Technikum nr 10 w Warszawie – pytamy czy religia jest „w środku” i czy uczniowie klas pierwszych zmuszani są do uczestnictwa dopóki „rodzice ich nie wypiszą”

Lublin, 18 września 2025 r.

Dyrekcja Technikum nr 10
Zespół Szkół nr 4 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego
ul. Szczęśliwicka 46
02-353 Warszawa
e-mail: kontakt.zs4@eduwarszawa.pl

Szanowni Państwo,

Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego zwracam się z wnioskiem o umieszczenie religii katolickiej na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej w planach zajęć wszystkich uczniów, zaprzestanie zmuszania uczniów klas pierwszych do udziału w zajęciach religii rzymskokatolickiej oraz zmianę sposobu odbierania oświadczeń w sprawie udziału uczniów w lekcjach religii i/lub etyki.

Od rodziców uczniów klas pierwszych otrzymaliśmy informacje, że wymagają Państwo składania oświadczeń dot. odmowy udziału w zajęciach religii rzymskokatolickiej, gdyż wszyscy uczniowie zostali przez szkołę zapisani automatycznie. Ponadto, wg. posiadanych informacji, pod groźbą wpisywania nieobecności nakazuje się uczniom obecność na religii katolickiej do czasu złożenia przez rodziców na zebraniu, oświadczeń o NIEUCZĘSZCZANIU.

Pragnę zwrócić Państwa uwagę na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę,  lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, a także Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w  sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Na mocy § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 roku, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2017 roku §1 ust. 1  W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:

1) w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców;

2) w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.

1a.  W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć.

2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.

3.Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.

Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.

Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę,  także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.

Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej korespondencji z ministerstwem z 2018 r. uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.

Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:

Oświadczenie

na podstawie § 1 ust. 2 w zw. Z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka  ………………………………………………………  w lekcjach …………………. *

……………………….

* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.

Nadmieniam również, iż rodzice zwracają uwagę, że w planach zajęć ich dzieci religia została umieszczona w bloku zajęć obowiązkowych a WSZYSTKIM UCZNIOM NAKAZANO OBECNOŚĆ dopóki rodzic nie złoży informacji o nieuczęszczaniu.

Muszę Państwa poinformować, że 1 września 2025 roku weszło w życie  Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 17 stycznia 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. poz. 66), zgodnie z którym nauka religii w szkołach odbywa się w wymiarze jednej godziny tygodniowo, która musi być organizowana bezpośrednio przed rozpoczęciem obowiązkowych zajęć edukacyjnych lub bezpośrednio po ich zakończeniu. § 8 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 983 z późn. zm.). uzyskał następujące brzmienie: „Nauka religii w przedszkolach odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych tygodniowo, a w szkołach – w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo”. Zmieniające rozporządzenie wprowadza również §8a do wspomnianego rozporządzenia, zgodnie z którym „nauka religii lub etyki jest organizowana bezpośrednio przed rozpoczęciem obowiązkowych zajęć edukacyjnych, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewidzianych dla ucznia w danym dniu albo bezpośrednio po zakończeniu tych zajęć”.  Ust. 2 wspomnianego dodanego §8a rozporządzenia wprowadza jednak wyjątek umożliwiający organizację zajęć religii lub etyki w trakcie lekcji (w środku dnia), ale tylko 1. w przypadku szkół podstawowych i 2. gdy według stanu na dzień 15 września danego roku szkolnego, uczestniczą w religii lub etyki wszyscy uczniowie danego oddziału. 

Powyższe oznacza, że w przypadku szkół ponadpodstawowych lekcja religii lub etyki musi być  zawsze organizowana przed lub po zajęciach szkolnych, niezależnie od liczby zapisanych osób.

Ponadto przypominam Państwu, iż program obejmujący dziennik elektroniczny umożliwia utworzenie dla lekcji religii tzw. „klasy wirtualnej”, która pozwoli kierować informacje tylko do oznaczonego grona adresatów – tj. rodziców dzieci, które uczestniczą w tych zajęciach.

Nie ma żadnego uzasadnienia dla prowadzenia dziennika elektronicznego w taki sposób, by rodzice, którzy nie życzą sobie, aby ich dzieci uczestniczyły w lekcjach religii, otrzymywali powiadomienia lub informacje o takich zajęciach za pośrednictwem dziennika elektronicznego czy też, co gorsza, by w dzienniku elektronicznym odnotowywano zwolnienie czy nieobecność ucznia z lekcji religii w sytuacji, gdy dziecko nie było w ogóle zapisane na lekcje religii, jak ma to miejsce w zarządzanej przez Państwa placówce oświatowej.

Przetwarzanie danych osobowych przez katechetę w tym zakresie nie ma podstawy prawnej (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/W).

Rodzic ucznia który nie został zapisany na lekcje religii umiejscowione na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, nie powinien widzieć tego przedmiotu w planie zajęć dziecka. Co za tym idzie dziecko nie ma obowiązku przebywania w szkole, a szkoła nie ma obowiązku opiekowania się nim, zaś rodzice nie muszą „przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii”, jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.

Ponadto na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców w sprawie udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem ich niepełnoletnich dzieci do udziału w tych zajęciach?
2. W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
3. Czy w druku, którym posługuje się szkoła uwzględniono możliwość wyboru organizowania przez szkołę zajęć z religii prawosławnej lub etyki?
4. Czy i w jaki sposób rodzice oraz uczniowie są informowani o prawie do zapisania się na lekcje etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)
5. Czy w szkole organizowane są lekcje etyki dla chętnych uczniów?
6. Czy lekcje etyki były organizowane w uprzednim roku szkolnym 2024/2025?
7. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2023/2024 oraz w 2022/2023?
8. Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców lub pełnoletnich uczniów oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału w lekcjach etyki w ostatnich trzech latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
9. Czy w planach zajęć uczniów zapisanych na etykę, przedmiot jest widoczny analogicznie do katechezy, już z dniem 1 września?
10. Czy w dzienniku elektronicznym uczniowie klas pierwszych nieuczestniczący w dodatkowych zajęciach katechezy mają wpisane przez katechetów zwolnienie („zw”) lub „nieobecność”?
11. Ilu uczniów uczęszcza do szkoły w roku 2025/2026?
12. Ilu uczniów w szkole zostało zapisanych przez rodziców lub jako pełnoletni zapisali się na zajęcia religii rzymskokatolickiej?
13. Ilu uczniów w szkole zostało zapisanych przez rodziców lub jako pełnoletni zapisali się na zajęcia religii prawosławnej?
14. Ilu uczniów w szkole zostało zapisanych przez rodziców lub jako pełnoletni zapisali się na lekcje etyki?
15. Ilu uczniów w szkole nie uczestniczy w zajęciach religii w roku szkolnym 2025/2026 (prosimy o wskazanie wyniku w ujęciu liczbowym i procentowym)?
16. Ilu uczniów nieuczęszczających na zajęcia religii ma w swoim planie zajęć „okienka” na dzień 18 września 2025?
17. Ilu uczniów uczęszczających na zajęcia religii ma w swoim planie „okienka”?
18. W ilu oddziałach w szkole zajęcia religii rzymskokatolickiej organizowane są przed lub po bloku zajęć obowiązkowych uczniów?
19. W ilu oddziałach w szkole zajęcia religii rzymskokatolickiej organizowane są „w środku” zajęć obowiązkowych uczniów?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu