Szkolne obchody Dni Papieskich w kościele rzymskokatolickim w miejsce odwołanych zajęć dydaktycznych. Katolicy do kościoła, pozostali na lekcje do innej klasy – interwencja fundacji w SP nr 27 w Toruniu

Lublin, 19 listopada 2024 r.

Szanowna Pani Anna Czarnowska
Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 27 w Toruniu
ul. Turystyczna 19
87-100 Toruń
e-mail: sekretariat@sp27.edu.torun.pl

 

Szanowna Pani Dyrektor,

            W związku z otrzymanymi informacjami o łamaniu przez władze szkoły publicznej praw osób bezwyznaniowych oraz mniejszości wyznaniowych, przekazujemy je dyrekcji, a zarazem oczekujemy podjęcia pilnych działań, które przywrócą stan wynikający z postanowień Konstytucji i Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu 15 listopada 2024 r. w miejsce zajęć dydaktycznych szkoła zorganizowała wszystkim uczniom zapisanym na religię rzymskokatolicką wyjście grupowe do pobliskiego kościoła w ramach wpisanego w Kalendarz Imprez Szkolnych „Wspomnienia o Świętym Janie Pawle II”.  Pozostali uczniowie (niekatolicy) zostali skierowani na lekcje do innej klasy.

Jak wyjaśniała Pani w korespondencji z rodzicem, który zwrócił się o pomoc do fundacji: „Dzień Papieża Jana Pawła II – to polskie święto obchodzone co roku 16 października, ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w hołdzie papieżowi Polakowi Janowi Pawłowi. Ze względu na nieobecność nauczyciela katechety obchody i wręczenie nagród w konkursie plastycznym zaplanowane zostały miesiąc później. Nie mamy sali gimnastycznej, by uroczystość odbyła się w szkole jednorazowo więc skorzystaliśmy z gościnności księdza. (W każdej innej szkole dzieci zebrałyby się w sali gimnastycznej). Ponieważ było to w czasie lekcji nie wszyscy wychowawcy o tym informowali. Szanując wszystkich (o czym rozmawiałyśmy) nie zabieraliśmy do kościoła uczniów nie uczestniczących w katechezie zapewniając im inne (równie wartościowe) lekcje/zajęcia i bezpieczeństwo. Na wyjścia poza teren szkoły w celu realizacji zajęć dydaktycznych i wychowawczych mamy stosowne zgody rodziców zebrane na pierwszym spotkaniu we wrześniu. Nie piszemy też każdorazowo o wszystkim co dzieje się (poza lekcjami) na terenie szkoły, a wynika z realizacji podstaw programowych, programu profilaktyczno-wychowawczego, kalendarza imprez i uroczystości oraz innych bieżących zadań/działań (stosowne informacje po realizacji – umieszczamy na stronie internetowej szkoły i przedstawiamy na corocznym spotkaniu z rodzicami „Szkolne kino”).

Uroczystości szkolne winny być skierowane do wszystkich uczennic i uczniów uczęszczających do szkoły, nie tylko do uczniów katolickich. Do zarządzanej przez Panią publicznej placówki oświatowej uczęszczają m.in. uczniowie niewierzący czy uczniowie z innych niż katolickie wyznań i zostali oni przez szkołę wykluczeni z oficjalnych uroczystości. 

Wydarzenia szkolne nie powinny być organizowane w siedzibach związków wyznaniowych, winny one pozostawać poza regułami szkolnymi, co pozwoli na nieujawnianie wyznania przez osoby, które nie chcą brać udziału w takim wydarzeniu, jak również na zachowanie konstytucyjnych standardów niedyskryminacji i równego traktowania uczniów. Nieujawnianie światopoglądu wobec przedstawicieli władzy (instytucji publicznych) jest podstawowym prawem obywatelskim gwarantowanym przez Konstytucję RP.

Zwracam Pani uwagę, że zgodnie z Ustawą o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w  art. 10 ust. 1 Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań.W związku z tym ogólnoszkolne wydarzenia i uroczystości, zgodnie z neutralnym światopoglądowo statusem publicznych placówek oświatowych nie powinny zawierać modlitwy czy mszy w obrządku rzymskokatolickim.

Powyżej opisana praktyka szkoły narusza określone w Konstytucji, a także aktach prawa międzynarodowego i krajowego zasady niedyskryminacji, a także rozdziału kościoła od państwa, jak również powinność bezstronności religijnej i światopoglądowej organów władzy publicznej.

            Domagamy się przestrzegania przepisów prawa i niewprowadzania obrzędów  jakiejkolwiek religii do życia szkoły publicznej. Informacja na temat każdej imprezy o charakterze religijnym, która jest przekazywana przez e-dziennik, stronę internetową szkoły czy przez wychowawców powinna zawsze podkreślać jej fakultatywny   charakter i organizatora (parafia, katecheta, związek wyznaniowy itp.). Natomiast w   przypadku, gdy szkoła chce współorganizować takie wyjście dla chętnych np. w           ramach katechezy lub z okazji święta – proszę o uściślenie (zgodnie z przepisami prawa) charakteru opieki sprawowanej nad grupą chętnych uczniów oraz o pozyskanie   każdorazowej zgody pisemnej rodzica, jak czynione jest to w przypadku innych wyjść czy  zajęć ponadprogramowych.

W szkole publicznej wszystkie dzieci powinny być traktowane jednakowo,
a więc powinny mieć takie same prawa. Szkoła publiczna i funkcjonariusze publiczni, którzy nią zarządzają, winni dbać o to by, aby była miejscem neutralnym światopoglądowo i politycznie. Szkoła publiczna powinna być miejscem wolnym od wszelkiej dyskryminacji uczniów. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej formułuje zakaz dyskryminacji w art. 32 ust. 1 i ust. 2, zgodnie z którym: Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Rolą szkoły, co jest obowiązkiem wynikającym m.in. z art. 1 ustawy Prawo oświatowe, jest zapewnienie dzieciom bezpiecznych warunków rozwoju, w tym zapobieganie dyskryminacji oraz wykluczaniu dzieci nieuczęszczających na lekcje religii.

Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, nauczanie i wychowanie powinno mieć za podstawę uniwersalne zasady etyki. Tylko takie kształcenie uczniów i młodzieży, oparte na wspólnych dla nich wartościach, pozwoli wykształtować w nich postawę szacunku wobec innych. Szkoła publiczna to miejsce, w którym wszyscy uczniowie powinni być traktowani jednakowo i dlatego musi być miejscem neutralnym światopoglądowo. W art. 53 ust. 3 Konstytucji wskazano, iż rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Natomiast zgodnie z art. 25 ust. 1 i 2 Konstytucji, Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

Dyrektor szkoły uważany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do wykonywania zadań publicznych (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 06 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – komentarz, Wrocław 2002). Nauczyciele pracujący w szkole pozostają w służbowej zależności wobec dyrektora. Z powyższych względów Szkoła powinna mieć na szczególnej uwadze treść art. 53 ust. 7 Konstytucji, stanowiący, że nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Do fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas mszy lub w czasie odprowadzania do Kościoła. Zwracam uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel „poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza, iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.

Ponadto według Ministerstwa Edukacji Narodowej Wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach kościelnych powinny odbywać się za zgodą rodziców.

Deklaracja chęci uczestniczenia w lekcjach religii, nawet jeśli została złożona przez rodziców uczniów nie jest jednoznaczna z chęcią uczestniczenia w dowolnych uroczystościach religijnych w przyszłości, jest wyłącznie deklaracją chęci uczestniczenia w lekcjach religii, podobnie nie jest deklaracją światopoglądową, a szkoły nie mają prawa pytać uczniów o wyznanie ani światopogląd. W przeciwnym razie działanie szkoły przyjęłoby formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost byłaby naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).

            Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Czy wydarzenie szkolne wpisane w Kalendarzu Imprez Szkolnych pod nazwą „Wspomnienia o Świętym Janie Pawle II” zostało zrealizowane w formie „Dni Papieskich”, które odbyły się w kościele rzymskokatolickim, na zaproszenie proboszcza?
2. Czy „Dni Papieskie” były uroczystością organizowaną przez szkołę czy przez parafię?
3. Czy uczniowie zostali zaproszeni do udziału przez katechetów działających w porozumieniu z proboszczem czy udział został nałożony obligatoryjnie na wszystkie dzieci zapisane na zajęcia religii rzymskokatolickiej?
4. Kiedy i w jaki sposób dyrekcja szkoły powiadomiła rodziców i uczniów o terminie i sposobie organizacji „Dni Papieskich”? Czy informacja była skierowana wyłącznie do uczniów katolickich czy do wszystkich zapisanych do szkoły?
5. Czy szkoła wymaga od rodziców podpisania we wrześniu zgody, „z góry” in blanco na wszystkie wyjścia ze szkoły, które mają nastąpić do końca bieżącego roku szkolnego?  Jeśli tak prosimy o załączenie w odpowiedzi pełnej treści tego rodzaju oświadczeń.
6. Jaki był harmonogram wydarzenia, o którym mowa w piśmie? Czy wydarzenie rozpoczęło się modlitwą?
7. Czy wychowawcy zostali zaproszeni do uczestnictwa w wydarzeniach religijnych czy udział ich był obligatoryjny, gdyż uroczystości zostały wpisane w rozkład zajęć szkolnych? W jaki sposób poproszono nauczycieli o opiekę nad uczniami? Czy nauczyciele, którzy z racji własnego światopoglądu lub przekonań musieli zgłaszać „jawny sprzeciw” aby zostać zwolnionym przez dyrektora z obowiązku wyjścia do kościoła rzymskokatolickiego? Ilu nauczycieli świeckich opiekowało się uczniami w kościele?
8. Jakie zajęcia podczas obchodów „Dni Papieskich” tj. wyjścia do kościoła uczniów katolickich zaplanowano dla pozostałych uczniów?
9. Czy rodzice uczniów uczęszczających do szkoły mają prawo wniesienia sprzeciwu wobec organizowania wydarzeń ogólnoszkolnych we współpracy z instytucjami wyznaniowymi oraz czy jawny sprzeciw jednego lub kilkorga rodziców wobec przedstawionego Kalendarza Imprez Szkolnych i programu obchodów zostałby uszanowany przez dyrekcję szkoły i uczyniłby przebieg oficjalnych uroczystości szkolnych neutralnym religijnie?
10. Czy szkoła utworzyła tzw. wirtualne oddziały dla uczniów zapisanych na zajęcia religii rzymskokatolickiej w dzienniku elektronicznym?
11. Ilu uczniów uczy się w szkole w roku szkolnym 2024/2025?
12. Ilu uczniów w szkole uczęszcza na religię katolicką w roku szkolnym 2024/2025? (prosimy o wynik ilościowy i procentowy)
13. Ilu uczniów w szkole nie uczęszcza na religię katolicką w roku szkolnym 2024/2025?
14. Ilu uczniów uczęszcza na lekcje etyki w roku szkolnym 2024/2025?
15. Ile jest oddziałów, w których więcej niż 10% uczniów nie uczestniczy w zajęciach religii rzymskokatolickiej w roku szkolnym 2024/2025?
16. Ilu rodziców/z ilu oddziałów zwracało się do dyrekcji szkoły w ostatnich trzech latach szkolnych z prośbą o zmianę planu zajęć, do którego uczęszcza ich dziecko wobec zaistnienia tzw. „okienek” w związku z nieuczestniczeniem dziecka  w zajęciach dodatkowych? W ilu przypadkach dyrekcja odniosła się pozytywnie do próśb rodziców (tj. nastąpiła zmiana planu zajęć) ?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu