Organizacja religii w szkole im. Jana Pawła II w Łazach, w gminie Lesznowola – interwencja fundacji

Lublin, 19 lipca 2024 r.

Dyrekcja Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Łazach
ul. ks. H. Słojewskiego 1
05-552 Łazy
e-mail: sekretariat@lazy.edu.pl

                        Szanowni Państwo,

Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania prawa oświatowego pragnę zwrócić Państwa uwagę na wadliwy sposób odbierania od rodziców uczniów/uczniów pełnoletnich druku „życzenia” w sprawie udziału w dodatkowych zajęciach religii lub/i etyki.

I. OŚWIADCZENIE NEGATYWNE W SPRAWIE UDZIAŁU W ZAJĘCIACH RELIGII.

Z informacji, które otrzymaliśmy w udostępnianym rodzicom formularzu dotyczącym uczęszczania na lekcje religii rzymskokatolickiej pytają Państwo o to czy uczennica/uczeń NIE BĘDZIE uczęszczał/a na zajęcia.

§ 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach stanowi, iż „w publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:

1. w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców
2. w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie”.

Życzenie, o którym mowa powyżej jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia i jest wyrazem woli rodziców lub pełnoletnich uczniów. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione w każdym czasie.

Nie jest przy tym dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę,  lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki.

Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania”.   Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.

Ponadto rodzice informują, że druk wyrażenia udziału w religii (w domyśle rzymskokatolickiej) został włączony jako obowiązkowy do wypełnienia podczas pierwszych zebrań z rodzicami w danym roku szkolnym.

Wnioskujemy, aby druki „życzenia udziału” w lekcjach etyki lub/i religii wyznania, do którego uczeń/uczennica zostały umieszczone na odrębnych kartkach, do wypełnienia wyłącznie przez osoby zainteresowane. Na początku danego etapu edukacyjnego tj. w klasie pierwszej, chętni rodzice wypełnią deklarację udziału, a we wszystkich kolejnych latach edukacji szkoła w żaden sposób nie będzie wywierać presji na ponowne deklarowanie się w tej sprawie.  Takie działania są niezgodne z obowiązującymi przepisami państwowymi. Ministerstwo Edukacji Narodowej podało w uzasadnieniu do nowelizacji Rozporządzenia dokonanej w 2014 r. „(…) oświadczenie, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia będzie składane w przypadku osób, które rozpoczynają naukę w danej szkole lub, które chciałyby zacząć uczęszczać na zajęcia religii lub etyki.” Z przepisu tego wynika bezsprzecznie, iż pisemne oświadczenie dotyczące uczestnictwa w lekcjach religii lub etyki nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym.

II. BRAK INFORMACJI O ETYCE W SZKOLE, UTRUDNIANIE DOSTĘPU.

Umieszczanie we wzorach oświadczeń dla rodziców wyłącznie jednego          przedmiotu z zajęć nadobowiązkowych, które wskazuje rozporządzenie dot. nauki religii/etyki, narusza konstytucyjne uprawnienia uczniów i rodziców do równego traktowania (Art. 32 Konstytucji RP Wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (ust. 1). Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (ust. 2). Szkoła w ten sposób dyskryminuje rodziców chcących zapisać dzieci na lekcje etyki lub religię wyznania, do którego należą i stwarza wrażenie, że nie ma możliwości organizacji zajęć w tej placówce oświatowej, nawet wówczas gdy rodzice wyrażą takie życzenie.

W korespondencji z Ministerstwem Edukacji z 2018 r.Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.

Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:

Oświadczenie

na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka  ………………………………………………………  w lekcjach …………………. *

……………………….

* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.

Mając powyższe na uwadze wnoszę o zapewnienie w Państwa placówce oświatowej, finansowanej ze środków publicznych, poszanowania przepisów prawa oświatowego i zaprzestanie stosowania wadliwego formularza.

Będę wdzięczna za udzielenie informacji kiedy zmiany zostaną wprowadzone.

Ponadto na podstawie art. 2 ust. 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:

1. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w ostatnich 3 latach (2021/22, 2022/23, 2023/24)?
2. Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich trzech latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
3. W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)?
4. W jaki sposób szkoła informuje o możliwości organizacji i uczestniczenia w religii wyznania, do którego należą uczniowie?
5. Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
6. Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?
7. Czy religia jest umieszczona w planie zajęć uczniów klas pierwszych przedkładanym rodzicom na pierwszym zebraniu?
8. Czy etyka jest umieszczona w planie zajęć uczniów klas pierwszych przedkładanym rodzicom na pierwszym zebraniu?
9. Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na zajęcia religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
10. Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mieli nauczyciele katecheci w roku szkolnym 2023/2024? Przez „okienko” rozumiemy spowodowane ułożeniem planu relatywnie krótkie – długości 1-2 lekcji przerwy, w czasie których nauczyciel nie prowadzi swoich lekcji. Prosimy nie uwzględniać jako „okienek” planu zakładającego, że nauczyciel przychodzi do szkoły dwa razy dziennie – rano i po południu.
11. Czy uczniowie zapisani na lekcje etyki muszą oczekiwać na te zajęcia przed lub po lekcjach? Jeśli tak ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie, których rodzice zapisali na lekcje etyki w szkole?
12. Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie zapisani  na zajęcia religii rzymskokatolickiej?
13. Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie niezapisani przez rodziców na religię rzymskokatolicką?
14. Ilu uczniów uczyło się w szkole w roku szkolnym 2023/2024?
15.  Ilu uczniów w szkole uczęszczało na zajęcia religii katolickiej w roku szkolnym 2023/2024 (prosimy o podanie wyniku ilościowego i procentowego)?
16. Czy w szkole poza obchodami Wigilii, Dnia patrona – Jana Pawła II, koncertów kolęd i konkursów jak np. Anioły Matematyki, Muzyki itp. organizują Państwo imprezy dla innych grup niż katolicy np. Wietnamski Nowy Rok, z racji znaczącej liczby uczniów z Wietnamu?
17. Czy hymn szkoły zawiera m.in. słowa: „Nie mamy lękać się w życiu niczego,/ kiedy otwarte są drzwi Chrystusowi./ „Bóg i Ojczyzna” hasłem każdego,/ kto krzyżem pierś swą odważnie zdobi”?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu

W dniu 2 sierpnia 2024 r. wpłynęła odpowiedź Dyrekcji szkoły.