Lublin, 6 maja 2025 r.
Szanowna Pani Barbara Nowacka
Ministra Edukacji
Ministerstwo Edukacji Narodowej
al. Jana Chrystiana Szucha 25
00-918 Warszawa
e-mail: kancelaria@men.gov.pl
WNIOSEK O PRZEDSTAWIENIE WIĄŻĄCEJ OPINII W SPRAWIE UDZIAŁU UCZNIÓW ZAPISANYCH NA RELIGIĘ (DOWOLNEGO WYZNANIA) W REKOLEKCJACH
Szanowna Pani Minister,
uprzejmie prosimy o przedstawienie stanowiska Ministra Edukacji w sprawie pozyskiwania przez szkołę, od rodziców uczniów zwalniających dzieci na rekolekcje, stosownej informacji.
Kuratorium Oświaty we Wrocławiu w swoim piśmie z dnia 3 czerwca 2024 r. stwierdza, że dyrektorzy/wychowawcy nie mają obowiązku zbierania „dodatkowych” zgód rodziców lub pełnoletnich uczniów zapisanych na religię (dowolnego wyznania) na wyjście na rekolekcje, natomiast dyrektor może samodzielnie zdecydować o zabraniu z lekcji dziecka uczęszczającego na katechezę wyłącznie na podstawie oświadczenia rodzica złożonego na początku danego etapu edukacji w sprawie udziału w zajęciach religii oraz w konsekwencji ustaleń szczegółowych pomiędzy organizującym rekolekcje a szkołą.
W opinii fundacji ww. odpowiedź Kuratora jest nieprawidłową interpretacją obowiązujących przepisów. W związku z powyższym prosimy Panią Minister o przedstawienie wiążącej opinii w tej sprawie.
Opinii takiej oczekują rodzicie i sami uczniowie, ponieważ ww. kwestia wiąże się z wieloma problemami. Rodzicie i uczniowie nie zgadzają się na pozbawianie ich dostępu do edukacji, „karanie” za nieobecność w kościele pobytem w świetlicy/bibliotece, przymuszanie do uczestnictwa w praktykach religijnych poprzez włączenie dyrektorów do współorganizacji praktyk religijnych (często na terenie szkół).
UZASADNIENIE
Zasady organizacji rekolekcji, w których udział biorą uczniowie danej szkoły, reguluje § 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych. Przepis § 10 ust. 1 rozporządzenia wskazuje, że: Uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej. Co ważne: uzyskanie przez ucznia prawa do zwolnienia z zajęć nie oznacza obowiązku skorzystania z tego prawa.
Szkoła musi zatem posiadać oświadczenie rodzica w sprawie zwolnienia dziecka z zajęć szkolnych w celu odbycia praktyk religijnych, w przeciwnym wypadku mogłoby dojść do naruszenia Konstytucji w ten sposób, że dziecko np. rodziców niewierzących zapisane na religię katolicką zostanie zabrane do kościoła decyzją instytucji publicznej. Szkoła z kolei nie może również oczekiwać oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w wydarzeniach religijnych, analogicznie do zbierania oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w zajęciach religii (dowolnego wyznania).
Deklaracja chęci uczestniczenia w lekcjach religii, nawet jeśli została złożona przez rodziców uczniów nie jest jednoznaczna z chęcią uczestniczenia w dowolnych uroczystościach religijnych w przyszłości, jest wyłącznie deklaracją chęci uczestniczenia w lekcjach religii, podobnie nie jest deklaracją światopoglądową, a szkoły nie mają prawa pytać uczniów o wyznanie ani światopogląd. Dyrektor szkoły nie może samodzielnie zdecydować o zabraniu dziecka uczęszczającego na katechezę do kościoła czy sali gimnastycznej w celu odbycia praktyk religijnych, wyłącznie na podstawie oświadczenia rodzica złożonego na początku danego etapu edukacji w sprawie udziału w zajęciach religii (dowolnego wyznania). W przeciwnym razie działanie szkoły przyjęłoby formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost byłaby naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).
Dyrektorzy szkół, podobnie jak Dolnośląska Kurator Oświaty uważają często, iż wyrażenie przez rodzica życzenia organizacji lekcji religii w szkole upoważnia dyrekcję do wyprowadzenia uczniów do kościoła (przez nauczycieli przedmiotu, z którym w danym czasie mają planowe zajęcia (sic!) czy też zaprowadzenia uczniów do sali gimnastycznej, w której proboszcz organizuje praktyki religijne.
Będziemy wdzięczni za dokonanie przez kompetentny organ jednoznacznej wykładni prawa w powyższym obszarze, ponieważ, stając w obronie praw obywateli, praw rodziców i uczniów, wymieniamy wiele korespondencji z dyrektorami szkół, a jednocześnie wydaje się, że zarówno rodzicie, jak i nauczyciele, a przede wszystkim dyrektorzy mają niejednokrotnie kłopoty z interpretacją prawa w tym obszarze. W związku z tym wnoszę jak na wstępie.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Załączniki:
- Pismo z dnia 3 czerwca 2024 r. z Kuratorium Oświaty we Wrocławiu