Wniosek o udostępnienie informacji publicznej w sprawie sposobu organizacji lekcji religii i etyki – Zespół Szkół Gospodarczych w Rzeszowie

Lublin, 7 lutego 2023 r.

Dyrekcja Zespołu Szkół Gospodarczych
ul. Spytka Ligęzy 12
35-055 Rzeszów
e-mail sekretariat@zsgrzeszow.pl

     Szanowni Państwo,

Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego oraz na podstawie art. 2 ust. 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie informacji:

1. Ilu uczniów uczy się obecnie w szkole?
2. Ilu uczniów z Ukrainy uczy się obecnie w szkole?
3. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje religii rzymskokatolickiej (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
4. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje religii prawosławnej (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
5. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na lekcje etyki (proszę o wynik liczbowy i procentowy)?
6. Czy szkoła organizuje lekcje religii innej niż rzymskokatolickiej lub prawosławnej, jeśli tak, ilu uczniów uczęszcza na te lekcje?
7. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów co do udziału ich dzieci w lekcjach religii rzymskokatolickiej szkoła otrzymała w roku szkolnym 2022/2023?
8. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów co do udziału ich dzieci w lekcjach religii prawosławnej szkoła otrzymała w roku szkolnym 2022/2023?
9. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2021/2022 oraz w 2022/2023?
10. W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki i religii jednocześnie?
11. Czy szkoła zbiera oświadczenia rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie ich udziału w lekcjach religii lub/i etyki przed dopuszczeniem uczniów do udziału w zajęciach?
12. W jaki sposób wyrażane jest życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki? Jeśli jest to druk prosimy o udostępnienie treści druku.
13. Czy zbieranie ww. oświadczeń jest ponawiane w każdym kolejnym roku szkolnym?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Ponadto nadmieniam że na zasadzie § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:

1)     w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców

2)     w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.

Życzenie, o którym mowa powyżej jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione w każdym czasie.

Powyższe przepisy w sposób jednoznaczny wskazują, że jedyną dopuszczalną prawnie formą wyrażenia woli uczestniczenia uczniów w lekcjach określonej religii lub etyki jest pisemne „życzenie”wyrażone przez rodziców lub pełnoletnich uczniów.

Nie jest przy tym dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę lub przedszkole publiczne od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji poprzez konieczność dokonania skreśleń w formularzu) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę,  lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

Z istoty rzeczy życzenie rodziców nie może być złożone przed zakończeniem kwalifikacji/rekrutacji dzieci do szkoły, a zatem z oczywistych względów nie może być zawarte we wniosku o przyjęcie dziecka do klasy pierwszej tj. kandydatki lub kandydata do szkoły, których dane osobowe są przetwarzane w procedurze rekrutacyjnej (cel przetwarzania danych osobowych).

Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli (konieczność dokonania skreśleń w formularzu).

Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej korespondencji z ministerstwem z 2018 r. uznaje za wartą upowszechnienia dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom
i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub etyki. W formularzach powinna być informacja, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i etyki. Dyrektorzy szkół i kuratorzy oświaty winni upowszechniać wiedzę, że uczniowie nie są zmuszeni wybierać między tymi lekcjami.

Załączam Państwu prawidłowy wzór oświadczenia dla rodziców/opiekunów prawnych:

Oświadczenie

na podstawie § 1 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wyrażam życzenie uczestniczenia mojego dziecka  ………………………………………………………  w lekcjach …………………. *

……………………….

* Należy wpisać nazwę przedmiotu: religia, etyka. Można wyrazić życzenie uczestniczenia w lekcjach z obu przedmiotów jednocześnie. W przypadku wpisania religii należy wskazać, o które wyznanie chodzi.

Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu

W dniu 23 lutego 2023 r. fundacja skierowała do szkoły PRZEDSĄDOWE WEZWANIE DO WYKONANIA OBOWIĄZKU.

Odpowiedź szkoły zamieszczamy poniżej:

Szanowni Państwo,

W odpowiedzi na pismo z dnia 7 lutego 2023 r. informuję:

1. Na dzień 30 stycznia 2023 w szkole uczyło się 1118 uczniów.
2. Na dzień 30 stycznia 2023 w szkole uczyło się 36 uczniów z Ukrainy.
3. Na dzień 30 stycznia 2023 na lekcje religii rzymskokatolickiej uczęszczało 760 uczniów, co stanowiło 67,98% wszystkich uczniów.
4. Brak uczniów uczęszczających na lekcje religii prawosławnej.
5. Brak uczniów uczęszczających na lekcje etyki.
   1. W roku szkolnym 2022/2023 4 rodziców/prawnych opiekunów zadeklarowało chęć organizacji zajęć z etyki. Lekcje etyki nie są organizowane na terenie szkoły ze względu na brak nauczyciela. Uczniowie deklarujący udział w lekcjach etyki i ich rodzice zostali poinformowani przez wychowawców o możliwości dołączenia do grupy międzyoddziałowej poza szkołą. Szkoła dokłada wszelkich starań, aby zajęcia z etyki były dostępne dla naszych uczniów. Jeden z naszych nauczycieli kończy w bieżącym roku studia podyplomowe z etyki, stąd od przyszłego roku szkolnego zajęcia takie będą dostępne na terenie szkoły dla wszystkich zainteresowanych.
6. Szkoła nie organizuje lekcji religii innej niż rzymskokatolickiej.
   1. Są w naszej szkole uczniowie, którzy uczęszczają na lekcje religii organizowane przez inne kościoły, np. pobliską parafię greckokatolicką. Szkoła respektuje dostarczane przez uczniów bądź ich rodziców/prawnych opiekunów zaświadczenia  o uczęszczaniu na ww. zajęcia wraz z wszelkimi konsekwencjami (przepisanie ocen, wpisanie ocen na świadectwo).
7. W roku szkolnym 2022/2023 szkoła otrzymała 242 oświadczenia rodziców/opiekunów prawnych wskazujących na życzenie udziału w lekcjach religii rzymskokatolickiej od rodziców/pełnoletnich opiekunów uczniów klas pierwszych. W klasach starszych oświadczenia nie są ponawiane w nowym roku szkolnym jednak w każdym momencie roku szkolnego pełnoletni uczeń lub rodzic/opiekun niepełnoletniego ucznia może takie oświadczenie zmienić.
8. Brak wskazań na oświadczeniach rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów wskazujących na życzenie udziału w lekcjach religii prawosławnej. W przyszłym roku szkolnym druk deklaracji chęci zorganizowania zajęć z religii/etyli zostanie uzupełniony o pole z wyborem deklarowanej religii.
9. W roku szkolnym 2022/2023 szkoła otrzymała 4 oświadczenia rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów wskazujących na życzenie udziału w lekcjach etyki.
10. O możliwości wyrażenia życzenia co do uczestnictwa dziecka w lekcjach religii i/lub etyki rodzice są informowani przy rekrutacji oraz na spotkaniu rodziców z udziałem wychowawcy i dyrekcji, które odbywa się w pierwszym tygodniu września. Na oświadczeniu, które podpisują rodzice/opiekunowie bądź pełnoletni uczniowie można zadeklarować chęć zorganizowania dla dziecka zajęć z religii i etyki zaznaczając obie opcje.
11. Szkoła zbiera oświadczenia w sprawie uczęszczania uczniów na lekcje religii i/lub etyki w pierwszym tygodniu roku szkolnego.
12. Stosowną deklarację przesyłamy w załączeniu.
13. Zbieranie oświadczeń o chęci zorganizowania lekcji religii, etyki nie jest ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może natomiast zostać zmienione w każdym momencie roku szkolnego.

Z poważaniem,

Marcin Purgacz
Dyrektor Zespołu Szkół Gospodarczych w Rzeszowie

ODPOWIEDŹ FUNDACJI:

Szanowny Panie Dyrektorze,
uprzejmie dziękuję za przesłaną odpowiedź i kontakt telefoniczny. Odnosząc się do Pańskiej odpowiedzi chciałabym przede wszystkim zwrócić uwagę, na fakt, że nie jest dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki. Należy jednak poinformować szkołę,  także w formie pisemnego oświadczenia o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki.

W związku z powyższym nie mogą Państwo żądać od rodziców składania deklaracji o braku udziału w lekcjach religii lub/i etyki i jednocześnie zbierać dane osobowe niezainteresowanych udziałem.

W roku szkolnym 2022/2023 szkoła otrzymała 4 oświadczenia rodziców/opiekunów prawnych lub pełnoletnich uczniów wskazujących na życzenie udziału w lekcjach etyki, jednakże lekcje nie zostały zorganizowane. Uczniowie Ci zostali pozbawieni dostępu do lekcji etyki przez działania szkoły.

W 2015 roku na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich został przygotowany i opublikowany raport na podstawie badania „Dostępność lekcji religii mniejszościowych i lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej”. Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za przejaw dyskryminacji w dostępie do lekcji etyki: Negatywną reakcję na zgłoszenie chęci udziału w lekcjach etyki przez rodziców, młodzież i dzieci; odmowę organizacji lekcji etyki ze względu na małą liczbę chętnych, odmowę zorganizowania lekcji etyki ze względu na brak nauczyciela, brak funduszy lub z innych powodów; organizowanie lekcji etyki w godzinach w placówkach utrudniających uczestnictwo w lekcji, np. poza standardowymi godzinami lekcyjnymi, w placówkach międzyszkolnych oddalonych od miejsca zamieszkania ucznia; nieinformowanie o możliwości wyboru etyki, niewpisywanie lekcji etyki do planu zajęć szkolnych, opóźnianie uruchomienia zajęć z etyki względem początku roku szkolnego.W związku z powyższym wnosimy o zmianę powyższych praktyk i zagwarantowanie równego dostępu do przedmiotów dodatkowych, a także bezspornie dobrowolnego udziału w praktykach religijnych.

Z poważaniem

Dorota Wójcik
prezeska zarządu