W dniu 11 marca 2019r. fundacja wystąpiła do Urzędu Stołecznego Warszawy – Urząd Dzielnicy Włochy oraz do Mazowieckiego Kuratora Oświaty, z wnioskiem o przeprowadzenie działań nadzorczych wobec dyrekcji Szkoły Podstawowej nr 277 w Warszawie, przy ul. Astronautów 17, celem przywrócenia świeckiego charakteru placówki.
Rodzice uczniów uczęszczających do tej publicznej placówki oświatowej otrzymali do podpisania druk oświadczenia pod nazwą ZGODA NA UDZIAŁ W REKOLEKCJACH WIELKOPOSTNYCH, w którym zobowiązywano ich do zakreślenia, że NIE WYRAŻAJĄ ZGODY na uczestniczenie dziecka w rekolekcjach.
Zgodnie z Konstytucją RP oraz prawem oświatowym rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach religii danego wyznania oraz w uroczystościach religijnych lub też biorą w nich dobrowolny udział na zaproszenie katechetów. § 10 Rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wskazuje, że Uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej.
W odpowiedzi na interpelację nr 268/2016 w sprawie mszy organizowanej przez żoliborskie szkoły Mazowiecki Kurator Oświaty Aurelia Michałowska informowała, że „dyrektor realizując program wychowawczy, organizując pracę szkoły i planując przedsięwzięcia edukacyjne musi zagwarantować realizację praw wynikających
z Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, która zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia i wyznania, nie może zmuszać uczniów i nauczycieli do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych. Ponadto organizacja uczniom wyjść na msze z okazji rozpoczęcia lub zakończenia roku szkolnego powinna być prowadzona w porozumieniu z rodzicami (art. 48 ust. 1 Konstytucji RP) i nie może odbywać się kosztem innych zajęć edukacyjnych.”
Zastępca Prezydenta m. st. Warszawy Pani Renata Kaznowska w odpowiedzi na interpelację nr 245 z dnia 14 stycznia 2019 r. dotyczącą organizacji nieobowiązkowych lekcji religii w warszawskich podstawowych i średnich szkołach publicznych, wskazywała, że „organizowanie rekolekcji nie powinno odbywać się kosztem realizacji zajęć szkolnych. Jako zajęcia nieobowiązkowe, w których nie uczestniczą wszyscy uczniowie powinny one, co do zasady, odbywać się w terminach niekolidujących z zajęciami obowiązkowymi.”
W dniu 8 kwietnia wpłynęła odpowiedź z Kuratorium Oświaty w Warszawie, w którym poinformowano fundację, że „nikt z wychowawców nie sugerował sposobu wypełnienia ww.dokumentu”.
W odpowiedzi na uzasadnienie Kuratorium fundacja przygotowała kolejne pismo, w którym podnosimy szereg istotnych argumentów w sprawie. Wskazać należy, że Kuratorium w ogóle nie odniosło się do istotnego zakresu zarzutu poruszonego we wcześniejszym piśmie fundacji, tj. do pytania ze strony szkoły o kwestię brania udziału w rekolekcjach. Pytanie takie wymusza określoną odpowiedź, jest pytaniem o ujawnienie wyznania rodzica i dziecka, co narusza konstytucyjną zasadę braku zmuszania do ujawniania swojego wyznania. Zgodnie natomiast z art. 53 ust. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Jak przyjęto w doktrynie prawa, „Konstytucja zakazuje organom władzy publicznej nakładania na jakąkolwiek osobę podlegającą prawu RP obowiązku ujawniania w jakikolwiek sposób jej przekonań światopoglądowych, religijnych lub wyznania. Pod pojęciem ujawniania należy rozumieć przekazywanie informacji (w jakiejkolwiek możliwej formie) pozwalającej na identyfikację tych przekonań. Powzięcie wiadomości o tych przekonaniach przez władze publiczne nie może powodować jakichkolwiek skutków prawnych.” (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, prof. Bogusław Banaszak, C. H. Beck, Warszawa 2012, art. 53, s. 329). W związku z tym, koniecznym jest ponowienie wniosku o podjęcie czynności nadzorczych przez Kuratorium w przedmiotowym zakresie.
Kuratorium nie odniosło się w swoim piśmie z dnia 8 kwietnia 2019 r. do szeregu innych kwestii podnoszonych przez fundację jak np.: naruszenia przepisów dotyczących ochrony danych osobowych w zakresie pozyskiwania i przetwarzania danych ujawniających przekonania religijne lub światopoglądowe, naruszania dóbr osobistych nauczycieli oraz stosowania mobbingu poprzez przekazywanie przez dyrekcję poleceń lub oczekiwań realizacji opieki przez nauczycieli nad dziećmi podczas rekolekcji czy też organizacji rekolekcji w terminach kolidujących z zajęciami edukacyjnymi. W związku z brakiem odniesienia się do dużej części złożonego wniosku o podjęcie działań nadzorczych, fundacja ponawia wniosek i wnosi o odniesienie się przez Kuratorium do całości wniosku, a nie tylko do wybranych przez siebie fragmentów.
Zgodzić się należy z Kuratorium, że Dyrektor nie miał prawa zakwalifikować wyjścia uczniów na rekolekcje do kościoła jako wycieczki szkolnej w rozumieniu wskazanych przepisów Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki. Tym samym, doszło w tym zakresie do naruszenia prawa ze strony Dyrekcji Szkoły Podstawowej nr 227 w Warszawie.
Natomiast nie sposób zgodzić się z twierdzeniem, że zastosowanie ma przepis § 2a Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Abstrahując od jego ściśle technicznego zakresu, dotyczącego wyłącznie tworzenia i prowadzenia rejestru wyjść grupowych uczniów, stwierdzić należy, iż nie może on mieć zastosowania w sprawie. Zgodnie bowiem z § 2 przedmiotowego Rozporządzenia, dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek. Jak bowiem określa treść przepisu, zakres obowiązywania Rozporządzenia dotyczy jedynie zajęć organizowanych przez szkołę, w tym poza samym budynkiem szkoły. W przedmiotowej sytuacji nie sposób uznać Szkoły za podmiot organizujący rekolekcje wielkopostne, wobec czego przepis nie ma zastosowania w sprawie.
W dniu 24 kwietnia 2019r. fundacja skierowała jednocześnie pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich, dr Adama Bodnara z wnioskiem o zajęcie się sprawą i podjęcie stosownych czynności w zakresie przedstawionym poniżej, wynikającym z działalności fundacji na skutek szeregu zgłoszeń rodziców w związku ze sprzecznymi z prawem działaniami dyrektorów szkół, w tym dyrekcji Szkoły Publicznej nr 227 w Warszawie.
Wnosimy o podjęcie w sprawie niezbędnych czynności, a także dokonanie niezbędnej analizy prawnej przedmiotu sprawy, jak również zwrócenie się w ramach kompetencji Rzecznika do Ministra Edukacji Narodowej o systemowe rozwiązanie przedstawionego problemu, jak również do kuratorów oświaty, którzy w ramach przysługujących im kompetencji wskażą dyrektorom szkół właściwy tryb postępowania i odejście od dotychczasowej nieprawidłowej praktyki wymuszania na rodzicach formułowania określonych oświadczeń lub zakreślania wskazanych rubryk, powodujące konieczność ujawnienia przez nich ich przekonań religijnych lub wyznania.
W dniu 27 maja 2019r. wpłynęła odpowiedź na nasze kolejne pismo z Kuratorium Oświaty w Warszawie. Tym razem Kuratorium informuje, że „zwróciło dyrektorowi szkoły uwagę na niewłaściwy sposób organizacji rekolekcji, zwłaszcza pozyskiwania deklaracji o udziale w rekolekcjach” (w poprzednim piśmie, które otrzymała Fundacja nie ma wzmianki, która wskazuje na to, że Kuratorium zgadza się, iż zbieranie oświadczeń z informacją NIE WYRAŻAM ZGODY JEST NIEZGODNE Z PRAWEM!
Ponadto Kuratorium odmawia dalszego zajmowania się sprawą i odsyła nas do dyrektora szkoły.
W dniu 18 lipca 2019 r. do fundacji wpłynęło pismo od Rzecznika Praw Obywatelskich skierowane do Pani Aurelii Michałowskiej, Mazowieckiego Kuratora Oświaty, w którym rzecznik prosi o zajęcie stanowiska w sprawie i przesłanie odpowiedzi udzielonych fundacji.
Pełna treść pisma: