W dniu 05.02.2021 r. rozpoczęliśmy wysyłkę listownych podziękowań i magnesów do ubiegłorocznych darczyńców 1%.
Darczyńcom, którzy nie zaznaczyli w formularzu PIT za 2019 rok, zgody na przekazanie nam swoich danych adresowych, niniejszym pragniemy również przekazać nasze podziękowania.
Dziękujemy za przekazanie 1% podatku za 2019 rok na rzecz Fundacji Wolność od Religii. Twoje wsparcie pozwala rozwijać działalność fundacji, zwiększać zasięg interwencji i intensywność naszych działań.
W bieżącym roku obchodzimy 10-lecie istnienia fundacji i aktywnego działania na rzecz społeczności bezwyznaniowej, wolności i praw obywateli i obywatelek, a także rzeczywistego rozdziału państwa od Kościoła. Na kwiecień zaplanowaliśmy kampanię outdoorową pod hasłem Nie dajemy wiary. Dajemy wolność. Polska rzeczywistość nie oszczędza nas i przed nami jeszcze wiele bitew. Właśnie teraz, gdy tak operatywnie podsycane są wzajemne animozje, musimy konsekwentnie wspierać świecki światopogląd i tych wszystkich, którym odmawia się pełni praw. W naszej kampanii stawiamy na najważniejszą wartość każdego obywatela – wolność. Chcemy o tym przypominać, o wolności mówić i o nią walczyć. Dlatego prosimy Cię o wsparcie kampanii, aby mogła dotrzeć do wielu miejsc w Polsce. Można to zrobić bezpośrednio przez stronęwolnoscodreligii.pl (zakładka Wesprzyj) lub na zrzutka.pl oraz dołączając do grona patronów na portalu Patronite.
Miło nam również poinformować, że dzięki otrzymanej dotacji z programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, w ramach Funduszy EOG, w wysokości 24 tys. euro, w 2021 roku rozpoczynamy kolejny etap działań na rzecz praw i wolności osób bezwyznaniowych w szkolnictwie poprzez rozwój projektu Równość w Szkole – działania na rzecz praw mniejszości bezwyznaniowej, prowadzonego od 2014 roku. Projekt obejmuje m.in. poradnictwo i wsparcie prawne dla osób doświadczających naruszeń wolności sumienia, indoktrynacji i wymuszania praktyk religijnych w szkołach, przeciwdziałanie wykluczeniu, w tym w dostępie do lekcji etyki. Środki z dotacji przeznaczone zostaną na stworzenie narzędzi służących wzmocnieniu kompetencji obywatelskich w zakresie skutecznej interwencji oraz monitoring naruszeń wolności wyznania w szkolnictwie i kampanię społeczną. Działania obejmą m.in.: zaktualizowanie materiałów umieszczonych na portalu uwzględniających zmiany w prawie i sytuację społeczno-polityczną oraz udostępnienie interaktywnej mapy naruszeń oraz forum, a także poprawienie funkcjonalności portalu. Projekt ma również na celu sprzyjanie solidarnym działaniom obywatelskim oraz wywieraniu obywatelskiego nacisku na władze.
Prosimy Cię o dalsze wsparcie 1% dla codziennych działań fundacji. Otrzymane środki finansowe przeznaczymy na dalszą pracę na rzecz praw człowieka (ze szczególnym uwzględnieniem społeczności szkolnych i wolności sumienia) oraz działania na rzecz realnego rozdziału kościołów od państwa, wsparcie dla społeczności ateistów i agnostyków w Polsce. Formularz PIT on-line znajdziesz na naszej stronie 1% www.decydujesz.org
Na kolejnych stronach znajdziesz skrócone sprawozdanie i przykłady naszych działań w 2020 roku.
Dziękuję w imieniu całego zespołu fundacji!
Dorota Wójcik
prezeska
zarządu
Fundacja Wolność od Religii w 2020 roku
Rok 2020 był rokiem Strajku Kobiet i wzmożonego zainteresowania wystąpieniem z Kościoła oraz rezygnacjami z zajęć religii, prowadzimy kampanię informacyjną i poradnictwo również w tych sprawach. Opublikowany przez fundację post na Facebooku dotyczący apostazji został wyświetlony blisko pół miliona razy i udostępniony przez półtora tysiąca osób. Druk rezygnacji z religii (dla uczniów zapisanych na te zajęcia) został pobrany z naszych stron ponad 12 tys. razy w ciągu zaledwie dwóch miesięcy.
Prezeska zarządu fundacji została członkinią Rady Konsultacyjnej Ogólnopolskiego Strajku Kobiet i zajmuje się postulatami w obszarze Świeckie państwo.
Fundacja wspierała również prawa osób niereligijnych oraz promowała standard równości obywateli wobec prawa i umacnianie konstytucyjnej zasady bezstronności światopoglądowej władz publicznych, zwłaszcza samorządowych.
W marcu zwróciliśmy się z pismem do Przewodniczącego Rady Miasta Zakopane, przesłanym do wiadomości Burmistrza Miasta Zakopane, Wojewody Małopolskiego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, w sprawie podjęcia inicjatywy uchwałodawczej uchylającej zapis statutu Rady Miasta odnoszący się obowiązku rozpoczynania każdej sesji Rady „Modlitwą za Ojczyznę” księdza Piotra Skargi. Zapis Statutu wprowadzający obowiązkową modlitwę przed sesją rady miasta jest sprzeczny z wyrażoną w art. 25 ust. 2 Konstytucji RP zasadą bezstronności światopoglądowej organów władzy publicznej: Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. Konstytucyjna zasada bezstronności światopoglądowej władzy publicznej została również skonkretyzowana i wzmocniona w art. 10 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania: Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań.
W naszej ocenie obecność w Statucie Miasta Zakopane – a zatem jednostce samorządu terytorialnego, która mieści się w zakresie władzy publicznej – zapisu dotyczącego obowiązkowej modlitwy przed każdą sesją Rady Miasta stanowi rażące naruszenie zasady bezstronności władz publicznych. Obowiązkiem organu samorządu terytorialnego jest przestrzeganie konstytucyjnej zasady rozdziału państwa i religii, podczas gdy obecna treść §18 Statutu jednoznacznie wskazuje, że Rada Miasta utożsamia się i faworyzuje wyznanie rzymsko-katolickie.
W kwietniu otrzymaliśmy odpowiedź od Pana Jana Gluca, Przewodniczącego Rady Miasta Zakopane, w którym poinformował fundację, że jego zdaniem modlitwa wpisana w statucie miasta w 2003 r. to poszanowanie tradycji. Udział w modlitwie nie jest obowiązkowy, a radni, którzy nie chcą uczestniczyć w tej części „obrad” nie muszą, gdyż stwierdzenie quorum następuję po odmówieniu modlitwy.
W związku z planowanymi na 10 maja 2020 r. wyborami prezydenckimi w dniu 19 marca fundacja wysłała do 34 Komitetów Wyborczych Kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pisma z pytaniem o poparcie dla postulatu usunięcia z KK art. 196. Większość pism została odebrana przez adresatów, ale już dwa dni po nadaniu listów otrzymaliśmy „zwrotkę” z Komitetu Mirosława Piotrowskiego. Dnia 10 kwietnia wpłynęła „zwrotka” z Komitetu Roberta Biedronia, co było dla nas niemałym zaskoczeniem. W związku z tym, w tym samym dniu na adres e-mail media@biedron2020.pl podany na internetowej stronie kandydata (robertbiedron.pl) przesłaliśmy pismo ponownie z prośbą o wskazanie powodu odesłania naszej korespondencji? Ponadto zawnioskowaliśmy do sztabu o odpowiedź Kandydata na Prezydenta RP na pytanie o poparcie dla postulatu usunięcia z Kodeksu Karnego art. dot. bluźnierstwa. Niestety e-mail pozostał bez odpowiedzi, nie otrzymaliśmy też odpowiedzi od żadnego z pozostałych kandydatów.
Karanie za bluźnierstwo jest reliktem przeszłości. Jeszcze tylko w sześciu państwach europejskich, poza Polską, karze się za bluźnierstwo – obrazę świętości. W Niemczech pozostawiono możliwość karnego odpowiadania za obrazę świętości, jednak w praktyce służy to do ochrony praw mniejszości (np. muzułmańskich). W pozostałych państwach jak Malta czy Cypr, prawo to pomimo, że jest w Kodeksie, w zasadzie jest martwe od lat 40-tych. W większości państw na świecie artykuł został usunięty. Karę tę utrzymują z reguły państwa muzułmańskie, w wielu nadal apostazja podlega karze śmierci.
Również w maju 2020 r. zwróciliśmy się z pismem do Rzecznika Praw Obywatelskich dr Adama Bodnara, będącym jednocześnie prośbą o analizę aktualnego stanu prawnego dotyczącego zasad organizacji nauki religii w publicznych przedszkolach, w aspekcie potrzeby wdrożenia i upowszechniania dobrych praktyk, mających na celu poszanowanie praw obywatelskich wszystkich dzieci jak i ich rodziców, jak też uwzględniających dobrostan i stopień dojrzałości dzieci uczestniczących w zajęciach przedszkolnych. Już od 2013 r., niezależne od aspektów prawnych, fundacja próbowała przekonać MEN do uwzględnienia pedagogicznych i psychologicznych uwarunkowań opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym. Uważamy, że blok zajęć objętych podstawą programową wychowania przedszkolnego nie może być dowolnie przerywany dodatkowymi zajęciami z religii dla niektórych dzieci z danego oddziału przedszkolnego. Takie stanowisko miało poprzednio i ma obecnie podstawę normatywną, bowiem dyrektor przedszkola ustala ramowy rozkład dnia z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny nauczania, wychowania i opieki, potrzeb, zainteresowań i uzdolnień dzieci, rodzaju niepełnosprawności dzieci oraz oczekiwań rodziców.
W naszym przekonaniu, w oparciu o zgłoszenia rodziców do fundacji, przeciwne stanowisko prezentowane przez MEN od 2014 r., prowadziło i nadal prowadzi do przyzwolenia na dyskryminację i naruszanie dobrostanu psychicznego dzieci w wieku przedszkolnym, będących mniejszością w danym oddziale przedszkolnym, w praktyce wyprowadzanych podczas zajęć z religii do innych pomieszczeń lub siedzących w „kącie”. Dzieci nie rozumieją dlaczego są odłączane od grupy, czasem odbierają to jako karę.
W związku z przyzwoleniem MEN w wielu przedszkolach zajęcia z religii są umiejscowione w środku zajęć objętych podstawą wychowania przedszkolnego, a nie przed lub po podstawowych zajęciach. Takie działania w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym naruszają podstawowe zasady pracy wychowawczej. Zgodnie z podstawą wychowania przedszkolnego Rzeczpospolita Polska, korzystając z podatków uiszczanych przez jej obywateli, ma zapewnić możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych.
We wrześniu prowadziliśmy również kampanię informacyjną pod nazwą Pierwsze zebranie dotyczącą zasad organizacji zajęć z religii i etyki w szkołach skierowaną do rodziców uczniów klas pierwszych, którzy uczestniczyli w pierwszych zebraniach organizacyjnych. Celem tej kampanii było przekazanie rodzicom informacji o przepisach prawnych normujących udział dzieci w lekcjach religii i etyki oraz ochrona ich praw i wolności wyznania.
Kampania prowadzona była w mediach społecznościowych (Facebook, Twitter, Instagram) poprzez publikację infografik i ich płatną promocję na Facebooku. Na głównym profilu fundacji na Facebooku opublikowanych zostało 7 postów, które dotarły łącznie do 85 tys. osób, a odwiedzających profil było cztery razy więcej niż zazwyczaj. Na profilu projektu Równość w Szkole na Facebooku opublikowaliśmy 11 postów, które dotarły do 381 tys. osób. 12 tweetów dotyczących kampanii wywołało znaczący wzrost zainteresowania profilem i działaniami fundacji. Wszystkie tweety opublikowane we wrześniu dotarły łącznie do 77 tys. osób.
Kampania odbiła się szerokim echem w mediach tradycyjnych. Artykuły z wykorzystaniem publikowanych przez nas informacji ukazały się m.in. w Gazecie Wyborczej, na portalu mamadu.pl, oko.press ale też prawo.pl w sekcji oświatowej.
W październiku otrzymaliśmy z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich pismo wraz z kopią wystąpienia generalnego rzecznika dotyczącego organizacji lekcji religii w szkołach publicznych skierowanego do Ministra Edukacji Narodowej. Rzecznik uznaje za uzasadniony postulat organizacji lekcji religii i etyki jako przedmiotów nieobowiązkowych na pierwszych i ostatnich godzinach lekcyjnychwtedy, gdy jest to motywowane lepszym poszanowaniem praw uczniów nieuczęszczających na te zajęcia. Postulat ten dotyczy również organizowania nauczania religii w przedszkolach.
PRZYKŁADOWE INTERWENCJE
PODEJMOWANE W RAMACH PROJEKTU
RÓWNOŚĆ W SZKOLE
7 stycznia 2020 r. fundacja wysłała pismo do dyrektor Szkoły Podstawowej w Konarzewie w związku z dyskryminującymi praktykami dotyczącymi rekolekcji. W informacji przekazanej rodzicom za pośrednictwem dziennika elektronicznego przez dyrektor szkoły nie zostały wskazane konkretne godziny, w których będą odbywać się rekolekcje. Rodzice zostali poinformowani w sposób bardzo ogólny o tym, że rekolekcje odbędą się w dniach 11-13 grudnia w wymiarze jednej godziny dziennie z przeznaczeniem na spotkanie z rekolekcjonistą oraz dodatkowe 45 minut na wykonanie pracy plastycznej. Ponadto rodzice mogli przeczytać, że obecność na rekolekcjach jest obowiązkowa dla uczniów uczęszczających na lekcje religii rzymskokatolickiej. Należy zauważyć, że jest to wprost naruszenie postanowień Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, a w szczególności dyspozycji z art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych. Uczniowie tej placówki odbierają w praktyce lekcję pogardy dla konstytucji oraz porządku prawnego obowiązującego w naszym kraju. Należy również zwrócić uwagę na to, że parafia zorganizowała rekolekcje w miejsce obowiązkowych zajęć zapisanych w tygodniowym planie. Podstawowym i priorytetowym zadaniem szkoły jest zapewnienie uczniom dostępu do edukacji, zgodnie z zatwierdzonymi programami nauczania, w odpowiedniej liczbie godzin. Powyższe stanowi jednocześnie realizację zadań publicznych. W tygodniowym planie lekcji szkoła wyznacza ściśle określone godziny zajęć poszczególnych przedmiotów. Zastąpienie lekcji wydarzeniami religijnymi powoduje powstawanie zaległości w nauce, dlatego wydarzenia o charakterze religijnym powinny być organizowane w czasie pozalekcyjnym.
25 maja fundacja wysłała pismo do dyrektor szkoły podstawowej nr 1 w Makowie Mazowieckim w związku z nieprawidłowościami w prowadzeniu profilu szkoły w portalu społecznościowym Facebook, których wyrazem są treści naruszające wolność sumienia oraz standardy rozdziału instytucji państwowych od związków wyznaniowych. W profilu szkoły przedstawiane są treści o charakterze religijnym formułowane w taki sposób, jakby przynależność do Kościoła katolickiego była obowiązkowa dla wszystkich uczniów szkoły. Uczniowie oraz rodzice nieidentyfikujący się z wyznaniem katolickim odczuwają presję na udział w wydarzeniach, które ich nie dotyczą (indoktrynacja religijna) oraz czują się wykluczeni ze szkolnej społeczności, której oferowane są konkursy o charakterze wyznaniowym, czyli z definicji nie dedykowane wszystkim uczniom, ale wyróżnionej grupie. Dodatkowo niepokoi styl prowadzenia profilu, na kierowane tam pytania padają nielogiczne odpowiedzi, komentarze są kasowane, cenzurowana jest dyskusja. 15 czerwca fundacja wysłała pismo do dyrekcji szkoły podstawowej nr 377 w Warszawie w sprawie niezgodnych z prawem druków/oświadczeń wymaganych od rodziców zainteresowanych zapisaniem dzieci na lekcje religii lub/i etyki. Ponieważ nadal często obserwujemy nieznajomość prawa wśród dyrektorów szkół i żądanie podpisywania niewłaściwych formularzy w tym również oświadczeń negatywnych w miesiącu wrześniu i październiku fundacja wysłała do kilkunastu zgłoszonych przez rodziców przedszkoli i szkół, w których wymaga się od nich składania oświadczeń negatywnych w sprawie zapisania dzieci na zajęcia religii. Przypomnieliśmy osobom zarządzającym tymi jednostkami oświatowymi, że zajęcia z religii są nieobowiązkowe i nikt nie ma prawa żądać wypisywania dziecka, jeśli nigdy nie było wcześniej zapisane.
10 września fundacja zwróciła się z wnioskiem do Ministra Edukacji Narodowej o pilną interwencję w sprawie związanej z możliwością deklarowania przez rodziców/opiekunów prawnych/pełnoletnich uczniów chęci uczestnictwa w zajęciach nieobowiązkowych religii lub etyki ich dzieci lub ich samych za pośrednictwem systemu EPUAP. Ministerstwo uznało rację fundacji i przekazało stosowne zalecenia do dyrektorów szkół.
15 czerwca fundacja wysłała pismo do dyrekcji szkoły podstawowej nr 377 w Warszawie w sprawie niezgodnych z prawem druków/oświadczeń wymaganych od rodziców zainteresowanych zapisaniem dzieci na lekcje religii lub/i etyki. Ponieważ nadal często obserwujemy nieznajomość prawa wśród dyrektorów szkół i żądanie podpisywania niewłaściwych formularzy w tym również oświadczeń negatywnych w miesiącu wrześniu i październiku fundacja wysłała do kilkunastu zgłoszonych przez rodziców przedszkoli i szkół, w których wymaga się od nich składania oświadczeń negatywnych w sprawie zapisania dzieci na zajęcia religii. Przypomnieliśmy osobom zarządzającym tymi jednostkami oświatowymi, że zajęcia z religii są nieobowiązkowe i nikt nie ma prawa żądać wypisywania dziecka, jeśli nigdy nie było wcześniej zapisane.
15 września fundacja wysłała pismo do dyrektor szkoły podstawowej nr 321 w Warszawie z prośbą o wskazanie czasu realizacji lekcji etyki dla uczniów zapisanych na zajęcia, w terminie, w którym zajęcia te nie kolidują z organizowanymi w szkole kółkami zainteresowań.
18 września fundacja wysłała pismo do dyrekcji Szkoły Podstawowej nr 3 w Ząbkach, kolejnej już szkoły, w której w miejsce zajęć dydaktycznych proponuje się uczniom udział w mszy rzymskokatolickiej. Praktyka ta narusza godność uczniów i rodziców wyznań innych niż wyznanie rzymskokatolickie lub bezwyznaniowych i nie znajduje uzasadnienia.
25 września fundacja wysłała pismo do dyrektora Zespołu Szkół nr 1 im. Stanisława Staszica w Bochni w związku z umieszczonymi na drzwiach wejściowych do szkoły plakatami informującymi o zagrożeniach wynikających z płci kulturowej firmowanych przez Stowarzyszenie Rodzin Katolickich i zaproszeniem parafii rzymskokatolickiej na pokaz filmu pt. „Nieplanowane”. Zwróciliśmy się z prośbą o ich usunięcie i dochowanie należytej staranności w przyszłości, aby zapobiec naruszaniu bezstronności światopoglądowej władz publicznych, a także świeckiego charakteru szkół finansowanych przez wszystkich obywateli, niezależnie od ich światopoglądu. W odpowiedzi dyrektor poinformował, że plakat został zawieszony bez wiedzy i zgody dyrekcji szkoły oraz że został on został usunięty.
21 października fundacja zwróciła się z pismem do dyrektor Zespołu Szkół nr 1 w Stalowej Woli będącym jednocześnie prośbą o udzielenie wyjaśnień w sprawie audycji radiowęzłowej na temat życia Jana Pawła II, którą zorganizowano w szkole dla wszystkich uczniów. W czasie obowiązkowych zajęć dydaktycznych wszyscy uczniowie zostali zmuszeni do odsłuchania audycji o Janie Pawle II przygotowanej przez katechetów oraz wyemitowanej w głośnikach szkolnych, które znajdują się zarówno w klasach jak i na korytarzu. Nauczyciele nie mieli możliwości prowadzenia lekcji wpisanych w plany zajęć i zmuszeni zostali do wysłuchania audycji razem z uczniami. Audycja trwała ponad pół godziny. Z informacji jakie otrzymaliśmy wynika, że audycja miała charakter religijny oraz przedstawiała obraz Jana Pawła II w sposób skrajnie zideologizowany. Ponadto po zakłóconych audycją lekcjach odbył się konkurs wiedzy o Janie Pawle II (dla chętnych uczniów, w trakcie przerwy szkolnej), który również był transmitowany za pośrednictwem radiowęzła szkolnego dla wszystkich uczniów również tych, którzy nie uczestniczą w lekcjach religii rzymskokatolickiej.
22 października fundacja skierowała pismo do dyrekcji Szkoły Podstawowej nr 8 w Trzebini w sprawie treści udostępnianych na szkolnym fanpage’u na portalu Facebook. W profilu szkoły na portalu społecznościowym Facebook przedstawiane są treści o charakterze religijnym formułowane w taki sposób, jakby przynależność do Kościoła katolickiego była dla uczniów szkoły niemal obowiązkowa. Uczniowie oraz rodzice nieidentyfikujący się z wyznaniem katolickim mogą w opisywanej sytuacji odczuwać presję na udział w wydarzeniach, które ich nie dotyczą (indoktrynacja religijna) lub wykluczenie ze szkolnej społeczności, której oferowane są konkursy o charakterze wyznaniowym czy modlitwa, czyli z definicji nie dedykowane wszystkim uczniom, ale wyróżnionej grupie.
14 października fundacja zwróciła się z pismem do Prezydenta Miasta Krakowa w sprawie dopuszczania osób nieuprawionych do pełnienia funkcji wychowawczych i opiekuńczych do tego typu zajęć w szkołach prowadzonych przez władze samorządowe. Z istoty rzeczy osoba skierowana do szkoły przez właściwego biskupa diecezjalnego do pełnienia funkcji nauczyciela religii, nie może prowadzić z uczniami szkoły publicznej jakichkolwiek innych zajęć poza tymi, do których została upoważniona i które stanowią przedmiot jej tzw. „misji kanoniczej” adresowanej do osób, które na podstawie pisemnego oświadczenia zadeklarują, że ich dziecko ma uczestniczyć we wskazanych zajęciach z określonej religii. W szczególności taka osoba nie powinna być opiekunem samorządu uczniowskiego, opiekunem na świetlicy uczniów niezapisanych na lekcje religii, nie może opiekować się uczniami niezapisanymi na lekcje religii w trakcie wycieczek szkolnych lub też zastępować innych nauczycieli w taki sposób by dochodziło do przejęcia opieki nad uczniami nie zapisanymi na lekcje religii. Dopuszczenie do pełnienia funkcji wychowawczych lub do pełnienia tzw. zastępstwa na innych lekcjach (takich jak np. lekcja matematyki, fizyki lub chemii) zakonnicy, księdza, zakonnika, katechety lub innej osoby upoważnionej przez określony kościół lub związek religijny i skierowanej do danego przedszkola lub szkoły stanowiłoby rażące naruszenie art. 48. Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który stanowi, że Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.