Lublin, 29 sierpnia 2023 r.
Szanowny Pan Zbigniew Kamieniak
Dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Czernicy
ul. Św.Brata Alberta Adama Chmielowskiego 9
55-003 Czernica
e-mail: dyrektor@zspczernica.pl; sekretariat@zspczernica.pl
Szanowny Panie Dyrektorze,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się do Pana z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki.
Pragnę zwrócić Pana uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie
lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie
może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę
procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17
maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz.
155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia
woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
W związku z powyższym nie mogą Państwo żądać od rodziców składania deklaracji o braku udziału w lekcjach religii lub/i etyki i jednocześnie zbierać dane osobowe niezainteresowanych udziałem.
Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej korespondencji z ministerstwem z 2018 r. uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.
W Formularzu stosowanym w zarządzanej przez Pana placówce znajduje się informacja o wyborze religii, w domyśle religii rzymsko-katolickiej. Sytuacja ta powoduje, że rodzice należący do innych wyznań nie mają możliwości złożenia deklaracji o udziale w zajęciach religii wyznania, do którego przynależą (link do druku na stronie szkoły: https://spczernica.szkolnastrona.pl/p,125,pliki-do-pobrania).
Załączam Panu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Ponadto z informacji umieszczonej na stronie internetowej szkoły wynika iż, uroczystość rozpoczęcia roku szkolnego 2023/2024 w zarządzanej przez Pana placówce publicznej odbywa się w Kościele rzymskokatolickim i obejmuje mszę w obrządku rzymskokatolickim.
Treść ogłoszenia szkolnego brzmi:
Dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Czernicy informuje, że uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 2023/2024 odbędzie się 04.09.2023 r:
- godz. 08:00 – msza św. w kościele parafialnym w Czernicy
- godz. 09:00 – rozpoczęcie roku szkolnego dla klas 1-3 – sala gimnastyczna
- godz. 10:00 – rozpoczęcie roku szkolnego dla klas 4-8 – sala gimnastyczna
W związku z powyższym zwracam się z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
– jak rozumieć organizację rozpoczęcia roku szkolnego w Kościele w kontekście konstytucyjnego prawa do wolności sumienia i światopoglądu?
– czy uczniowie i rodzice niekatoliccy czują się komfortowo w związku z cytowanym porządkiem uroczystości, a szerzej – na co dzień w zarządzanej przez Pana Szkole?
– czy dyrekcja szkoły uważa, że wszyscy uczniowie i rodzice są katolikami i są zainteresowani uczestnictwem w mszy?
Ponadto
na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji
publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w
Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji
publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
1) Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w ostatnich 5 latach, w tym w bieżącym roku szkolnym? Prosimy o wskazanie ilościowe według roku szkolnego: 2019/2020, 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023, 2023/2024?
2) Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
3) W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)
4) Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
5) Czy wychowawcy klas tworzą tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
6) Czy uczniowie zapisani na lekcje etyki muszą oczekiwać na te zajęcia przed lub po lekcjach? Jeśli tak ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie, których rodzice zapisali na lekcje etyki w szkole? Jak wygląda ta kwestia na przestrzeni ostatnich 5 lat?
7) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie, których rodzice zapisali na lekcje religii rzymskokatolickiej w szkole? Jak wygląda ta kwestia na przestrzeni ostatnich 5 lat?
8) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie, których rodzice nie zapisali na lekcje religii rzymskokatolickiej w szkole? Jak wygląda ta kwestia na przestrzeni ostatnich 5 lat?
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 8 września wpłynęła odpowiedź od Pani Katarzyny Bieszczad, dyrektor ZSP w Czernicy.
Dyrektor potwierdza, że szkoła bezprawnie wymaga od rodziców oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w zajęciach religii. Dyrektor nie informuje fundacji czy zmieni tę praktykę, w związku z tym skierujemy skargę do organu zarządzającego i kuratorium.
W dniu 12 września fundacja skierowała do kuratorium oraz organu zarządzającego wystąpienie w sprawie nieprawidłowości w szkole.
Lublin, 12 września 2023 r.
Urząd Gminy Czernica
Wydział Edukacji
ul. Kolejowa 3
55-003 Czernica
e-mail: czernica@czernica.pl
Kuratorium Oświaty we Wrocławiu
Plac Powstańców Warszawy 1
50-153 Wrocław
e-mail: poczta@kuratorium.wroclaw.pl
Do wiadomości:
Dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Czernicy
ul. Św.Brata Alberta Adama Chmielowskiego 9
55-003 Czernica
e-mail: sekretariat@zspczernica.pl
Szanowni Państwo,
WYSTĄPIENIE
W SPRAWIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI WRAZ Z WNIOSKIEM O ZAJĘCIE SIĘ SPRAWĄ
Wnoszę o interwencję w opisanej poniżej sprawie i podjęcie odpowiednich środków nadzorczych, ze względu na nieprawidłowości występujące w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Czernicy tj. odbieranie negatywnych oświadczeń w sprawie udziału uczniów w zajęciach religii (w domyśle rzymskokatolickiej) oraz brak możliwości wyrażenia zgody na udział w zajęciach etyki w przedkładanych rodzicom formularzach.
W dniu 29 sierpnia 2023 r. fundacja zwróciła się do Dyrekcji ZSP w Czernicy z wnioskiem o poszanowanie przepisów prawa oświatowego i zaprzestanie stosowania wadliwego formularza dotyczącego udziału w zajęciach dodatkowych (w załączeniu).
W dniu 8 września 2023 r. fundacja otrzymała odpowiedź od Pani Katarzyny Bieszczad, Dyrektor placówki, w której nie zostaliśmy poinformowani o słuszności złożonego przez nas wniosku i zamiarze zmiany brzmienia pytań zawartych w formularzu, o którym mowa powyżej.
Ponieważ nie mamy pewności, że nieprawidłowość wskazywana w naszym piśmie i potwierdzana od wielu lat przez instytucje publiczne m.in. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rzecznika Praw Obywatelskich i Kuratoria Oświaty zostanie skutecznie usunięta zwracamy się z wnioskiem o pilne zajęcie się sprawą.
W związku z powyższym, wnoszę jak we wstępie.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Załączniki:
- Pismo fundacji z dnia 29.08.2023 r.
- Pismo Dyrektor Szkoły z dnia 08.09.2023 r.
- Obowiązująca w szkole deklaracja dot. udziału w zajęciach z religii rzymskokatolickiej
W dniu 10 października wpłynęła odpowiedź z Urzędu Gminy Czernica. Otrzymaliśmy zapewnienie, że dyrektor szkoły P. Katarzyna Bieszczad zmieniła na prawidłowy druk oświadczeń rodziców.
