W dniu 6 września fundacja wysłała pismo do dyrekcji Szkoły Podstawowej w Mysłakowicach w sprawie wyjścia na mszę z okazji rozpoczęcia roku szkolnego, zorganizowanego przez szkołę dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej.
Pismo w sprawie mszy zamiast lekcji Mysłakowice.pdf
W dniu 27 września fundacja otrzymała odpowiedź od Dyrektora Szkoły, której treść wskazuje, że w Szkole nie przestrzega się zapisów Prawa Oświatowego, a także konstytucyjnych uprawnień rodziców i nauczycieli oraz mają miejsce praktyki naruszania ich wolności wyznania i sumienia.
Odpowiedź dyrekcji SP Mysłakowicach w sprawie mszy zamiast lekcji.pdf
W związku z nadesłaną odpowiedzią w dniu 5 października, skierowaliśmy wniosek do Kuratorium Oświaty we Wrocławiu o kontrolę doraźną.
Wyjaśniamy, że w dniu 3 września podczas inauguracji roku szkolnego, rodzice otrzymali od wychowawców informację, iż w miejsce ujętych w Planie obowiązkowych zajęć dydaktycznych, kolejnego dnia tj. 4-go września o godz. 8.00 zostanie zorganizowane wyjście do kościoła dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej. Rodzice uczniów, którzy nie wyrażali zgody, mogli złożyć na ręce wychowawcy oświadczenie o braku zgody na udział we mszy w najprostszej formie, o czym informuje w swoim piśmie dyrektor szkoły, Pan Andrzej Dąbek.
Uczniów, którzy nie są zapisani na lekcje religii skierowano do świetlicy. Nie zapewniono żadnych zajęć dodatkowych, a wyłącznie opiekę nauczyciela świetlicy. Uczniowie ci, ze zrozumiałych względów czują, że naruszono ich godność i nie potraktowano w sposób równy wobec sposobu traktowania uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej. Sytuacja ta potęguje w nich poczucie wykluczenia i obniża samoocenę, a także zagraża ich relacjom w grupie rówieśniczej oraz wpływa na satysfakcję z pobytu w szkole.
Zgodnie z Konstytucją RP oraz prawem oświatowym rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach religii danego wyznania oraz w uroczystościach religijnych lub też na to, że ich dzieci biorą w nich dobrowolny udział na zaproszenie katechetów. Pytanie rodziców o to, czy ich dziecko nie będzie uczestniczyć w uroczystościach religijnych jakiegokolwiek wyznania zmusza do ujawnienia przez pytanego swego światopoglądu. Pytanie to jest pytaniem o wyznanie lub jego brak, pytaniem o praktykowanie danej religii, w sposób oczywisty naruszającym dyspozycje Konstytucji RP art. 53 ust. 7: „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.”
Wychowawcy, działając na polecenie dyrektora publicznej szkoły, wypełniają de facto polecenia władzy publicznej. Zgodnie z Konstytucją RP art. 25 ust. 2 „Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym”.
Żadna religia nie powinna wpływać na działania edukacyjne w polskiej szkole publicznej. Szkoła publiczna winna być szkołą przyjazną dla wszystkich dzieci, niezależnie od światopoglądu ich rodziców i ich samych. Ustawa o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w art. 6 ust. 1 wyraźnie określa, że „Nikt nie może być dyskryminowany bądź uprzywilejowany z powodu religii lub przekonań w sprawach religii” oraz „Nie wolno zmuszać obywateli do niebrania udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych ani do udziału w nich”. Ponadto zgodnie z art. 10 tej Ustawy „Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań”.
Zaangażowanie władz publicznych, w tym przypadku dyrekcji szkoły, w organizowanie wydarzeń religijnych zagraża poczuciu bezpieczeństwa uczniów, w szczególności tych, których rodzice należą do religijnych lub światopoglądowych mniejszości.
Ponadto praktyka powyższa narusza również inne normy Konstytucji RP: Art. 30 „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”; Art. 32. ust. 1 „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne”; Art. 32 ust. 2 „Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”; Art. 53 ust. 6 „Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych” oraz jest dyskryminująca dla uczniów należących do mniejszości światopoglądowych.
Pan Andrzej Dąbek, dyrektor Szkoły, informuje że ze względu na potrzebę zapewnienia warunków bezpieczeństwa na drodze podczas przejścia pomiędzy szkołą a kościołem opiekę sprawowali nauczyciele nie mieli jednak oni obowiązku uczestniczenia bezpośrednio we mszy. Nauczyciele, którzy z własnej woli uczestniczyli we mszy odpowiadali za porządek podczas liturgii.
Wynika z powyższego, że dyrektor Szkoły nałożył na wszystkich nauczycieli obowiązek odprowadzania i przyprowadzania uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej do Kościoła tego wyznania. Praktyka ta prowadzi do poddawania nauczycieli “wbrew ich woli czynnościom, które stanowią formę praktyki religijnej“. Takie zachowania dyrektorów szkół stanowią naruszenie dóbr osobistych nauczycieli (tak orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r. sygn. akt II CSK 1/13). Niezależne od tego wskazujemy, że powyższe przypadki powinny być kwalifikowane jako naruszenie art. 11 zn 1 Kodeksu pracy tj. obowiązku szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika a także w przypadkach skrajnych przybierają postać mobbingu w rozumieniu art. 94 zn 4 Kodeksu pracy.
Ponadto dyrektor szkoły informuje Fundację, że „zgody na udział dzieci w zajęciach religii składają rodzice w najprostszej formie”.
Nauka religii i etyki organizowana jest na życzenie rodziców bądź pełnoletnich uczniów. Od 1 września 2014 r. w miejsce oświadczenia wyrażanego w najprostszej formie wprowadzono w Rozporządzeniu MEN w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach z dnia 14 kwietnia 1992 roku (Dz. U. 1992 r. Nr 36 poz. 155) oświadczenia w formie pisemnej, z zachowaniem dotychczasowej możliwości jego zmiany.
Co ważne, szkoła nie ma prawa domagać się oświadczeń informujących o nieuczestniczeniu ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, natomiast w przypadku rezygnacji z udziału w tych zajęciach rodzic lub pełnoletni uczeń zobowiązany jest poinformować szkołę o zmianie decyzji.
Ponadto uczeń może chodzić na zajęcia z etyki i z religii. Religia i etyka nie są dla ucznia przedmiotami obowiązkowymi, udział w nich jest dobrowolny. Jednak po złożeniu oświadczenia udział w wybranych zajęciach staje się dla ucznia obowiązkowy.
Uczeń może uczestniczyć w zajęciach z religii, z etyki, z obu przedmiotów, może też nie wybrać żadnego z nich. Jeśli w danej szkole część uczniów wyrazi życzenie uczestniczenia w zajęciach zarówno z religii, jak i z etyki, szkoła jest zobowiązana umożliwić im udział w zajęciach z obu przedmiotów, umieszczając odpowiednio (bezkolizyjnie) godziny nauki religii i etyki w planie zajęć szkolnych. Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach § 3 ust. 3 „Szkoła jest obowiązana zapewnić w czasie trwania lekcji religii lub etyki opiekę lub zajęcia wychowawcze uczniom, którzy nie korzystają z nauki religii lub etyki w szkole”. Obowiązek opieki spoczywający na Szkole nie może, z oczywistych powodów, przyjmować formy wymuszenia.
Pełna treść wysłanego pisma:
Pismo do Kuratora Oświaty msza szkolna.pdf
W dniu 14.11.2018r. wpłynęła odpowiedź z Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. Kuratorium informuje, że przeprowadzono kontrolę doraźną w wyniku której nie stwierdzono uchybień. Szkoła, „kierując się informacjami pozyskanymi od rodziców w ubiegłym roku szkolnym, dotyczącymi nie wyrażenia zgody na udział dzieci w zajęciach religii„ zorganizowała dla nich zajęcia w świetlicy.
Można wnioskować, że dyrektor „poprosił” nauczycieli, którzy mieli zaplanowane zajęcia dydaktyczne o zrezygnowanie z ich prowadzenia, zaprowadzenie uczniów na mszę rzymskokatolicką, a następnie przyprowadzenie uczniów z Kościoła.
Kuratorium informuje, że „W kościele opiekę na uczniami sprawowali katecheci, dyrektor i wicedyrektor oraz nauczyciele, razem 20 osób.” Tylko cztery osoby z kadry nauczycielskiej nie brały udziału we mszy. Kurator nie stwierdził wymuszania na nauczycielach uczestniczenia we mszy (ciekawe jakiego rodzaju metodę potwierdzenia tego faktu zastosowano w kuratorium). „Udział we mszy stanowił jedno z przedsięwzięć zaplanowanych w związku z organizowaniem zajęć w środowisku pozaszkolnym, co stanowi jeden z priorytetów organizowania procesu edukacyjno-wychowawczego szkoły)” (naprawdę? szkoła zajmuje się organizowaniem wyjścia na msze ponieważ jest to jej priorytet?)
Kurator informuje ponadto, że w roku szkolnym 2015/2016 życzenie zorganizowania lekcji etyki wyraził jeden rodzic. W szkole nie zorganizowano zajęć etyki. Organ prowadzący NIE ZORGANIZOWAŁ ZAJĘĆ.
Pełna treść pisma:
Odp. Kuratorium Oświaty Wrocław w sprawie mszy zamiast lekcji.pdf
W odpowiedzi na pismo Kuratorium Fundacja zwróciła się z kolejnym pismem, prosząc o udzielenie informacji czy Kuratorium – na podstawie wyników kontroli – uznało za prawidłową i zgodną z przepisami praktykę zastąpienia zajęć dydaktycznych wyjściem na mszę świętą w obrządku katolickim? Jeżeli taka praktyka jest prawidłowa, czy dyrektorowi szkoły przysługuje uprawnienie do samodzielnej decyzji w tym zakresie?
Ponadto, w celu dokładnego zbadania sprawy przez Fundację, co leży w jej statutowych celach, niezbędnym jest wskazanie sposobu dokonania ustaleń w trakcie kontroli w zakresie braku wymuszania na nauczycielach uczestnictwa we mszy, a w konsekwencji braku naruszeń dóbr osobistych nauczycieli, a w szczególności ich konstytucyjnych praw do wolności przekonań religijnych/światopoglądowych. W jaki sposób pracownicy organu przeprowadzający kontrolę doraźną sprawdzili powyższą kwestię?
Dodatkowo, istotnym jest wyjaśnienie, dlaczego nie zorganizowano zajęć z etyki w roku szkolnym 2015/2016 mimo zgłoszenia rodzica?
Pełna treść pisma:
Pismo nr 2 do KO Wrocław w spr. Mysłakowice.pdf
W dniu 03.01.2019r. wpłynęła odpowiedź na drugie pismo Fundacji. Kuratorium informuje, że „w wyniku przeprowadzonej kontroli doraźnej wydano dyrektorowi szkoły zalecenia w sprawie nie organizowania udziału uczniów w uroczystościach kościelnych w czasie zajęć edukacyjnych oraz przestrzegania realizacji tygodniowego rozkładu zajęć”.
Podstawa prawna:
Art. 68 ust. 1 pkt 1-3 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo Oświatowe (Dz.U. z 2018r. poz. 996 ze zm)
Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 67 poz. 624 ze zm)
W trakcie kontroli zwrócono uwagę dyrektorowi szkoły, że podejmując decyzje w sprawie wyjścia na mszę winien zachować daleko idącą staranność w nadzorze nad organizacją, w tym nad czasem udziału uczniów we mszy, pamiętając, że działalność szkoły ma przede wszystkim charakter edukacyjny, a organizacja wyjścia na mszę nie powinna odbywać się w czasie lekcji. Zgodnie z dyrektywami interpretacyjnymi zawartymi w Preambule Prawa Oświatowego, nauczanie i wychowanie respektuje chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki”.
Pełna treść pisma:
KO Wrocław w sprawie wyjścia na mszę.pdf
Dziękujemy!