Szanowni Państwo,
w pierwszych dniach maja rozpoczęliśmy się billboardową kampanię społeczną „Równość w Szkole” dotycząca praw i wolności w przestrzeni edukacji publicznej. Przez najbliższy miesiąc na terenie całego województwa lubelskiego będą Państwo mogli zobaczyć ponad 20 billboardów z załączonymi trzema grafikami. Kampania jest częścią projektu realizowanego przez Fundację Wolność od Religii „Dyskryminacja dzieci niewierzących i nieuczestniczących w lekcjach religii” finansowanego z funduszy EOG w ramach programu „Obywatele dla demokracji”.
Wypowiedź przywołana na jednej z grafik: „W naszej szkole nie ma dzieci niewierzących” odnosi się do często spotykanej wypowiedzi dyrektorów szkół, pracowników oświaty oraz przedstawicieli szkolnych społeczności. „U nas wszyscy chodzą na katechezę”, „nie ma problemu”, „nikt się do tej pory nie skarżył”. Tymczasem osób niewierzących według oficjalnych statystyk jest w społeczeństwie polskim ok. 5 – 8%, co oznacza to, iż w każdej 20-osobowej grupie szkolnej z dużym prawdopodobieństwem obecne jest dziecko należące do mniejszości światopoglądowej. Polskie społeczeństwo jest bardziej różnorodne niż mogłoby się czasem wydawać, a obowiązkiem publicznej szkoły jest zapewnić równe i godne warunki edukacji dla wszystkich uczniów.
Niektórzy pracownicy oświaty publicznej wciąż nie zdają sobie sprawy, iż ich wewnętrzne przekonanie o tym, że mniejszość bezwyznaniowa lub wyznaniowa jest mniej wartościowa i nie zasługuje na równe prawa w szkole jest niedopuszczalną dyskryminacją. Podczas naszych działań obserwujemy dyskryminację pośrednią. Dyrektorzy używający słów „W naszej szkole nie ma dzieci niewierzących” nie uznają istnienia mniejszości bezwyznaniowej za istotną. Organizują praktyki szkolne w sposób zagrażający wolności sumienia, a tak można rozumieć zapisywanie dziecka wychowywanego w rodzinie należącej do mniejszości bezwyznaniowej na religię rzymskokatolicką czy jego udział we mszy na sali gimnastycznej z okazji Dni Papieskich. Nierówne traktowanie uczniów przez dyrektorów szkół przybiera zatem formę ograniczania swobód i praw na skutek niedostrzegania lub bagatelizowania obecności danej grupy ludzi w społeczności szkolnej.
Zdarza się, iż dyrektorzy uznają zapisanie dziecka na katechezę rzymskokatolicką za deklarację wiary. Wiemy jednak z wielu relacji oraz ostatnich badań CBOS, że osoby niewierzące również zapisują swoje dzieci na religię, w związku z tym w kampanii „Równość w szkole” zobaczą Państwo również grafikę „Nie chcę ale muszę”. Presja społeczna ze strony światopoglądowej większości jest tak silna, iż osoby niewierzące jak same określają „z przyczyn społecznych” deklarują udział swoich dzieci w katechezie oraz we wszelkich praktykach religijnych. Osobom niewierzącym towarzyszy często lęk o dobro dziecka w obliczu coraz częściej nagłaśnianych przypadków ostracyzmu i przemocy.
Zgodnie z zapisami Konstytucji RP nikt nie może być zobowiązany do ujawniania swojego światopoglądu jak również zmuszany do uczestniczenia lub nieuczestniczenia w praktykach religijnych. Niestety gwarancje te nie są przestrzegane w polskiej edukacji publicznej.
Plakat „Etyka uczy myśleć” przypomina, iż obowiązkiem szkoły jest zapewnienie każdemu jednemu, zainteresowanemu uczniowi realnej możliwości uczęszczania na lekcje etyki. Prosimy dyrektorów o umieszczanie lekcji etyki w planach w taki sposób, aby dzieci nie musiały spędzać kolejnych 3,4 godzin w szkole w celu wzięcia w nich udziału. Rekomendujemy umieszczanie etyki w planach lekcji analogicznie jak w przypadku katechezy. Ponieważ zarówno etyka jak i religia to zajęcia nadobowiązkowe powinny być umieszczane na planie na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Sprzeciwiamy się nieustającym tłumaczeniom ze strony dyrektorów szkół, że „nie można”, „nie da się” ułożyć planu lekcji w taki sposób aby religia nie była pomiędzy językiem polskim a matematyką i aby nie powodowała, że uczeń niewierzący musi przeczekać ten czas w świetlicy. Dyrektorzy mają możliwość organizowania w tygodniu tylko jednej godziny religii, nie dwóch jak ma to miejsce obecnie. Mogą również umieszczać religię w godzinach popołudniowych tak jak często umieszczają etykę.
Przypominamy uczniom, że można uczęszczać zarówno na lekcje religii jak i etyki. Etyka uczy myśleć. Etyka uczy rozpoznawać wartości i oceniać je, uczy rozmawiać oraz myśleć krytycznie. Korzystajcie z tych lekcji , etyka to nie antykatecheza. Na świadectwie zostanie zapisana ocena z przedmiotu, z którego mieliście lepsze oceny.
Kampania społeczna „Równość w szkole” jest efektem naszych wieloletnich obserwacji nie tylko jako działaczy społecznych, ale również jako przedstawicieli grona pedagogicznego oraz rodziców. Każdemu dziecku w szkole publicznej przynależą się równe prawa i respektowanie swobody wyznania i światopoglądu. Jedynym możliwym zachowaniem tego prawa jest szkoła neutralna światopoglądowo. Zachęcamy wszystkich Państwa, działaczy, nauczycieli i rodziców do aktywnego włączenia się w obronę praw obywatelskich zwłaszcza jeżeli dotyczą one małych dzieci.
