekcje etyki w roku szkolnym 2023/2024?
13) Ilu uczniów z Ukrainy uczęszcza do szkoły w roku szkolnym 2023/2024?
14) Ile jest oddziałów, w których jeden lub więcej uczniów nie uczestniczy w zajęciach religii rzymskokatolickiej w roku szkolnym 2023/2024?
Uprzejmie proszę, aby dyrekcja szkoły odniosła się do wszystkich poruszonych w tym piśmie zagadnień i nie ograniczała się do wyłącznego udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w trybie informacji publicznej.
Chcielibyśmy uzyskać zapewnienie, że dyrekcja zaprzestanie bezprawnego żądania oświadczeń o rezygnacji z udziału w katechezie.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu