SP nr 1 w Piasecznie wymaga „nie wyrażania zgody” na udział dziecka w religii, szkoły nie mają prawa żądać od rodziców”oświadczeń negatywnych” – interwencja fundacji

Lublin, 5 września 2022 r.

Dyrekcja Szkoły Podstawowej nr 1
w Piasecznie

im. Józefa Piłsudskiego
ul. Świętojańska 18
05-500 Piaseczno
e-mail: sekretariat@sp1piaseczno.pl

Szanowni Państwo,

Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki.

Pragnę zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę (w formularzu używanym w zarządzanej przez Państwa placówce znajduje się zwrot NIE WYRAŻM ZGODY),  lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w  sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1  W publicznych przedszkolach
i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:

1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;

2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.

1a.  W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.

2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.

3.Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.

Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.

Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę,  także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.

Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej korespondencji z ministerstwem z 2018 r. uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom
i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.

Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:

Oświadczenie

na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka  ………………………………………………………  w lekcjach …………………. *

……………………….

* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.

Ponadto na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców, by ich dzieci uczęszczały na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
2. Czy i w jaki sposób rodzice są informowani o prawie do zapisania dziecka na lekcje etyki?
3. Czy w szkole organizowane są lekcje etyki dla chętnych uczniów?
4. Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
5. Czy rodzice uczniów niezapisanych na dodatkowe lekcje etyki muszą składać dodatkowe oświadczenia o ich obecności lub braku obecności w szkole w trakcie tych zajęć?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu

W dniu 6 września wpłynęła odpowiedź szkoły:

Szanowna Pani w odpowiedzi na Pani pytania:

1)     W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców, by ich dzieci uczęszczały na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.

W szkole funkcjonuje „Karta informacyjna o dziecku” uzupełniana przez prawnych opiekunów dzieci zapisywanych do szkoły. Karta w załączniku.

2)     Czy i w jaki sposób rodzice są informowani o prawie do zapisania dziecka na lekcje etyki?

Corocznie wychowawcy klas informują rodziców o możliwości uczęszczania dziecka na zajęcia z etyki i aktualizacji.

3)     Czy w szkole organizowane są lekcje etyki dla chętnych uczniów?

W szkole są organizowane zajęcia z etyki dla chętnych uczniów.

4)     Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?

W szkole posługujemy się dziennikiem elektronicznym firmy Vulcan, nie Librus – nie ma takiej opcji.

5)     Czy rodzice uczniów niezapisanych na dodatkowe lekcje etyki muszą składać dodatkowe oświadczenia o ich obecności lub braku obecności w szkole w trakcie tych zajęć?

Rodzice nie muszą składać żadnych dodatkowych oświadczeń.

Z wyrazami szacunku

Piotr Orepuk
zastępca dyrektora szkoły

W tym samym dniu udzieliliśmy odpowiedzi jak niżej:

Szanowny Panie Dyrektorze,

dziękuję za przesłaną odpowiedź na wniosek fundacji.
Jednocześnie informuję, że w poniższym linku znajdzie Pan instrukcję utworzenia „wirtualnych oddziałów” w dzienniku Vulcan: https://portal.vulcan.net.pl/jst/radomprojekt/inline/1148.aspx

Ponadto proszę o usunięcie oświadczenia/deklaracji rodziców wymaganej w sprawie udziału w dodatkowych zajęciach religii/etyki z formularza rekrutacyjnego.

Z istoty rzeczy „życzenie” rodziców w sprawie udziału z dodatkowych zajęciach religii lub/i etyki nie może być złożone przed zakończeniem kwalifikacji/rekrutacji dzieci do szkoły, a zatem z oczywistych względów nie może być zawarte w KARCIE INFORMACYJNEJ O DZIECKU jak ma to miejsce w zarządzanej przez Pana placówce oświatowej.

W związku z powyższym wnoszę o bezzwłoczną zmianę stosowanych przez Państwa wniosków poprzez usunięcie jakichkolwiek odniesień dotyczących zamiaru uczęszczania dzieci na lekcje określonej religii (lub etyki), jako informacji żądanej przez Państwa bez podstawy prawnej, z oczywistym naruszeniem prawa oświatowego,  jak i art. 53 ust. 7 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który stanowi że „ Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.”   

Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej oraz prawem oświatowym to rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach określonej religii.

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu

Dyrekcja szkoły w odpowiedzi zapewniła fundację, że „Karta informacyjna o dziecku” jest uzupełniana dopiero po zakończeniu procesu rekrutacji i dotyczy wyłącznie dzieci przyjętych do szkoły.

„Szanowna Pani, użyła Pani stwierdzenia „Dziennik wirtualny”, w materiale przesłanym przez Panią jest opis tworzenia grup, który od lat funkcjonuje w naszej szkole. Zatem podtrzymuję moją odpowiedź do zapytania, że w dzienniku Vulcan  nie ma opcji „Dziennik wirtualny”.

Z wyrazami szacunku
Piotr Orepuk