„Msza święta podsumowująca rok szkolny, wyjście uczniów do kościoła pod opieką nauczycieli, którzy w tym czasie mają zaplanowane lekcje z daną klasą” – interwencja fundacji w SP nr 15 w Wałbrzychu

Lublin, 25 czerwca 2025 r.

Dyrekcja Szkoły Podstawowej nr 15
im. Jana Kochanowskiego
ul. Hirszfelda 1
58-309 Wałbrzych
email: sekretariat@psp15.edu.pl

Szanowni Państwo,

Działając z upoważnienia nauczycieli, którzy przekazali nam informacje o łamaniu praw uczniów oraz praw nauczycieli przez władze szkoły publicznej, przekazujemy je dyrekcji, a zarazem oczekujemy podjęcia pilnych działań, które przywrócą stan wynikający z postanowień Konstytucji i ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Dyrekcja szkoły przekazała nauczycielom komunikat, iż na dzień 26 czerwca 2025 r. godz. 10.50 w miejsce zajęć dydaktycznych odbędzie się „msza święta podsumowująca rok szkolny”. Wyjście uczniów do kościoła rzymskokatolickiego odbędzie się „pod opieką nauczycieli, którzy w tym czasie mają zaplanowane lekcje z daną klasą.”

Nie zaproponowano żadnej alternatywy ani nauczycielom, ani uczniom, którzy nie życzą sobie uczestnictwa w obrzędach religijnych. W takiej sytuacji nauczyciele, chcąc odmówić muszą zgłosić jawny sprzeciw. Dyrektor nie wie, który z nauczycieli jest lub nie jest katolikiem, ale zleca wszystkim wyjście do kościoła na mszę w ramach obowiązków służbowych.

Nie ma żadnego uzasadnienia dla przerywania lekcji po to, by zorganizować wydarzenie dla osób związanych z jednym wyznaniem i jednocześnie stawiania niekatolickiej części szkolnej społeczności w niekomfortowej sytuacji oraz łamania konstytucyjnych praw obywateli. Organizacja praktyk religijnych to wewnętrzna sprawa związków wyznaniowych, a angażowanie nauczycieli – niezależnie od ich światopoglądu – do opieki nad uczniami biorącymi udział w mszy rzymskokatolickiej – wykracza poza ustawowe gwarancje bezstronności władzy publicznej i poza obowiązek organizacji lekcji religii, narusza zasadę legalizmu oraz podstawowe   prawa obywatelskie jak prawo do nieujawniania światopoglądu. Wydarzenie, jak opisane powyżej, może zorganizować parafia w godzinach popołudniowych, będzie ono wtedy wolne od znamion segregacji, bezkonfliktowe i zgodne z prawem.

Wyjścia na wydarzenia religijne związane z uczęszczaniem na zajęcia z religii określonego wyznania, powinny być organizowane przez katechetów. Do fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas mszy lub w czasie odprowadzania do kościoła. Zwracam uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel „poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza, iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.

Tego rodzaju praktyki dyrektorów szkół stanowią naruszenie dóbr osobistych nauczycieli; (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r. sygn. akt II CSK 1/13). Niezależne od tego wskazujemy, że powyższe przypadki powinny być kwalifikowane jako naruszenie art. 11 zn 1 Kodeksu pracy tj. obowiązku szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika, a także w przypadkach skrajnych przybierają postać mobbingu w rozumieniu art. 94 zn 4 Kodeksu pracy.

Tym samym nie powinny się powtarzać zdarzenia polegające na bezpośrednim lub pośrednim przymuszaniu nauczycieli do uczestniczenia w praktykach religijnych  w czasie wykonywania ich pracy.Szkoła może jedynie poprosić chętnych do opieki nad uczniami uczestniczącymi w praktykach religijnych nauczycieli o wsparcie. Nie może to przyjmować formy obarczania opieką wszystkich zgodnie z grafikiem zajęć planowych. Nauczyciele, którzy nie godzą się na pójście z uczniami do kościoła katolickiego muszą w takiej sytuacji zgłosić tzw. jawny sprzeciw, co z kolei wiąże się z naruszeniem wolności wyznania i z ich obawami poniesienia negatywnych konsekwencji w stosunkach pracodawcy do pracownika.

Lubelski Kurator Oświaty w grudniu 2024 r. opublikował i rozesłał do wszystkich dyrektorów szkół odpowiednie wytyczne w tej sprawie (dostępne tutaj: https://kuratorium.lublin.pl/?akc=akt&op=szcz&id=13824.) Kurator m.in. wskazuje, iż: art. 53 ust. 7 Konstytucji, stanowi, że nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Zgodnie z Ustawą o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w  art. 10 ust. 1 Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań w związku z powyższym uznać należy, że wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej, a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach o charakterze wyznaniowym nie powinny odbywać się w ramach zajęć wynikających z ramowego planu nauczania (z wyjątkiem tych, których możliwość realizacji wynika z obowiązujących przepisów prawa). Dotyczy to również uczestnictwa uczniów we mszach (np. na rozpoczęcie/zakończenie roku szkolnego, dzień patrona, nadanie imienia itp.) jako wydarzeniach o ww. charakterze. Sfera ta powinna pozostawać poza regułami szkolnymi, co pozwoli na nieujawnianie wyznania przez osoby, które nie chcą brać udziału w takim wydarzeniu, jak również na zachowanie konstytucyjnych standardów niedyskryminacji i równego traktowania.

Ponadto z korespondencji prowadzonej przez fundację z Ministerstwem Edukacji Narodowej wynika, iż „wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach kościelnych powinny odbywać się za zgodą rodziców”. 

Powyższa sytuacja jest dyskryminująca dla nauczycieli oraz narusza postanowienia Konstytucji RP m.in.:

Art. 25 ust. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność
w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

Art.30
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Art. 32. ust. 1 Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Art. 32 ust. 2 Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym
lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia
w praktykach religijnych.

Art. 53 ust. 7 Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

W związku z powyższym zwracamy się do Państwa o natychmiastowe zaprzestanie naruszania norm Konstytucji RP oraz dyskryminowania nauczycieli należących do innych grup światopoglądowych niż katolicy.

Jednocześnie na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:

1. W jaki sposób szkoła pozyskała zgody rodziców na wyprowadzenie uczniów z budynku szkoły na mszę do kościoła rzymskokatolickiego?
2. Czy zgody rodziców miały formę pisemną?
3. W jaki sposób szkoła pozyskała zgodę nauczycieli na wyjście z uczniami-katolikami do kościoła?
4.  Czy wychowawcy informowali o mszy (wydarzeniu religijnym) za pośrednictwem dziennika elektronicznego WSZYSTKICH RODZICÓW, również tych, których dzieci nie uczęszczają na zajęcia religii katolickiej?
5. Jakie zajęcia zaproponowano uczniom których rodzice nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w mszy?
6. Kto był inicjatorem zastąpienia zajęć dydaktycznych mszą w kościele?
7. Czy organizatorem wydarzenia jest szkoła?
8. Jaka informacja zostanie/została wpisana w dzienniku? Czy sprawdzana będzie/była obecność uczniów?
9. Czy szkoła jest zaangażowana w równym stopniu w udział, odprowadzanie uczniów na msze organizowane w kościołach innych niż katolickie wyznań np. prawosławnym?
10. Ilu uczniów uczy się obecnie w szkole?
11. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje religii rzymskokatolickiej (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
12. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje etyki (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
13. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2023/2024 oraz 2024/2025?
14. W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki i religii jednocześnie?
15. W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców uczniów w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany powyżej adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu