W dniu 17 kwietnia fundacja wysłała wystąpienie w sprawie nieprawidłowości i wnioskiem o zajęcie się sprawą do Wydziału Edukacji w Stargardzie oraz do Kuratorium Oświaty w Szczecinie o treści jak niżej.
Wydział Edukacji Urząd Miasta Stargard
ul. Rynek Staromiejski 1
73-110 Stargard
e-mail: oswiata@um.stargard.pl
Kuratorium Oświaty w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 4
70-502 Szczecin
e-mail: kuratorium@kuratorium.szczecin.pl
Do wiadomości:
Dyrekcja I
Liceum Ogólnokształcącego
im. Adama Mickiewicza
ul. Staszica 2
73-110 Stargard
e-mail: liceum_szkola@poczta.onet.pl
WYSTĄPIENIE W SPRAWIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI WRAZ Z WNIOSKIEM O ZAJĘCIE SIĘ SPRAWĄ
Wnoszę o interwencję w opisanej poniżej sprawie i podjęcie odpowiednich środków nadzorczych ze względu na nieprawidłowości występujące w I Liceum Ogólnokształcącym w Stargardzie oraz opieszałość Dyrekcji szkoły w reakcji na zgłoszenia oraz prośby o zniesienie nieprawidłowości.
Na
stronie internetowej szkoły został zamieszczony formularz rekrutacyjny pt. Wniosek
o przyjęcie do szkoły w roku szkolnym 2023/2024. Od rodziców/opiekunów
prawnych kandydatek i kandydatów wymaga się składania negatywnej deklaracji w
sprawie udziału w lekcjach religii (katolickiej?) lub/i lekcjach etyki.
Link: https://ilostargard.edupage.org/a/rekrutacja-1?eqa=dGV4dD10ZXh0L3RleHQyJnN1YnBhZ2U9Nw%3D%3D
W dniu 9 sierpnia 2022 r. fundacja wystąpiła do Dyrekcji szkoły z wnioskiem o zapewnienie przestrzegania przepisów prawa oświatowego, Konstytucji RP oraz zachowanie gwarancji wolności sumienia i wyznania rodziców i kandydatek oraz kandydatów do liceum (w załączeniu).
Pismo zostało wysłane drogą elektroniczną na wskazany przez szkołę adres e-mail (zgodnie z Ustawą z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 700 ze zm.) – art. 2, art. 16 (Podmiot publiczny udostępnia elektroniczną skrzynkę podawczą, spełniającą standardy określone i opublikowane na ePUAP przez ministra właściwego do spraw informatyzacji, oraz zapewnia jej obsługę (art. 16 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne). Wśród podmiotów publicznych wymienia się jednostki budżetowe, a właśnie w takiej formie prowadzone są samorządowe szkoły i placówki oświatowe (art. 2 ust. 1 ustawy). Oznacza to, że samorządowa szkoła i placówka oświatowa udostępnia elektroniczną skrzynkę podawczą, spełniającą standardy określone i opublikowane na ePUAP przez ministra właściwego do spraw informatyzacji, oraz zapewnia jej obsługę.)
Niestety wniosek fundacji pozostał bez odpowiedzi ze strony dyrekcji szkoły.
W ostatnich dniach na stronie placówki oświatowej został umieszczony wzór Wniosku o przyjęcie do szkoły, który obowiązuję w bieżącym roku szkolnym. Nieprawidłowości wskazane przez fundację nie zostały usunięte. W związku z powyższym zwracamy się z wnioskiem o pilne zajęcie się sprawą.
Stanowisko ministra edukacji opublikowane na portalu ministerstwa w dniu 20 września 2016 r. brzmi: Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach z religii i/lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe. Zatem informacje w nich zawarte mogą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Religia (określonego wyznania) i etyka są zajęciami, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach z religii, z etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki.
Procedura przyjmowania przedmiotowych oświadczeń od rodziców lub uczniów nie może naruszać dyspozycji art. 53 ust. 7 Konstytucji RP, który wskazuje, że Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Przyjęta przez szkołę procedura nie może również kolidować z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155) przez naruszający prawo do milczenia wymóg negatywnego oświadczenia woli w sprawie wyznania.
Z istoty rzeczy życzenie rodziców nie może być złożone przed zakończeniem kwalifikacji/rekrutacji dzieci do szkoły, a zatem z oczywistych względów nie może być zawarte w formularzu rekrutacyjnym dla kandydatki lub kandydata do szkoły, których dane osobowe są przetwarzane w procedurze rekrutacyjnej (cel przetwarzania danych osobowych).
W związku z powyższym, wnoszę jak we wstępie.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Załączniki:
1) Pismo fundacji z dnia 09.08.2022 r.
2) Wzór wniosku o przyjęcie do szkoły obowiązującego w roku szkolnym 2022/2023
3) Wzór wniosku o przyjęcie do szkoły obowiązującego w roku szkolnym 2023/2024
W dniu 19 kwietnia 2023 r. wpłynęło pismo od Pani Ewy Onderek, Z-cy Dyrektora Wydziału Edukacji w UM Stargard informujące fundację, że organem właściwym do żądania usunięcia oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w lekcjach religii rzymskokatolickiej z formularzy rekrutacyjnych jest Wydział Oświaty, Kultury i Sportu przy Starostwie Powiatowym (zgodnie ze statutem placówki organem prowadzącym I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Stargardzie jest Powiat Stargardzki z siedzibą przy ul. Skarbowej 1 w Stargardzie).
Dzień dobry!
Zgodnie z art. 65 ust. 1 KPA, jeżeli organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, niezwłocznie przekazuje je do organu właściwego, zawiadamiając jednocześnie o tym wnoszącego podanie. Państwa mail w sprawie WYSTĄPIENIA W SPRAWIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI WRAZ Z WNIOSKIEM O ZAJĘCIE SIĘ SPRAWĄ – I LO w Stargardzie został przekazany wg właściwości do Starostwa Powiatowego w Stargardzie do Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu.
—
Pozdrawiam
Ewa Onderek
Z-ca Dyrektora Wydziału Edukacji
W dniu 26 kwietnia wpłynęło pismo od dyrektora szkoły, Pana Andrzeja Albrewczyńskiego.
Formularz rekrutacyjny został zmieniony na wniosek fundacji, poprzez usunięcie oświadczeń negatywnych w sprawie BRAKU udziału w zajęciach religii (w domyśle rzymskokatolickiej).
W dniu 4 maja 2023 r. fundacja ponownie skierowała pismo do dyrektora szkoły o treści jak niżej:
Lublin, 04 maja 2023 r.
Szanowny Pan
Andrzej Albrewczyński
Dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego
im. Adama Mickiewicza
ul. Staszica 2
73-110 Stargard
e-mail: liceum_szkola@poczta.onet.pl
Do wiadomości:
Rada Powiatu Stargardzkiego
ul. Skarbowa 1
73-110 Stargard
e-mail: starostwo@powiatstargardzki.pl
Kuratorium Oświaty w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 4
70-502 Szczecin
e-mail: kuratorium@kuratorium.szczecin.pl
Szanowny Panie Dyrektorze,
W związku z otrzymaną dnia 26 kwietnia 2023 r. odpowiedzią na skargę fundacji pragnę podziękować za uwzględnienie wniosku fundacji i usunięcie oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w zajęciach religii (w domyśle rzymskokatolickiej) oraz lekcjach etyki z formularzy rekrutacyjnych obowiązujących na rok szkolny 2023/2024.
Jednocześnie pragnę niniejszym odnieść się do treści Pana odpowiedzi, z którą nie mogę się zgodzić.
I.
Przypominam, że w dniu 9 sierpnia 2022 r. fundacja wystąpiła do Pana jako dyrektora szkoły z wnioskiem o zapewnienie przestrzegania przepisów prawa oświatowego, Konstytucji RP oraz zachowanie gwarancji wolności sumienia i wyznania rodziców i kandydatek oraz kandydatów do liceum i usunięcie oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w zajęciach konfesyjnych. Zignorował Pan naszą prośbę, jak twierdzi, dlatego, że pismo wpłynęło już po rekrutacji. Nie rozumiemy jednak, dlaczego zlekceważył Pan nasz wniosek również w kolejnym procesie rekrutacyjnym? Odbieramy to jako wyraz lekceważenia ważnych kwestii, z którymi zwracamy się do Pana w imieniu rodziców lub/i uczniów.
II.
Fakt, że nie wpływają do Pana żadne skargi ze strony rodziców czy przyszłych uczniów/uczennic nie oznacza, że żaden z nich nie czuje się przez Pana pokrzywdzony, czego dowodem jest niniejsza korespondencja. Oznacza to jedynie, że obawiają się oni upubliczniania swoich zastrzeżeń i dbając o swoje bezpieczeństwo, zgłaszają uwagi z zachowaniem anonimowości poprzez organizacje pozarządowe takie jak Fundacja Wolność od Religii. W oparciu o wieloletnie doświadczenie fundacji w obszarze zapobiegania dyskryminacji mniejszości wyznaniowej wiemy, iż osoby bezwyznaniowe obawiają się zgłaszać własne zastrzeżenia do dyrekcji szkół ze względu na częsty brak zrozumienia i kłopoty, które w następstwie mogą spotkać ich dzieci ze strony szkoły.
Mamy również wątpliwości, czy jawny sprzeciw jednego rodzica zostałby uszanowany przez dyrekcję szkoły czy zignorowany, w ten sam sposób jak pierwsze pismo fundacji.
Czy jest Pan pewien, że brak oficjalnych skarg jest gwarancją tego, że w szkole respektowane są prawa wszystkich uczniów i rodziców oraz że opisany przez fundację sposób egzekwowania deklaracji uczestnictwa w lekcjach dodatkowych od kandydatów na uczniów szkoły nie naruszał poczucia godności i bezpieczeństwa przedstawicieli mniejszości wyznaniowych i osób bezwyznaniowych?
Czy kandydatka/kandydat, który będzie wnosił o organizację lekcji etyki lub religii np. protestanckiej (które w praktyce często nie są organizowane w szkołach), może mieć pewność, że będzie traktowany w ten sam sposób jak kandydatka/kandydat wnoszący o organizację lekcji religii katolickiej, która w formularzu szkolnym widnieje domyślnie jako „religia”? Można odnieść wrażenie, że szkoła przyjęła, iż „religia” oznacza w Polsce „religię katolicką” i nie ma tu już miejsca na wątpliwości. Zapewne założenie to powstało w efekcie obserwowanego przecież uprzywilejowania religii katolickiej w systemie edukacji publicznej w Polsce. Fundacja wielokrotnie publikowała raporty w sprawie naruszeń wolności sumienia uczniów i rodziców należących do mniejszości wyznaniowych. Materiały te są dostępne na stronie naszego projektu rownoscwszkole.pl, zachęcamy do zapoznania się.
III.
Twierdzi Pan, że wpisując w formularzu rekrutacyjnym pytanie o uczestniczenie lub nieuczestniczenie w lekcjach religii (domyślnie katolickiej) nie pyta Pan rodziców lub kandydatek/kandydatów o światopogląd. Rozumiemy, że w Pana opinii tylko wyłączne pytanie bezpośrednie, brzmiące mniej więcej: Czy jest Pan/Pani katolikiem/katoliczką i życzy sobie lub nie, aby Pana/Pani dziecko brało udział w zajęciach prowadzonych przez osoby posiadające ważne skierowanie od biskupa Kościoła rzymskokatolickiego do nauczania religii rzymskokatolickiej lub przez osoby duchowne należące do wyznania rzymskokatolickiego, może zostać uznane za pytanie naruszające Konstytucję RP?
Ponadto uważa Pan, że „zgodnie z zasadami neutralności światopoglądowej w tych lekcjach mogą uczestniczyć wszyscy chętni min. ateiści, deiści czy uczniowie o innym wyznaniu niż katolickie” i deklaracja udziału nie zdradza światopoglądu dziecka/rodzica.
Można się zgodzić z ogólnym założeniem, że zapisanie dziecka na zajęcia z religii katolickiej nie czyni wprost z rodziców i uczniów katolików. Z wielu dostępnych badań socjologicznych płynie wniosek, że zdarza się, iż na lekcje religii rzymskokatolickiej rodzice zapisują dzieci np. z powodu umieszczenia ich w planie zajęć w bloku zajęć obowiązkowych. Chcąc uniknąć bezproduktywnego spędzania czasu „samotnie” w świetlicy uczniowie wolą być z rówieśnikami w klasie i traktują religię jak przedmiot szkolny. Nie jest również tajemnicą, że częstą motywacją rodziców i uczniów do udziału w lekcjach religii jest wyższa średnia ocen. Przypominamy jednocześnie, iż z założenia lekcje religii (rzymskokatolickiej) nie mają charakteru religioznawstwa, co zdaje się sugerować Pana wypowiedź, tylko są to zajęcia o charakterze formacyjnym.
Organizując pracę szkoły należy także szczególnie pamiętać, że rodzice, którzy wyrazili zgodę na udział w lekcjach religii, nie wyrażają jednocześnie zgody na udział w praktykach religijnych. Nie jest to bezpośrednio powiązane i uczniowie mają prawo do uczestniczenia w lekcjach religii bez jednoczesnego obowiązku uczestniczenia np. w mszach czy w rekolekcjach. W przeciwnym razie działanie szkoły przyjęłoby formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost byłaby naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).
Nie bez przyczyny kwestia oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w religii konkretnego wyznania była analizowana przez sądy i wielu konstytucjonalistów. Przytoczymy poniżej kilka istotnych wypowiedzi autorytetów w przedmiotowej sprawie:
– za portalem ministerstwa edukacji, że „Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki”.
– za pismem minister edukacji Anny Zalewskiej z 8 czerwca 2016 r. kierowanym do Rzecznika Praw Obywatelskich „przypadki żądania składania deklaracji o odmowie uczestniczenia w lekcjach religii lub etyki, czy też wymaganie wyrażenia udziału w takich lekcjach w obecności innych rodziców i uczniów są nieuprawnione”.
– za pismem RPO do ministra edukacji z 20 września 2018 r.: „naruszeniem wolności sumienia i wyznania oraz prawa do nieujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych czy wyznania jest żądanie składania deklaracji o odmowie uczestnictwa w lekcjach religii lub etyki, czy też wymaganie wyrażenia życzenia udziału w takich zajęciach w obecności innych rodziców lub uczniów”.
IV.
Chcemy również odnieść się do Pana stwierdzenia, że szkoła „nie żąda od uczniów ani od ich opiekunów ujawniania światopoglądu, przekonań lub wyznania (…) oświadczenie o uczestnictwie w lekcjach religii nie ma z tym nic wspólnego. Nie zgadzam się też z Państwa poglądem, że życzenie rodziców nie może być złożone przed końcem rekrutacji”. Próbując ostatecznie wyjaśnić nasze intencje odwołamy się tu do wypowiedzi Dyrektora Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Pana Mirosława Wróblewskiego, który w dniu 25 października 2022 r., w taki oto sposób wypowiadał się w korespondencji z Pomorskim Kuratorem Oświaty w kwestii oświadczeń dot. udziału w zajęciach dodatkowych wymaganych przez szkoły w procesie rekrutacyjnym.
„Zaakceptować należy stanowisko, że fakultatywność wypełnienia deklaracji w zakresie zgody na uczestnictwo w zajęciach religii/etyki co do zasady wykluczałaby naruszenie art. 53 ust. 7 Konstytucji RP. Zgodzić jednak należy się z Fundacją, że informacja o dobrowolności wypełnienia deklaracji w tym zakresie powinna być wyrażona wprost w treści deklaracji. (…)
Szkoły publiczne organizują nauczanie religii i etyki na życzenie rodziców, a nie za ich zgodą. Stąd też szkoły nie powinny kierować do rodziców zapytania o zgodę na uczestnictwo dziecka w lekcjach religii/etyki, a jedynie informować o możliwości wyrażenia życzenia zorganizowania takich zajęć. Istotne jest, aby rodzice dysponowali informacją o tym, że możliwość zorganizowania nauczania religii dotyczy wszystkich kościołów lub innych związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej. Jak słusznie zwraca uwagę Fundacja, wskazana deklaracja nie umożliwia rodzicom wskazania, jakiej religii ma być nauczane dziecko.
Wątpliwości może budzić również celowość umieszczenia wskazanego pytania w deklaracji woli rozpoczęcia nauki w danej szkole. Dla rodziców może nie być jasne, czy wskazana deklaracja ma zastąpić oświadczenie o wyrażeniu życzenia organizacji lekcji religii lub etyki, czy też ma być później zostać uzupełniona o takie oświadczenie. Wydaje się, że zebranie tego typu informacji nie jest niezbędne na etapie rekrutacji.”
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
W dniu 19 maja otrzymaliśmy jeszcze odpowiedź z Kuratorium Oświaty w Szczecinie. Odpowiedź ta niestety jest w stylu „tak powiedzieć, żeby nic nie powiedzieć”. Kuratorium zupełnie pomija kwestie tak oczywiste jak wymóg składania oświadczeń negatywnych w sprawie udziału w zajęciach konfesyjnych. Przykro, że reprezentanci państwa traktują tak niepoważnie organizacje pozarządowe, rodziców i uczniów.
