Krzyż wiszący nad godłem RP w szatni publicznego żłobka w Pabianicach – interwencja fundacji

Lublin, 25 czerwca 2024 r.

Dyrekcja Filii Żłobka Miejskiego w Pabianicach
ul. Ks. Piotra Skargi 70
95 – 200 Pabianice
e-mail: dyrektor@zlobekmiejski.pabianice.pl

Szanowni Państwo,

w odpowiedzi na zgłoszenia i prośby o interwencję otrzymane przez fundację od rodziców dzieci uczęszczających do żłobka wnosimy o zdjęcie krzyża zawieszonego w szatni. W oparciu o zasadę równego traktowania wszystkich obywateli apelujemy o pozytywne rozważenie naszego wniosku. Symbole znajdujące się w pomieszczeniach żłobka mogą godzić w wolność sumienia osób wyznania odmiennego niż rzymsko-katolickie lub osób nieuczestniczących w obrzędach żadnej z religii.

Ponadto zgodnie z dokumentacją zdjęciową (w załączeniu) krucyfiks został umieszczony na tej samej ścianie, co Godło Rzeczypospolitej Polskiej (wisi nad przewijakiem), a dodatkowo nad wskazanym Godłem.

Wskazujemy, iż:

1. Zgodnie z treścią art. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych^[1] otaczanie tych symboli czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji (ust. 2). Do symboli tych należy m.in orzeł biały i biało-czerwone barwy (ust. 1). Symbole Rzeczypospolitej Polskiej pozostają zaś pod szczególną ochroną prawa, przewidzianą w odrębnych przepisach (ust. 3). Przypomnieć konieczne, iż zgodnie z art. 137 § 1 k.k. karalne jest publicznie znieważenie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego – przestępstwo to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku^[2].
2. Zgodnie z art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej^[3] rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania (…) Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.
3. Zgodnie z treścią zapisów ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania: Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym (art. 1 ust. 3); Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań. (art. 10 ust. 1).
4. Powołując się na Informacje o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli dot. używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej z 28 kwietnia 2005 r.^[4] i zawartych w niej Dobrych Praktyk używania symboli państwowych przez administrację publiczną lub placówki oświatowe (s. 53) zwracamy uwagę, że rekomendowana przez NIK pozycja godła w pomieszczeniu to ściana na wprost wejścia, nad biurkiem urzędnika, albo na innej ścianie w miejscu widocznym od wejścia. Na tej samej ścianie, lub części ściany, na której umieszczone jest godło, nie należy umieszczać innych obiektów (np. kalendarze, obrazy, zdjęcia, tablice itp.). Umieszczenie krucyfiksu nad godłem Rzeczypospolitej Polskiej narusza zalecenia zawarte w raporcie pokontrolnym NIK. Nie powinno się bowiem umieszczać innych obiektów na tej samej ścianie, na której znajduje się godło. Dodatkowo zawieszenie krucyfiksu nad godłem Rzeczypospolitej Polskiej godzić może w zasadę neutralności światopoglądowej państwa publicznej placówki. Trudno bowiem o wyraźniejszy przykład naruszenia zasady świeckości państwa, niźli umieszczenie krucyfiksu nad godłem Rzeczypospolitej Polskiej, co może u bezstronnego obserwatora budzić wrażenia pozostawania tegoż godła – i tym samym Polski – w relacji podrzędności wobec symbolu religijnego.
5. Dodać należy, iż inne placówki wdrożyły wskazane powyżej zalecenia, doskonałym przykładem są choćby jednostki podległe nadzorowi Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty oraz  Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Groblach^[5].
6. Wskazujemy, iż umieszczanie krucyfiksu w szatni narusza również zapisy ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Z wyrażonej w art. 53 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wolności publicznego uzewnętrznia religii nie wynika prawo do zapewnienia obecności symboli religijnych w budynkach użyteczności publicznej nieprzeznaczonych do sprawowania kultu religijnego. Przypomnieć należy, iż do żłobka uczęszczają dzieci w wieku do lat 3. Umieszczenie krucyfiksu w szatni nie tylko naruszać może przypisane prawem zasady świeckości państwa, lecz także wydaje się całkowicie bezcelowe – dzieci w tak młodym wieku nie będą nawet rozumiały symboliki religijnej, tym bardziej umieszczonego w pomieszczeniu użytkowym, jakim jest szatnia.

Jednocześnie na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej wnoszę również o odpowiedzi na poniższe pytania.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany powyżej adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

1. Kto zdecydował o powieszeniu krzyża w żłobku?
2. Kto w zarządzanej przez Państwa instytucji publicznej decyduje o wieszaniu/zdejmowaniu ze ścian symboli religijnych?
3. Jeśli decyzje dotyczące wieszania symboli religijnych w publicznym żłobku należą do rodziców dzieci, czy podejmują je Państwo każdego roku? Czy decyduje tzw. większość? Czy głosowanie jest jawne?
4. Czy sprzeciw jednego rodzica wobec obecności krzyża w zarządzanym przez Państwa żłobku publicznym zostanie rozstrzygnięty pozytywnie?
5. Czy na ścianie żłobka mogą wisieć symbole religijne innych wyznań niż rzymskokatolickie np. krzyż prawosławny?

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu

---

^[1] Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 155).

^[2] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.).

^[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

^[4] https://www.nik.gov.pl/kontrole/D/04/505/

^[5] https://szkolagroble.edupage.org/about/?eqa=dGV4dD10ZXh0L2Fib3V0JnN1YnBhZ2U9Mg%3D%3D

W związku z brakiem odpowiedzi na pytania zadane w trybie udip, w dniu 12 lipca 2024 r. fundacja wysłała do dyrekcji przedsądowe wezwanie do wykonania obowiązku.

W dniu 17 lipca 2024 r. otrzymaliśmy odpowiedź od dyrektor żłobka z informacją, że krzyż został zdjęty w dniu 16 lipca 2024 r.