Lublin, 14 maja 2021 r.
Dyrekcja
oraz Rada Pedagogiczna Społecznej Szkoły Podstawowej nr 4
Podlaskiego Towarzystwa Oświatowego w Białymstoku
ul. Dzielna 19
15- 363 Białystok
szkolapto@wp.pl
Podlaski
Kurator Oświaty
Rynek Kościuszki 9
15-950 Białystok
kuratorium@kuratorium.bialystok.pl
Urząd Miejski w Białymstoku
Departament Edukacji
ul.
Legionowa 7
15-281 Białystok
edukacja@um.bialystok.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego, a także uwzględnienia i poszanowania praw mniejszości wyznaniowych i mniejszości bezwyznaniowej, rodziców i ich dzieci, które nie uczęszczają na lekcje religii rzymskokatolickiej oraz w imię przestrzegania fundamentalnej zasady państwa demokratycznego tj. ochrony praw mniejszości i równości obywateli wobec prawa, zwracamy się z prośbą o zapewnienie opieki uczniom nieuczestniczącym w lekcjach religii w inny sposób niż poprzez nakazanie im przebywania w sali, gdzie odbywa się katecheza oraz naniesienie zmian w statucie szkoły § 13 ust. 1 Ustala się następujące zasady sprawowania opieki nad uczniami przebywającymi w szkole podczas zajęć obowiązkowych, nadobowiązkowych i pozalekcyjnych: 1) bezpośrednią opiekę nad uczniami podczas zajęć sprawuje nauczyciel prowadzący te zajęcia.
Proszę o natychmiastowe zniesienie wyżej opisanych nieprawidłowości, zapewnienie stanu zgodnego z Konstytucją RP i innymi aktami normatywnymi – a zwłaszcza z przepisami oświatowymi – oraz o pomoc w ochronie wolności sumienia, w tym prawa do wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami.
Powyższe praktyki naruszają zasady organizacji lekcji religii zapisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. (Dz. U. z dnia 24 kwietnia 1992 r. z późn. zm.) § 1. 1. ust. 3 Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie. Niewątpliwie natomiast nakazywanie dziecku nieuczestniczącemu w lekcjach religii przebywania w sali, gdzie odbywają się te zajęcia, jest formą dyskryminacji i indoktrynacji.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach § 3 ust. 3 zobowiązuje szkołę do zapewnienia opieki lub zajęć wychowawczych w czasie trwania lekcji religii lub etyki uczniom, których rodzice nie zadeklarowali ich udziału w tych zajęciach. Przepis ten wskazuje opiekę lub zajęcia, które powinny odbywać się zamiast nauki religii rzymskokatolickiej w czasie, gdy pozostała część klasy uczestniczy w tych lekcjach. Niezgodne z powyższym przepisem jest przebywanie uczniów w sali, w której odbywa się lekcja katechezy.
Społeczna Szkoła Podstawowa nr 4 Podlaskiego Towarzystwa Oświatowego jest ośmioletnią szkołą podstawową z uprawnieniami szkoły publicznej w rozumieniu Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. „Prawo oświatowe” (Dz. U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), wpisaną w ewidencji szkół niepublicznych pod pozycją 37.
Ponadto zgodnie z art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami; religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób. W związku z tym to rodzice decydują o religijnym wychowaniu dziecka. Niedopuszczalne jest, aby szkoła w ramach opieki narzucała uczniom obowiązek przebywania w tej samej sali, w której odbywa się lekcja religii rzymskokatolickiej, gdyż jest to istotnym naruszeniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).
Zmuszanie dzieci, które nie biorą udziału w zajęciach religii rzymskokatolickiej do obecności w miejscu, gdzie odbywa się taka lekcja, towarzyszenia odprawianym modlitwom i praktykom religijnym narusza również dobra osobiste tych osób i ich rodziców.
Powyższe działania mogą narazić szkołę na odpowiedzialność cywilną z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 20 września 2013 roku (sygn. akt II CSK 1/13): Dobrem osobistym podlegającym ochronie jako „swoboda sumienia” jest zatem swoboda w zakresie przyjęcia określonego światopoglądu, w tym także przyjęcia określonego wyznania. Na swobodę sumienia osoby wyznającej określoną religię składa się wolność wyrażania swoich przekonań religijnych oraz wykonywania praktyk religijnych. Osoba, która deklaruje się jako niewierząca, (…) może oczekiwać, że nie będzie poddawana praktykom religijnym wbrew swej woli, czy zmuszana do udziału w nich albo do posługiwania się symbolami religijnymi.
Wskazać należy, że działanie polegające na zmuszaniu dzieci do przebywania w miejscu, gdzie odbywają się lekcje religii może wyczerpywać w kwalifikowanych przypadkach znamiona art. 191 § 1 Kodeksu karnego: Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przestępstwo wskazane w art. 191 k.k. jest przestępstwem skutkowym, a zatem do jego popełnienia nie wymagany jest skutek w postaci konkretnego zachowania ofiary, ale skierowanie groźby w celu osiągnięcia konkretnego skutku, tj. np. zmuszenie niereligijnego ucznia do przebywania w sali, w której odbywają się zajęcia z religii.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do postanowienia z dnia 14 lutego 2013 roku (sygn. Akt II KK 120/12): przestępstwo z art. 191 § 1 k.k. jest przestępstwem czynnościowym (formalnym) a nie materialnym. Dla jego dokonania wystarcza, że sprawca podjął określone w przepisie środki zmuszania, tj. użył przemocy lub groźby bezprawnej w celu określonym w przepisie, bez względu na to czy pokrzywdzony zachował się w sposób, do jakiego zmuszał go sprawca. Do znamion tego czynu zabronionego nie należy skutek w postaci zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia.
W związku z powyższym zwracam się z wnioskiem o poszanowanie przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz pozostałych obowiązujących przepisów prawnych dotyczących organizowania lekcji religii w szkole w taki sposób, aby wolność sumienia i światopoglądu dzieci nieuczęszczających na lekcje religii rzymskokatolickiej i ich rodziców nie była naruszana.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 10 maja 2021 r. wpłynęła odpowiedź Podlaskiego Kuratora Oświaty. Kuratorium potwierdziło nieprawidłowości zgłaszane przez fundację i przekazało dyrekcji szkoły zalecenie organizowania opieki nad uczniami nieuczęszczającymi na lekcje religii lub etyki zgodnie z obowiązującymi przepisami.
