Lublin, 14 września 2023 r.
Dyrekcja Szkoły
Podstawowej
im. Józefa Piłsudskiego w Jastkowie
Aleja Warszawska 43
21-002 Panieńszczyzna
e-mail: sp.jastkow@wp.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki i zaprzestanie egzekwowania dodatkowych oświadczeń dotyczących wskazania miejsca pobytu ucznia/uczennicy niezapisanego/niezapisanej przez rodziców na katechezę.
Pragnę zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na lekcje religii lub/i etyki, lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1 W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;
2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
1a. W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.
2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.
3.Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę, także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.
Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:
Oświadczenie
na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka ……………………………………………………… w lekcjach …………………. *
……………………….
* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.
Ponadto wnoszę o zaprzestanie i zmianę praktyki wymuszania obecności w szkole podczas dodatkowych zajęć religii, stosowanej wobec wszystkich uczniów, również tych którzy nie zostali zapisani na zajęcia religii rzymskokatolickiej, a zajęcia te realizowane są na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Nakaz pozostawania ucznia w szkole z powodu organizowania zajęć nadobowiązkowych, na które uczeń ten nie jest zapisany, wbrew jego woli i woli jego rodziców, jest naruszeniem podstawowych praw człowieka, a także wprost próbą wymuszania przez dyrektorów uczęszczania na lekcje religii. Uczniowie pozostający w szkole bez wyraźnej potrzeby oraz ich rodzice mogą odebrać ów obowiązek jako szykanę oraz próbę wymuszenia udziału w katechezie.
Ponadto praktyka wymuszania obecności w szkole przed lub po zajęciach obowiązkowych osób nieuczęszczających na katechezę przeczy zapisom Konstytucji, m.in. z art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, podkreślającemu że rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami; religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
W ocenie fundacji konieczność pozostawania ucznia pod opieką szkoły na pierwszej lub/i ostatniej godzinie lekcyjnej, w przypadku, gdy jest to religia, nie ma podstaw prawnych, a jednocześnie narusza szereg przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Podstawą domniemania obowiązku pozostawania uczniów nie objętych katechizacją podczas jej trwania w szkole nie może być § 3 ust. 3 rozporządzenia dotyczącego nauki religii, gdyż wykładnia funkcjonalna i celowa tego przepisu wskazują na konieczność jego stosowania w sytuacji, gdy lekcja religii znajduje się w środku zajęć lekcyjnych danego dnia (nie jako pierwsza i nie jako ostatnia godzina lekcyjna). Ratio legis wskazanego przepisu nie było bowiem ograniczenie praw uczniów i konieczność przebywania w szkole mimo braku innych zajęć lekcyjnych w tym czasie i jednocześnie nieuczęszczania na lekcje religii.
Rodzic ucznia który nie został zapisany na lekcje religii umiejscowione na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, nie powinien widzieć tego przedmiotu w planie zajęć dziecka. Co za tym idzie dziecko nie ma obowiązku przebywania w szkole, a szkoła nie ma obowiązku „opiekowania się” nim, zaś rodzice nie muszą „przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii”, jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
Szkoła ma obowiązek zapewnienia opieki wówczas gdy religia/etyka organizowane są w bloku zajęć obowiązkowych uczniów. Jednakże szkoła nie może w związku z tym wymagać od rodziców składania dodatkowych oświadczeń dotyczących miejsca przebywania ucznia przed lub po lekcjach (naruszenie prywatności). W oświadczeniach pojawia się również informacja że dziecko NIE BĘDZIE UCZESTNICZYĆ W KATECHEZIE.
Wnioskuję również, aby dbając o komfort wszystkich uczniów, nie zapominali Państwo o dzieciach nieuczęszczających na katechezę i aby w ramach wzajemnego poszanowania umieszczać religię na planie zajęć poza blokiem zajęć obowiązkowych. Dotyczy to szczególnie tych klas, w których nie wszyscy uczniowie zostali zapisani na religię,
Ponadto w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego, na podstawie art. 2 ust. 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:
1) Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2023/2024 oraz w 2022/2023?
2) Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
3) W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)?
4) Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
5) Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?
6) Czy wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
7) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają nauczyciele katecheci w I semestrze roku szkolnego 2023/2024? Przez „okienko” rozumiemy spowodowane ułożeniem planu relatywnie krótkie – długości 1-2 lekcji przerwy, w czasie których nauczyciel nie prowadzi swoich lekcji. Prosimy nie uwzględniać jako „okienek” planu zakładającego, że nauczyciel przychodzi do szkoły dwa razy dziennie – rano i po południu
8) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie zapisani na lekcje religii w szkole w roku szkolnym 2022/2023?
9) Czy podczas zajęć religii rzymskokatolickiej organizowanej w bloku zajęć obowiązkowych szkoła organizuje specjalne zajęcia dla uczniów nie uczęszczających na katechezę? Jak spędzają ten czas uczniowie nie uczęszczający na religię ale oczekujący na obowiązkowe lekcje?
Uprzejmie proszę, aby dyrekcja szkoły odniosła się do wszystkich poruszonych w tym piśmie zagadnień i nie ograniczała się do wyłącznego udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w trybie informacji publicznej. Chcielibyśmy uzyskać zapewnienie, że dyrekcja uwzględni nasz wniosek w praktyce szkolnej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 3 października 2023 r. otrzymaliśmy odpowiedź od Pani Anny Krzyżanowskiej, Dyrektor szkoły. Dziękujemy!
Sz. P Dorota Wójcik
FUNDACJA WOLNOŚĆ OD RELIGII
W odpowiedzi na wiadomość otrzymaną e-mailem 20.09.2023r. udzielam odpowiedzi na zadane pytania:
1)
Ile oświadczeń wskazujących na życzenie
rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku
szkolnym 2023/2024 oraz w 2022/2023?
2022/2023 – 71 oświadczeń
2023/2024 – 75 oświadczeń
2)
Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców
oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w
ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli
chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia
życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej
zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała
otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
W ostatnich dwóch latach szkoła
zapewniła udział w lekcjach etyki dzieciom, których rodzice złożyli oświadczenia
wskazujące na życzenie udziału ich dzieci w takich zajęciach.
Nie było sytuacji, aby dziecko
zadeklarowane, nie uczęszczało na zajęcia. Zdarzyły się sytuacje, że rodzic
rezygnował z zajęć w trakcie roku szkolnego, nie podawano przyczyny.
Szkoła nie przekazuje oświadczeń do
organu prowadzącego.
3) W jaki sposób szkoła
informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w
lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki
jednocześnie)?
O takiej możliwości rodzice są
informowani podczas zgłaszania dzieci do szkoły, składania wniosków o przyjęcie
do szkoły. Informacja jest również przekazywana w czasie zebrań z rodzicami przed
planowaniem kolejnego arkusza organizacji pracy szkoły, jeśli rodzice złożyli
deklarację dotyczącą udziału w zajęciach tylko w danym roku szkolnym.
4) Czy
szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich
udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do
udziału w zajęciach?
Rodzicom, którzy zadeklarowali udział
swoich dzieci w zajęciach w określonym
roku szkolnym, przypominamy, że szkoła zorganizuje je w kolejnym, jeśli to
zadeklarują.
5) Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?
Deklaracje dot. udziału dzieci w lekcjach etyki są zbierane, jeśli poprzednia deklaracja dotyczyła tylko poprzedniego roku (względy organizacyjne, liczba grup, w tym międzyoddziałowych).
Szkoła nie wymaga od rodziców, którzy zadeklarowali udział dzieci w lekcjach religii ponawiania swojej decyzji co roku.
Zdarzyły się przypadki ponownego zbierania od rodziców informacji dot. niekorzystania przez dzieci z lekcji religii – podyktowane przede wszystkim względami bezpieczeństwa. Na życzenie rodziców szkoła zapewnia opiekę wszystkim dzieciom niekorzystającym z lekcji religii, a przebywającym w trakcie tych zajęć na terenie szkoły. Informacja przekazana nam przez Fundację Wolność od Religii oraz rozmowy z rodzicami uświadomiły nam, że nie możemy podejmować takich kroków. Dyrektor szkoły zapewnił rodziców, że powyższa sytuacja nie będzie już miała miejsca.
6) Czy
wychowawcy klas utworzyli tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na
lekcje religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
Tak, w klasach, w których nie wszyscy
uczniowie korzystają z lekcji religii, są tworzone klasy wirtualne.
7) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają nauczyciele katecheci w I semestrze roku szkolnego 2023/2024? Przez „okienko” rozumiemy spowodowane ułożeniem planu relatywnie krótkie – długości 1-2 lekcji przerwy, w czasie których nauczyciel nie prowadzi swoich lekcji. Prosimy nie uwzględniać jako „okienek” planu zakładającego, że nauczyciel przychodzi do szkoły dwa razy dziennie – rano i po południu
Katecheta nr 1: 5 okienek
Katecheta nr 2: 2 okienka
8) Ile godzin „okienek” w swoich tygodniowych planach zajęć mają uczniowie zapisani na lekcje religii w szkole w roku szkolnym 2022/2023?
Uczniowie zapisani na lekcje religii w szkole nie mają w planie żadnych okienek.
9) Czy podczas zajęć religii rzymskokatolickiej organizowanej w bloku zajęć obowiązkowych szkoła organizuje specjalne zajęcia dla uczniów nie uczęszczających na katechezę? Jak spędzają ten czas uczniowie nie uczęszczający na religię ale oczekujący na obowiązkowe lekcje?
Uczniowie, którzy nie uczęszczają na lekcje religii mają do swojej dyspozycji czytelnię w bibliotece szkolnej lub korzystają z zajęć świetlicowych. Jeżeli lekcje religii odbywają się na 1. lub ostatniej godzinie lekcyjnej, uczniowie nie mają obowiązku przebywania w szkole – mogą przychodzić na lekcje później lub wracać do domu wcześniej (zgodnie z decyzją rodziców).
Z wyrazami szacunku
Anna Krzyżanowska
Dyrektor Szkoły Podstawowej