Lublin, 7 czerwca 2022 r.
Dyrekcja III Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi
im. Marynarki Wojennej RO w Gdyni
Ul. Legionów 27
81-405 Gdynia
e-mail: sekretariat@lo3.gdynia.pl
dot. niezgodnych z prawem oświatowym zapisów w Deklaracji woli rozpoczęcia nauki oraz oświadczenia w sprawie uczęszczania na lekcje religii lub/i etyki – uczeń niepełnoletni
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego pragnę zwrócić Państwa uwagę na następujące zagadnienie.
Na stronie internetowej szkoły został zamieszczony formularz pn. Deklaracja woli rozpoczęcia nauki w III Liceum Ogólnokształcącym z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marynarki Wojennej w Gdyni. W formularzu pytają Państwo o NIE wyrażenie zgody na udział dziecka w dodatkowych zajęciach religii (katolickiej?) lub/i lekcjach etyki.
Na zasadzie § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach „W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej „przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej „szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
- w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców
- w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie”.
Życzenie, o którym mowa powyżej jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione w każdym czasie.
Powyższe przepisy w sposób jednoznaczny wskazują, że jedyną dopuszczalną prawnie formą wyrażenia woli uczestniczenia uczniów w lekcjach określonej religii lub etyki jest pisemne „życzenie” wyrażone przez rodziców (odpowiednio pełnoletnich uczniów). Nie jest przy tym dopuszczalne przez przepisy prawa odbieranie przez szkołę od rodziców lub uczniów oświadczeń (negatywnych deklaracji) wskazujących, że uczeń nie będzie uczęszczał na religię lub etykę, lub też przedkładanie rodzicom wzorów oświadczeń, które preferują wybór zajęć z jakiejkolwiek religii lub z etyki. Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może bowiem naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że „Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania”.
Z istoty rzeczy życzenie rodziców nie może być złożone przed zakończeniem kwalifikacji/rekrutacji dzieci do szkoły, a zatem z oczywistych względów nie może być zawarte we wniosku o przyjęcie dziecka do szkoły tj. kandydatki lub kandydata do szkoły, których dane osobowe są przetwarzane w procedurze rekrutacyjnej (cel przetwarzania danych osobowych).
Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli (konieczność dokonania skreśleń w formularzu).
Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej oraz prawem oświatowym to rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach określonej religii lub etyki.
Mając powyższe na uwadze, w zakresie wskazanego wzoru oświadczenia w sprawie uczęszczania na lekcje religii stosowanego w Państwa placówce oświatowej –wskazuję, że:
- zupełnie sprzecznym z prawem oświatowym jest wskazywanie w formularzu przygotowanym przez szkołę publiczną religii bez pozostawienia pola wolnego – do wypełnienia, służącego do oznaczenia o jaką religię chodzi
- zupełnie bez podstawy prawnej jest pozyskiwanie przez szkołę publiczną informacji czy rodzice dziecka „NIE wyrażają woli” by ich dziecko uczęszczało na zajęcia z religii lub etyki
Mając powyższe na uwadze wnoszę o zapewnienie w Państwa placówce oświatowej, finansowanej ze środków publicznych, poszanowania przepisów prawa oświatowego i zaprzestanie stosowania wadliwego formularza.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
link:
https://www.lo3.gdynia.pl/wp-content/uploads/2022/03/Deklaracja_woli-rozpoczecia-nauki_cz.B_2223.pdf
W związku z brakiem odpowiedzi w dniu 7 lipca fundacja skierowała do szkoły wniosek o udostępnienie informacji publicznej.
W dniu 18.07.2022 r. wpłynęła odpowiedź od Pana Wiesława Kosakowskiego, Dyrektora Szkoły.
W odpowiedzi na pismo fundacja skierowała wniosek o zajęcie się sprawą do Pomorskiego Kuratora Oświaty oraz Wydziału Edukacji w Urzędzie Miasta Gdyni.
Po upływie 4 dni tj. w dniu 25 lipca 2022 r. wpłynęła wiadomość e-mail z załącznikiem będącym kolejną odpowiedzią dyrekcji na nasz wniosek o informację publiczną (pismo jest datowane na 20 lipca 2022 r.) .
Dyrektor uważa, że „zarzut” fundacji dotyczący faktu, że prawo zakazuje zbierania oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w zajęciach religii określonego wyznania lub/i lekcjach etyki jest „niedookreślony”. Dyrektor próbuje wytłumaczyć nam, że oświadczenie rodziców, iż kandydatka/kandydat do liceum nie będzie zapisana/y na zajęcia z religii rzymskokatolickiej jest konieczne do „podjęcia właściwych działań organizacyjnych związanych z zatrudnieniem nauczycieli i ułożeniem tygodniowego planu lekcji”. Pismo zamieszczamy poniżej.
Liczymy na rozsądne stanowisko w tej sprawie ze strony Kuratorium i Wydziału Edukacji. Z niecierpliwością czekamy na odpowiedź.
Dnia 4 sierpnia 2022 r. do wiadomości fundacji wpłynęło pismo z Kuratorium Oświaty w Gdańsku skierowane do Dyrektora III LO w Gdyni. Pan Jerzy Wiśniewski, Dyrektor Wydziału Strategii i Nadzoru Pedagogicznego Kuratorium zwraca się z pytaniem na jakiej podstawie oczekuje się od rodziców kandydatów wnioskujących o przyjęcie do klasy pierwszej liceum wyrażenia lub nie wyrażenia zgody na udział dziecka w zajęciach religii lub/i etyki.
W dniu 23 sierpnia wpłynęło kolejne pismo z kuratorium, w którym zostajemy poinformowani, że „osoby zainteresowane podjęciem edukacji w III Liceum Ogólnokształcącym w Gdyni (ich rodzice) w ogóle nie mają obowiązku odnoszenia się w przedmiotowej deklaracji do kwestii uczęszczania na lekcje religii lub i etyki.”.
Doprawdy? Jeśli ktoś otrzymuje np. wniosek o wypłatę 500+ to może dowolnie uzupełniać bądź nie wskazane w nim rubryki? Czy jako wypełniający wszelkie formularze spodziewamy się, że możemy bez konsekwencji pomijać odpowiedzi na pytania bez żadnych konsekwencji? Czy to nie jest sztuczne odwrócenie problemu i ignorowanie obowiązującego prawa ale również reguł społecznych?
Czy kuratorium i dyrektor szkoły istotnie wierzą w to, że rodzice „domyślą się”, że nieuzupełnienie całości deklaracji z pewnością nie będzie skutkowało decyzją o odmowie przyjęcia ich dziecka do liceum? Czy władze publiczne mogą działać w taki sposób nawet wówczas gdy stanowisko ministrów edukacji i rzeczników od wielu, wielu lat jest takie, że szkoły nie mogą pytać o to, czy uczeń NIE BĘDZIE UCZĘSZCZAŁ NA RELIGIĘ?
Fundacja zwróci się z pismem o przedstawienie opinii prawnych przygotowanych na zlecenie szkoły, będziemy również dalej interweniować w tej sprawie.
W dniu 29 sierpnia wysłaliśmy ponownie pismo do Kuratorium Oświaty w Gdańsku oraz wniosek o informację publiczną do dyrektora szkoły.
W dniu 5 września wpłynęła kolejna skandaliczna odpowiedź z Kuratorium w Gdańsku.
Kuratorium uważa, że umieszczenie pytań w formularzy rekrutacyjnym nie zobowiązuje rodziców do udzielania odpowiedzi.
Zwrócimy się w tej sprawie do Rzecznika Praw Obywatelskich.
W dniu 7-go września wpłynęła odpowiedź Dyrektora Szkoły.
Fundacja Wolność od Religii
Pani Dorota Wójcik
Szanowna Pani Prezesko,
niniejszym czynię zadość Pani prośbie z 29 VIII 2022 i przekazuję poniżej odpowiedzi na poszczególne części tej prośby.
1. Dyrektor III LO w Gdyni nie prowadził konsultacji w sprawie jakichkolwiek oświadczeń negatywnych. Dyrektor prowadził konsultacje z prawniczkami w sprawie zgodności z obowiązującym prawem fragmentu treści zamieszczonego na stronie internetowej szkoły dokumentu, który był adresowany do rodziców/opiekunów/opiekunek prawnych kandydatów/kandydatek do klasy pierwszej liceum. Konsultacje były realizowane poprzez pocztę elektroniczną lub telefon komórkowy i miały formę dialogu.
2. Szkoła nie posiada funduszy na żadne płatne konsultacje.
3. Por. punkt 1. Dyrektor III LO w Gdyni nie zlecał przygotowania żadnej opinii prawnej – prowadził konsultacje (por. punkt 1 i 2). Zapis opinii/konsultacji (por. punkt 1) w sprawie zgodności z obowiązującym prawem fragmentu treści zamieszczonego na stronie internetowej szkoły dokumentu jest zdigitalizowany (poczta elektroniczna). Pod opiniami podpisały się osoby, do których zwrócono się z prośbą o opinię.
4. Konsultacje w części były przeprowadzone w formie ustnej(rozmowa telefoniczna). Personalia osoby, z którą rozmawiałem zostaną podane, jeżeli osoba ta wyrazi na to zgodę. Szkoła nie żądała żadnej deklaracji negatywnej.
Szanowna Pani Prezesko,
uprzejmie informuję, iż wyrażenie woli uczęszczania lub nieuczęszczania na lekcje jakiejkolwiek religii w budynku szkoły nie jest jednoznaczne z deklaracją przynależności lub nieprzynależności do grona wyznawców jakiejkolwiek religii – nie jest wyznaniem wiary lub niewiary. Na lekcje religii w III LO, z uwagi na ich wysoki poziom merytoryczny i dydaktyczny, uczęszczały osoby, które nie należały do grona wyznawców jakiejkolwiek religii.
Uprzejmie informuję, iż wyrażenie woli uczęszczania lub nieuczęszczania na lekcje etyki w budynku szkoły nie jest jednoznaczne z deklaracją przynależności lub nieprzynależności do grona wyznawców jakiejkolwiek religii-nie jest wyznaniem wiary lub niewiary. Na lekcje etyki w III LO, z uwagi na ich wysoki poziom merytoryczny i dydaktyczny, uczęszczały osoby, które należały do grona wyznawców jednej z religii monoteistycznych.
Spore grono uczniów i uczennic III LO nie uczęszcza ani na lekcje religii, ani na lekcje etyki. To nieuczęszczanie nie jest świadectwem tego, że są lub nie są oni/one wyznawcami/wyznawczyniami jakiejkolwiek religii.
Z wyrazami szacunku,
Wiesław Kosakowski – dyrektor III LO w Gdyni
W dniu 19 września fundacja wysłała pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o interwencję i opinię.
W dniu 25 października wpłynęła odpowiedź z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Rzecznik zajął poniższe stanowisko:
„Zaakceptować należy stanowisko, że fakultatywność wypełnienia deklaracji w zakresie zgody na uczestnictwo w zajęciach religii/etyki co do zasady wykluczałaby naruszenie art. 53 ust. 7 Konstytucji RP. Zgodzić jednak należy się z Fundacją, że informacja o dobrowolności wypełnienia deklaracji w tym zakresie powinna być wyrażona wprost w treści deklaracji. (…)
Szkoły publiczne organizują nauczanie religii i etyki na życzenie rodziców, a nie za ich zgodą. Stąd też szkoły nie powinny kierować do rodziców zapytania o zgodę na uczestnictwo dziecka w lekcjach religii/etyki, a jedynie informować o możliwości wyrażenia życzenia zorganizowania takich zajęć. Istotne jest, aby rodzice dysponowali informacją o tym, że możliwość zorganizowania nauczania religii dotyczy wszystkich kościołów lub innych związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej. Jak słusznie zwraca uwagę Fundacja, wskazana deklaracja nie umożliwia rodzicom wskazania, jakiej religii ma być nauczane dziecko.
Wątpliwości może budzić również celowość umieszczenia wskazanego pytania w deklaracji woli rozpoczęcia nauki w danej szkole. Dla rodziców może nie być jasne, czy wskazana deklaracja ma zastąpić oświadczenie o wyrażeniu życzenia organizacji lekcji religii lub etyki, czy też ma być później zostać uzupełniona o takie oświadczenie. Wydaje się, że zebranie tego typu informacji nie jest niezbędne na etapie rekrutacji.”
Niestety Kuratorium Oświaty pozostaje obojętne wobec argumentów poruszanych przez Rzecznika i można odnieść wrażenie, że funkcjonuje już w zupełnie innym porządku prawnym.
Całość korespondencji zamieszczamy poniżej:
