Lublin, 8 września 2021 r.
Dyrekcja Szkoły Podstawowej nr 1 im.
Olofa Palmego
ul. Mickiewicza 11
05-420 Józefów
e-mail: sekretariat@sp1.jozefow.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się do Państwa z prośbą o bezzwłoczną zmianę praktyki odbierania od rodziców oświadczeń w sprawie udziału ich dzieci w lekcjach religii lub/i etyki. Druk, który otrzymują do podpisania rodzice w zarządzanej przez Państwa placówce oświatowej zawiera „prośbę o zwolnienie dziecka z zajęć religii lub etyki”, jak również „decyzję dyrektora” w sprawie „podania”.
Zwracam Państwa uwagę, że jest to działanie zupełnie pozbawione podstawy prawnej, które narusza nie tylko obowiązujące prawo, ale również podstawowe prawa obywatelskie.
Religia i etyka to zajęcia dodatkowe. Można z nich zrezygnować bez konsekwencji na każdym etapie kształcenia. Wymagane jest jedynie złożenie w szkole pisemnego oświadczenia-życzenia w tej sprawie (przesyłam wzór w załączeniu).
Załączam Państwu stanowisko MEN z dnia 6 października 2014 r. „Rezygnacja z uczestniczenia w zajęciach z religii lub etyki może nastąpić w każdym czasie. W takim przypadku konieczne jest poinformowanie szkoły o zmianie decyzji. Zmiana decyzji nie wiąże się z konsekwencjami dla rodziców lub uczniów. (…) Jeśli rezygnacja z udziału ucznia w nauce religii lub etyki nastąpi w trakcie roku szkolnego przed terminem klasyfikacji rocznej, uzyskane oceny śródroczne nie będą brane pod uwagę i uczeń nie otrzyma na koniec roku oceny z tego przedmiotu”.
Nauka religii i etyki organizowana jest na życzenie rodziców, bądź pełnoletnich uczniów.
Mając powyższe na uwadze, zwracam również Państwa uwagę, że niezbędną przesłanką dla zorganizowania w ramach planu zajęć szkolnych nauki religii lub etyki jest uprzednie otrzymanie od rodzica (opiekuna prawnego) lub odpowiednio ucznia oświadczenia w formie pisemnej podpisanego przez rodzica (opiekuna prawnego) lub odpowiednio ucznia obejmującego oznaczenie imienia i nazwiska ucznia oraz jego życzenie (deklarację) uczestnictwa w zajęciach z określonej religii lub etyki.
Nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Ponadto wnoszę o niezwłoczne utworzenie „klas wirtualnych” dla tych uczennic i uczniów, którzy są zapisani na lekcje religii.
Program obejmujący dziennik elektroniczny umożliwia utworzenie dla lekcji religii tzw. „klasy wirtualnej”, która pozwoli kierować informacje tylko do oznaczonego grona adresatów – tj. rodziców dzieci, które uczestniczą w tych zajęciach. Nie ma żadnego uzasadnienia dla prowadzenia dziennika elektronicznego w taki sposób, by rodzice, którzy nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w lekcjach religii, otrzymywali powiadomienia lub informacje o takich zajęciach za pośrednictwem dziennika elektronicznego czy też, co gorsza, by w dzienniku elektronicznym odnotowywano zwolnienie czy nieobecność ucznia z lekcji religii w sytuacji, gdy dziecko nie było w ogóle zapisane na lekcje religii. Przetwarzanie danych osobowych przez katechetę w tym zakresie nie ma podstawy prawnej (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/W).
Rodzic ucznia który nie został zapisany na lekcje religii umiejscowione na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, nie powinien widzieć tego przedmiotu w planie zajęć dziecka. Co za tym idzie dziecko nie ma obowiązku przebywania w szkole, a szkoła nie ma obowiązku opiekowania się nim, zaś rodzice nie muszą „przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii”, jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
Wnioskuję również, aby dbając o komfort wszystkich uczniów, nie zapominali Państwo o dzieciach nieuczęszczających na katechezę i aby w ramach wzajemnego poszanowania umieszczać religię na planie zajęć poza blokiem zajęć obowiązkowych. Dotyczy to szczególnie tych klas, w których nie wszyscy uczniowie zostali zapisani na religię,
Ponadto na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
- W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców, by ich dzieci uczęszczały na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
- Czy i w jaki sposób rodzice są informowani o prawie do zapisania dziecka na lekcje etyki?
- Czy w szkole organizowane są lekcje etyki dla chętnych uczniów?
- Czy wychowawcy klas utworzyli wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
- Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają nauczyciele katecheci w I semestrze roku szkolnego 2021/2022? Przez „okienko” rozumiemy spowodowane ułożeniem planu relatywnie krótkie – długości 1-2 lekcji przerwy, w czasie których nauczyciel nie prowadzi swoich lekcji. Prosimy nie uwzględniać jako „okienek” planu zakładającego, że nauczyciel przychodzi do szkoły dwa razy dziennie – rano i po południu.
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W związku z brakiem odpowiedzi ze szkoły w dniu 23 września wysłaliśmy przedsądowe wezwanie do wykonania obowiązku, listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Szkoła odebrała nasz list 29 września 2021 r.
W dniu 04.10.2021 r. wpłynęła odpowiedź ze szkoły.
Odpowiedź fundacji:
Szanowna Pani,
imieniem fundacji dziękuję za przesłaną odpowiedź. Jednocześnie wskazuję, że Szkoła może przetwarzać dane osobowe uczniów i innych osób tylko w zakresie, w jakim jest do tego uprawniona wprost w przepisach prawa. Na gruncie RODO przez przetwarzanie danych osobowych rozumie się każdą czynność wykonywaną na danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany. Program obejmujący dziennik elektroniczny umożliwia utworzenie dla lekcji religii tzw. „klasy wirtualnej”, która pozwoli kierować informacje tylko do oznaczonego grona adresatów – tj. rodziców dzieci, które uczestniczą w tych zajęciach.
Przetwarzanie
danych osobowych uczniów nieuczęszczających na zajęcia (szczególnie w
zakresie obecności/nieobecności na katechezie) przez katechetę nie ma
podstawy prawnej.Takie przetwarzanie danych osobowych jest bezprawne i narusza
podstawową zasadę Rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r.
, określoną w jego art. 5 ust. 1 lit. c) tj. zasadę minimalizacji
przetwarzania danych.
Wnoszę o bezzwłoczne utworzenie „klas wirtualnych”, w przeciwnym wypadku fundacja złoży skargę do Prezesa UODO.
Szanowna Pani, ponadto zwracam uwagę, że jest zupełnie pozbawione racji użyte przez Panią w piśmie stwierdzenie „brak jest podstaw prawnych do umieszczenia zajęć religii wyłącznie na początku lub na końcu zajęć lekcyjnych”. Podstawą do umieszczenia religii poza blokiem zajęć obowiązkowych jest zakaz dyskryminacji uczniów nieuczestniczących w katechezie zapisany w szeregu aktów normatywnych.
Nie jest dyskryminacją umieszczenie biologii lub geografii na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, podobnie jak nie jest umieszczenie katechezy.
Przeciwnie – umieszczenie katechezy w środku dnia
lekcyjnego łączy się z krzywdą uczniów, którzy nie zapisali się na takie
zajęcia, a w przypadku przedmiotów obowiązkowych ich umieszczenie w ciągu dnia
nie niesie ze sobą ww. konsekwencji.
Nasze doświadczenia wskazują, że „okienka” mają w szkołach publicznych wyłącznie uczniowie niezapisani na katechezę w szkole lub Ci uczestniczą w dodatkowych lekcjach etyki. Natomiast grupa uczniów należących do wyznania rzymsko-katolickiego jest faworyzowana wobec innych i nie musi oczekiwać w świetlicy lub bibliotece na dodatkowe zajęcia religii.
Ponadto umieszczanie zajęć z katechezy w środku dziennego planu zajęć postrzegamy jako (być może nieświadomą) próbę wywierania nacisku na to, aby uczniowie raczej w zajęciach religii rzymskokatolickiej uczestniczyli, aniżeli z nich rezygnowali. Takie działania w istocie rzeczy naruszają również normę art. 53 ust. 4 Konstytucji RP Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
W związku z powyższym zwracam się z wnioskiem o poszanowanie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących organizowania lekcji religii w szkole w taki sposób, aby wolność sumienia i światopoglądu dzieci nieuczęszczających na lekcje religii rzymskokatolickiej i ich rodziców nie była naruszana.
Z poważaniem
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 12 października 2021 r. fundacja wysłała pismo do Mazowieckiego Kuratora Oświaty i Urzędu Miasta Józefowa z wnioskiem o zajęcie się sprawą.
W dniu 04.11.2021 r. wpłynęła odpowiedź Burmistrza Miasta.
W dniu 25 listopada wpłynęła odpowiedź z Kuratorium Oświaty w Warszawie, podpisana przez Panią Krystynę Muchę, Dyrektor Wydziału Kształcenia Ogólnego.
