- W dniu 14 września 2023 r., przed Sądem Okręgowym w Łodzi ogłoszono wyrok w sprawie artysty Piotra Wygachiewicza (pseud. Marcello Zamenhoff), twórcy sztuki wideo i fotografii.
- Jest on oskarżony o występek z art. 137 § 1 k.k. w zb. z art. 196 k.k. Do popełnienia tych przestępstw miało dojść w związku z ekspozycją artystyczną „Archiwum regresywne”, prezentowana podczas XX edycji „Fotofestiwalu” w czerwcu 2021 r. Wystawa ta składała się w pewnej, wydzielonej części z prac, które stanowiły swoisty cykl o nazwie „Wagina polska”. Część ta przeznaczona była wyłącznie dla pełnoletnich odbiorców. W jej skład wchodziły m.in fotografie kobiecych narządów płciowych, które zostały zestawione z symboliką religijną i narodową (m.in. wizerunki polityków – Lecha Kaczyńskiego i Bronisława Komorowskiego, papieża Jana Pawła II, Matki Boskiej, przedmiot przypominający różaniec, oraz flagę Rzeczypospolitej Polskiej). Agnieszka Wojciechowska van Heukelom, polityczka związana z prawicą, zawiadomiła o rzekomo przestępnym charakterze wystawy prokuraturę, która skierowała do Sądu Okręgowego w Łodzi akt oskarżenia.
- Sąd Okręgowy w Łodzi uznał winę artysty, warunkowo umarzając wobec Niego postępowanie karne na okres dwóch lat. Na artystę nałożono także obowiązek zapłaty 1 tysiąca złotych na rzecz jednej z sześciu osób, które poczuły się pokrzywdzone przez jego prace. Artysta musi także przeprosić oraz pokryć koszty sądowe w wysokości 2 tysięcy złotych.
- Jako Fundacja, działająca w sferze upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka, swobód obywatelskich, rozwijania postaw tolerancyjnych, zwalczania uprzedzeń i wspieranie idei społeczeństwa otwartego, wyrażamy głęboki sprzeciw wobec zapadłego w tej sprawie wyroku.
- Jako Fundacja przypominamy, iż na gruncie orzecznictwa i doktryny prawa wielokrotnie wskazuje się fakt, iż zarówno wolność wypowiedzi, obejmująca w swym zakresie wolność wyrażania poglądów w sferze publicznej (art. 54 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), jak także wolność ekspresji artystycznej (art. 73 tegoż aktu prawnego) mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania demokratycznego państwa prawa.
- Jako Fundacja przyjmujemy za swoje wyrażone w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka stanowisko, oddające w pełni kluczowy charakter tychże wolności: „W pluralistycznym, demokratycznym społeczeństwie osoby wykonujące swą wolność manifestowania wyznania nie mogą racjonalnie oczekiwać, iż zostaną zwolnione z wszelkiej krytyki. Muszą one tolerować i akceptować odrzucenie ich przekonań religijnych przez inne osoby, a nawet propagowanie przez inne osoby przekonań wrogich ich wierze.”.
- W ocenie Fundacji, dzieła Marcelo Zamenhoffa nie stanowiły przejaw podżegania do nienawiści, nie przekraczały dopuszczalnych ram debaty publicznej. Uważamy, iż ingerencja organów władzy publicznej w wolność wypowiedzi i ekspresji artystycznej wobec Marcelo Zamenhoffa uznana być może za nieproporcjonalną i niecelową.
- Jako Fundacja przypominamy, iż przy ocenie przejawu ekspresji artystycznej, jako potencjalnego aktu „nienawiści” należy, przede wszystkim, uwzględnić istotę wolności tworzenia, która bywa oceniana niejednoznacznie, pozostawia odbiorcom pole do własnych interpretacji danego dzieła. Wskazujemy, iż istotą sztuki jest wzbudzanie refleksji u odbiorców, zabieg ten zaś może być osiągnięty także poprzez skorzystanie prowokacji. Przejawy ekspresji artystycznej wywołują, wywoływały w przeszłości i zawsze wywoływać będą rozmaite kontrowersje wśród odbiorców, co zaś jest immanentnie związane z samym procesem tworzenia, w którym tkwi chęć prowokacji ze strony artystów.Wypowiedzi artystyczne o charakterze prowokacyjnym także podlegają ochronie prawnej, dopóki nie stanowią przejawu nawoływania do nienawiści lub nietolerancji. Nienawiści i nietolerancji w dziełach Marcelo Zamenhoffa nie dostrzegamy.
- Jako Fundacja wiemy, iż wolność wypowiedzi i wolność ekspresji artystycznej nie mają charakteru bezwzględnego. Podobne ograniczenia dotykają także wolności sumienia i wyznania, żadna z tychże wolności nie jest hierarchicznie podporządkowana pozostałym.
Może Cię również zainteresować
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.OkPolityka prywatności