Czas przyjęć do przedszkoli, a następnie do klas pierwszych szkół podstawowych i średnich jest kluczowy z punktu widzenia wolności sumienia, zachowania bądź naruszeń praw rodzica i ucznia. Przygotowaliśmy pakiet wsparcia zawierający ekspertyzę prawną oraz informacje dotyczącą zasad organizacji zajęć z religii/etyki w przedszkolach i szkołach dla rodziców, którzy będą uczestniczyć w procedurach rekrutacyjnych. Mamy nadzieję, że poniższe informacje ułatwią wam przejście przez pierwsze przedszkolne i szkolne formalności.
Zgodnie z § 1 ust. 2 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku niezbędną przesłanką dla udziału dziecka w zajęciach z religii lub etyki jest uprzednie otrzymanie przez osobę pełniącą funkcję dyrektora szkoły od rodzica (opiekuna prawnego), oświadczenia w formie pisemnej podpisanego przez rodzica (opiekuna prawnego) obejmującego oznaczenie imienia i nazwiska dziecka oraz życzenie (deklarację) uczestnictwa w zajęciach z określonej religii lub etyki. Brak takiego pisemnego oświadczenia wyłącza możliwość uczestnictwa dziecka w zajęciach z religii lub etyki.
Z istoty rzeczy ewentualne życzenie co do udziału uczennicy lub ucznia w zajęciach z określonej religii (szczególna kategoria danych osobowych), może być złożone po formalnym zakończeniu rekrutacji dzieci do przedszkola lub szkoły, a zatem nie powinno być zawarte w standardowym kwestionariuszu osobowym kandydatki lub kandydata do przedszkola lub szkoły. Informacja o tym czy rodzice chcą posłać dziecko na religię w przedszkolu lub szkole nie jest niezbędna w procedurze rekrutacyjnej do przedszkola lub szkoły.
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania”.
Jednocześnie jak wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z dnia 29 września 2018 r., (pismo znak XI.5601.4.2016.JS) kierowanym do Ministra Edukacji Narodowej „Naruszeniem wolności sumienia i wyznania oraz prawa do nieujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych czy wyznania jest żądanie składania deklaracji o odmowie uczestnictwa w lekcjach religii lub etyki, czy też wymaganie wyrażenia życzenia udziału w takich zajęciach w obecności innych rodziców lub uczniów.”
(link – https://www.rpo.gov.pl/pl/search/node/MEN?page=9).
Podkreślamy zatem, że podstawowym konstytucyjnym prawem każdego rodzica w trakcie procedur rekrutacyjnych jest „prawo do milczenia” (art. 53 ust. 7 Konstytucji RP).
Władze szkolne nie mają uprawnienia do zadawania rodzicom pytań lub czynienia uwag co do ewentualnego udziału dziecka w zajęciach z religii lub etyki zarówno w postępowaniach rekrutacyjnych jak też i później, już po przyjęciu do przedszkola lub szkoły.
Jeśli rodzice nie złożą z własnej inicjatywy oświadczenia w sprawie uczestnictwa dziecka w lekcjach religii lub etyki, po jego przyjęciu do przedszkola lub szkoły, dziecko nie uczęszcza na takie lekcje.
Zachęcamy do zapoznania się z obwieszczeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2020 r. poz. 983) link: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000983
Prosimy o przekazanie niniejszej informacji członkom rodzin, przyjaciołom lub znajomym, którzy będą uczestniczyć w „procedurach rekrutacyjnych” w „swoich przedszkolach lub szkołach”, tak by mieli pełną świadomość obowiązującego stanu prawnego i mogli reagować na ewentualne nieprawidłowości.
Zachęcamy również do aktywnego wsparcia rodziców, którzy będą uczestniczyć w „procedurach rekrutacyjnych do przedszkoli lub szkół” poprzez sprawdzenie czy formularze rekrutacyjne w „waszych szkołach lub przedszkolach” zawierają pytania lub wskazania dotyczące udziału dzieci w zajęciach z określonej religii. Jeśli zauważą Państwo pytania odnoszące się do udziału kandydatki/kandydata w lekcjach religii prosimy o skierowanie do dyrekcji placówki wiadomości e-mail (wzór zamieszczamy poniżej) lub powiadomienie fundacji (skierujemy do szkoły pismo interwencyjne).
W załączeniu zamieszczamy wzór wiadomości e-mailowej do dyrekcji szkoły.
Szanowna/y Pani/Pan Dyrektor
Jako rodzic uczennicy/ucznia „naszej szkoły”, celem zapewnienia wszystkim rodzicom uczennic i uczniów pełnej informacji o zasadach zgłaszania uczestnictwa dzieci w zajęciach z religii lub etyki uprzejmie proszę Panią/Pana o umieszczenie – przed terminem pierwszych zebrań organizacyjnych w nowym roku szkolnym – na tablicy ogłoszeń w szkole, a także na stronie internetowej naszej szkoły pisemnej informacji o zasadach udziału dzieci w zajęciach z religii i etyki.
W tym zakresie informuję o opublikowaniu w dniu 28 maja 2020 r. obwieszczenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2020 r. poz. 983).
(Link – http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000983.)
Jednocześnie wskazuję, że zgodnie z § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach „W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
- w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców
- w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie”.
Życzenie, o którym mowa powyżej jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione w każdym czasie.
Powyższe przepisy w sposób jednoznaczny wskazują, że jedyną dopuszczalną prawnie formą wyrażenia woli uczestniczenia uczniów w lekcjach określonej religii lub etyki jest pisemne „życzenie” wyrażone przez rodziców (odpowiednio pełnoletnich uczniów). Nie jest przy tym dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę lub przedszkole publiczne od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania”.
Z istoty rzeczy życzenie co do udziału uczennicy lub ucznia w zajęciach z określonej religii (szczególna kategoria danych osobowych), może być złożone dopiero po formalnym zakończeniem rekrutacji dzieci do przedszkola lub szkoły, a zatem nie powinno być zawarte w standardowym kwestionariuszu osobowym kandydatki lub kandydata do przedszkola lub szkoły.
Mając powyższe na uwadze wnoszę o zapewnienie w placówce oświatowej właściwej procedury rekrutacyjnej zgodniej z przepisami prawa polskiego.
Z poważaniem
………………………………….
W przypadku pytań lub wątpliwości zapraszamy do odwiedzenia naszej strony projektu www.rownoscwszkole. lub o przesłanie informacji drogą mailową na adres fundacja.wor@gmail.com.
