Lublin, 09 września 2022 r.
Dyrekcja Szkoły Podstawowej
im. 4. Pułku Piechoty Legionów
ul. Główna 19
98-161 Zapolice
e- mail: spzapolice@poczta.onet.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania prawa oświatowego, a także uwzględniania i poszanowania praw osób bezwyznaniowych oraz mniejszości wyznaniowych, rodziców i ich dzieci, które nie uczęszczają na lekcje religii rzymskokatolickiej, w imię przestrzegania fundamentalnych zasad państwa demokratycznego tj. ochrony praw mniejszości i równości obywateli wobec prawa, zwracamy się z prośbą o zmianę procedury zapisów na dodatkowe lekcje z etyki i religii oraz przestrzeganie przepisów prawa.
Z informacji przesłanych do wiadomości fundacji wynika, iż Państwa szkoła przedkłada rodzicom druki oświadczeń negatywnych dotyczących przedmiotu „religia”, co jest formą sprzeczną z prawem, jednocześnie nie informując, że rodzicie mają prawo wybrać również przedmiot etyka oraz religię innych niż rzymskokatolickie wyznań, a także opatrując ww. formularz cytatem z „Kodeksu Prawa Kanonicznego”, co w naszej ocenie nosi znamiona próby wymuszenia, stanowi złamanie zasady neutralności instytucji publicznych oraz godzi w wolność sumienia rodziców.
Postępowanie szkoły narusza konstytucyjne uprawnienia uczniów i rodziców do równego traktowania, zgodnie z art. 32 Konstytucji RP Wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (ust. 1). Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (ust. 2). Przedkładając rodzicom oświadczenia preferujące wybór religii rzymskokatolickiej szkoła dyskryminuje rodziców chcących zapisać dzieci na lekcje religii innego niż rzymskokatolickie wyznania, a także tych, którzy chcą zapisać dzieci na lekcje etyki lub nie chcą zapisywać dzieci na żaden z wymienionych dodatkowych przedmiotów.
Procedura przyjmowania oświadczeń dotyczących pobierania nauki religii różnych wyznań lub/i etyki nie może naruszać zapisów Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach § 1. 1. Ust. 3 „Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.”
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
uczeń może uczestniczyć w zajęciach:
– z religii (wyznanie rodzice wskazują w oświadczeniu)
– z etyki
– z obu przedmiotów.
Może też nie wybrać żadnego z nich.
Jeśli w danej szkole część uczniów wyrazi życzenie uczestniczenia zarówno w zajęciach z religii, jak i z etyki, szkoła jest zobowiązana umożliwić im udział w zajęciach z obu przedmiotów, umieszczając odpowiednio (bezkolizyjnie) godziny nauki religii i etyki w planie zajęć szkolnych.
Przykład prawidłowego wzoru oświadczenia dla Rodziców/Opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
Z poważaniem
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
W 2015 roku na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich został przygotowany i opublikowany raport na podstawie badania „Dostępność lekcji religii mniejszościowych i lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej”. Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za przejawy dyskryminacji w dostępie do lekcji etyki: negatywną reakcję na zgłoszenie chęci udziału w lekcjach etyki przez rodziców, młodzież i dzieci; odmowę organizacji lekcji etyki ze względu na małą liczbę chętnych, odmowę zorganizowania lekcji etyki ze względu na brak nauczyciela, brak funduszy lub z innych powodów; organizowanie lekcji etyki w godzinach utrudniających uczestnictwo w lekcji, np. poza standardowymi godzinami lekcyjnymi, w placówkach międzyszkolnych oddalonych od miejsca zamieszkania ucznia; nieinformowanie o możliwości wyboru etyki, niewpisywanie lekcji etyki do planu zajęć szkolnych, opóźnianie uruchomienia zajęć z etyki względem początku roku szkolnego.
RPO uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.”
Chcemy także podkreślić, że dyrekcja szkoły jako organ władzy publicznej ma obowiązek zachowania neutralności w sprawach światopoglądowych. Dyrektor szkoły uważany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do wykonywania zadań publicznych (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 06 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – komentarz, Wrocław 2002).
Art. 25 ust. 2. Konstytucji RP rozstrzyga: Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. Nie sposób uznać procedury szkolnej opartej na cytacie z „Kodeksu Prawa Kanonicznego” określonego wyznania za neutralną.
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może także naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli, a niewątpliwie treść proponowanego przez Państwa oświadczenia wymusza składanie deklaracji, że dziecko nie będzie uczestniczyło w lekcjach religii rzymskokatolickiej. Szkoła nie ma prawa gromadzić informacji dotyczących wyznania uczniów i rodziców, nie ma prawa tworzyć list rodziców, którzy nie zapisują dzieci na katechezę.
Bardzo proszę o niezwłoczną zmianę formularza oraz przestrzeganie przepisów prawa.
Jednocześnie na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
1. Kto jest odpowiedzialny w Państwa szkole za treść dokumentów przedkładanych na zebraniach z rodzicami, w tym w szczególności kto jest autorem druku dotyczącego zapisów na lekcje religii?
2. Czy Dyrekcja SP im. 4. Pułku Piechoty Legionów w Zapolicach uważa, że rodziców dzieci uczęszczających do ww. szkoły obowiązuje przestrzeganie zapisów „Kodeksu Prawa Kanonicznego” określonego wyznania?
3. Czy i w jaki sposób rodzice są informowani o prawie do zapisania dziecka na lekcje etyki?
4. Czy w szkole organizowane są w tym roku szkolnym lekcje etyki dla chętnych uczniów? Czy były organizowane lekcje etyki w poprzednich 10 latach?
5. Czy wychowawcy klas utworzyli „wirtualne oddziały” dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
6. W jaki sposób szkoła chroni dane osobowe uczniów, w tym dane szczególne wrażliwe?
7. Kto w szkole pełni funkcję Inspektora Ochrony Danych i gdzie rodzice mogą znaleźć taką informację? Nie zauważyliśmy jej w portalu internetowym placówki.
8. Czy w szkole obowiązują procedury ochrony danych osobowych?
Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com, jako załącznik do korespondencji elektronicznej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 19 września wpłynęła odpowiedź szkoły. Zostaliśmy zapewnieni o incydentalnym charakterze niewłaściwych oświadczeń w sprawie udziału w lekcjach religii lub/i etyki.
