Lublin, 5 czerwca 2024 r.
Dyrekcja Szkoły Podstawowej nr 20
im. Marii
Konopnickiej w Rudzie Śląskiej
ul Wyzwolenia 11
41-707 Ruda Śląska
e-mail: sekretariat.sp20@sp20.elsat.net.pl
Szanowni Państwo,
W dniu 1 września 2023 r. zwróciliśmy się do Państwa z pismem wysłanym drogą elektroniczną, będącym jednocześnie prośbą o zaprzestanie naruszania praw rodziców i uczniów należących do mniejszości wyznaniowych, poprzez włączanie się instytucji publicznej w organizację wyjścia uczniów na mszę do kościoła rzymskokatolickiego.
Wówczas zaplanowali Państwo na dzień 4 września 2023 r. – w ramach uroczystości rozpoczęcia roku szkolnego – udział uczniów w mszy rzymskokatolickiej, kierując jednocześnie żądanie wobec rodziców, którzy nie życzą sobie udziału ich dziecka w mszy o przekazanie tej informacji do sekretariatu do dnia 1-go września do godz. 10.00.
Niestety pomimo wyrażonej przez nas prośby nie otrzymaliśmy od Państwa odpowiedzi na nasze pismo.
W tym roku, według otrzymanych przez nas informacji, dyrekcja szkoły zwróciła się do wychowawców klas z poleceniem przeprowadzenia jawnego głosowania (poprzez podniesienie ręki) podczas zebrań rodziców i zebrania deklaracji ”życzenia” organizacji przez dyrekcję szkoły wyjścia uczniów do kościoła na mszę z okazji zakończenia roku szkolnego w miejsce zajęć dydaktycznych.
W myśl art. 2 Konstytucji, Polska jest „demokratycznym państwem prawnym”. W systemie demokratycznym jedną z podstawowych zasad jest zasada poszanowania praw mniejszości, czyli również zakaz dyskryminacji mniejszości światopoglądowych. Jest to swoiste ograniczenie władzy większości społeczeństwa, w tym większości rodziców współdecydujących o praktykach w szkole publicznej, sprzecznych z zapisami Konstytucji RP.
Planowane przez dyrekcję szkoły wydarzenie ma niewątpliwie religijny charakter i jest powiązane wyłącznie z jednym wyznaniem, rzymskokatolickim. Rodzice odpowiadając na zapytanie wychowawców zmuszeni byli do ujawnienia swojego osobistego stosunku do tego wyznania. Organizowanie tego typu wydarzeń znacząco wykracza poza zakres nauczania religii, określony w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej formułuje zakaz dyskryminacji i wskazuje na równość wszystkich obywateli. Religia rzymskokatolicka może być przedmiotem nauczania jednak zgodnie z prawem oświatowym Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Ponadto nadmieniam, że wyjścia na wydarzenia religijne związane z uczęszczaniem na zajęcia z religii określonego wyznania, powinny być organizowane przez katechetów. Do fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas mszy lub w czasie odprowadzania do kościoła. Zwracamy uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel „poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza, iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.
Brak sprzeciwów oraz wieloletnia praktyka nie mogą być uzasadnieniem tego typu działań. Dyrektor szkoły powinien wykazywać się troską o wszystkich uczniów oraz wrażliwością, która pozwala uniknąć krzywdzących sytuacji, nie czekając na protesty ze strony rodziców.
Szkoła realizuje zadania publiczne, ponadto dyrektor szkoły bezsprzecznie uznawany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do organizacji i realizacji tych zadań (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 6 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – Komentarz, Wrocław 2002). Wobec uznania dyrektora szkoły za organ władzy publicznej, a także mając na uwadze podległość służbową nauczycieli względem dyrektora, zarzut naruszenia art. 53 ust. 7 Konstytucji jest zasadny.
Ponadto dyrektor żądając udzielenia – w sposób jawny – informacji dotyczącej stosunku rodziców do organizacji przez szkołę wyjścia o charakterze religijnym domaga się ujawnienia światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania rodziców i uczniów.
Rodzice odpowiadając na zapytania nauczycieli zmuszeni byli na ujawnienie swojego osobistego stosunku do tego wyznania. Jak natomiast przyjęto w doktrynie prawa, „Konstytucja zakazuje organom władzy publicznej nakładania na jakąkolwiek osobę podlegającą prawu RP obowiązku ujawniania w jakikolwiek sposób jej przekonań światopoglądowych, religijnych lub wyznania. Pod pojęciem ujawniania należy rozumieć przekazywanie informacji (w jakiejkolwiek możliwej formie) pozwalającej na identyfikację tych przekonań.” (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz; prof. Bogusław Banaszak, C. H. Beck, Warszawa 2012, art. 53).
Procedura przyjmowania oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg oświadczenia woli.
Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z dnia 17 maja 1989 r. (Dz. U. 2005 r. Nr 231 poz. 1965) określa, że nikt nie może być dyskryminowany bądź uprzywilejowany z powodu religii lub przekonań w sprawach religii (art. 6 ust. 1). Ponadto zgodnie z art. 10 ustawy „Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań”.
Należy także zwrócić uwagę na przepis art. 194 Kodeksu karnego, zgodnie z którym, kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jak przyjmuje się w doktrynie prawa, „Karalna dyskryminacja z art. 194 może odnosić się do wszelkiego typu praw, zarówno tych, które mają charakter konstytucyjny i bezpośrednio objęte są zakresem ochrony wolności religijnej, jak i wszelkich innych uprawnień mających swe źródło w obowiązującym porządku prawnym (np. prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do zakładania i prowadzenia szkół, prawo do wykonywania określonej służby publicznej). Ograniczenia odnosić się mogą także do praw wynikających ze stosunku pracy (wysokość wynagrodzenia, awans zawodowy).” (Wróbel, Włodzimierz. Art. 194. W: Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117-211a . Wolters Kluwer Polska, 2017). Tym samym, zasadnym jest również rozważenie wystąpienia podstaw do zasadności uznania przedmiotowego czynu za czyn niedozwolony i dokonanie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Mając na uwadze powyższe zagadnienia, bardzo prosimy o zwrócenie szczególnej uwagi na zapewnienie w kierowanej przez Państwa placówce oświatowej poszanowania ww. przepisów prawa oświatowego jak i konstytucyjnych norm oraz uprawnień rodziców i uczniów.
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:
1. W jaki sposób szkoła pozyskała zgodę rodziców na wyprowadzenie uczniów z budynku szkoły na mszę do kościoła rzymskokatolickiego we wrześniu 2023 r.?
2. W jaki sposób szkoła pozyskała zgodę wychowawców na wyjście z uczniami-katolikami do kościoła we wrześniu 2023 r.?
3. Czy dyrekcja szkoły zleca wyjście na mszę i opiekę nad uczniami np. nauczycielom ateistom lub Świadkom Jehowy?
4. Czy wychowawcy informowali o mszy (wydarzeniu religijnym) za pośrednictwem dziennika elektronicznego WSZYSTKICH RODZICÓW, również tych, których dzieci nie uczęszczają na zajęcia religii?
5. Czy msza odbyła się w godzinach planowych zajęć uczniów dydaktyczno-wychowawczych? Czy zajęcia dydaktyczne zostały zastąpione zajęciami opiekuńczymi? Ilu uczniów skorzystało z opieki świetlicowej lub zajęć bibliotecznych?
6. Ilu uczniów uczy się obecnie w szkole?
7. Ilu uczniów z Ukrainy uczy się obecnie w szkole?
8. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje religii rzymskokatolickiej (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
9. Ilu uczniów w szkole nie zostało zapisanych na religię katolicką (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
10. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje etyki (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
11. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców/opiekunów prawnych co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2021/2022 oraz w 2022/2023 i 2023/2024?
12. W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki i religii jednocześnie?
13. W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany powyżej adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 17 czerwca 2024 r. wpłynęła odpowiedź dyrekcji o treści jak niżej.
Szanowni Państwo,
w odpowiedzi na przesłany przez Państwa wniosek o udzielenie informacji publicznej z dnia 5 czerwca niniejszym informuję, że na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001 r. z późn. zm. ze względu na znaczące obłożenie pracą personelu oraz dyrekcji szkoły związanego z zakończeniem roku szkolnego informacja zostanie udzielona później, tj. w terminie jednego miesiąca od daty złożenia wniosku.
Z poważaniem,
Katarzyna Szuba
Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 20
im. Marii Konopnickiej
w Rudzie Śląskiej
Pismo wpłynęło również 25 czerwca 2024 r. w formie tradycyjnej.
W dniu 5 lipca 2024 r. wpłynęła odpowiedź szkoły na pytania zadane w trybie udip.
Będziemy obserwować sposób organizacji wyjścia na mszę we wrześniu 2024 r. W razie konieczności (brak zgód rodziców na wyprowadzenie uczniów na mszę) skierujemy skargę do kuratorium.
