Szkolny Koncert Kolęd organizowany w kościele, w miejsce zajęć dydaktycznych – interwencja fundacji z ZS w Dąbrowie Chełmińskiej

Lublin, 4 lutego 2024 r.

Szanowny Pan Tomasz Minorczyk
Dyrektor Zespołu Szkół im. Celestyna Kamińskiego w Dąbrowie Chełmińskiej
ul. Sportowa 1
86 – 070 Dąbrowa Chełmińska
sekretariat@zsdabrowach.pl

Szanowny Panie Dyrektorze,

Działając w imieniu rodziców, którzy przekazali fundacji informacje o łamaniu praw osób bezwyznaniowych przez władze szkoły publicznej, przekazujemy je, a zarazem oczekujemy podjęcia pilnych działań, które przywrócą stan wynikający z postanowień Konstytucji i ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Na dzień 17 stycznia 2025 r., godz. 11.15, Państwa szkoła zaplanowała w miejsce zajęć dydaktycznych Koncert Noworoczny (kolędy i taneczne przeboje) w Kościele pw. Św. Wojciecha i Św. Katarzyny w Boluminku. Organizatorem był ZS im. Celestyna Kamińskiego w Dąbrowie Chełmińskiej w partnerstwie z Młodzieżowym Domem Kultury w Bydgoszczy.

W przekazanej rodzicom wiadomości dyrektor szkoły Pan Tomasz Minorczyk informował:

„Noworoczny koncert organizowany przez szkołę wpisuje się doskonale w realizację podstawy programowej, zawiera treści z wielu przedmiotów. Jest to okazja do spotkania z ambitną kulturą wysokiej jakości, która powinna uczniów inspirować do indywidualnego rozwoju, uczyć i przygotowywać do spędzania wolnego czasu i odpowiedniego wypoczynku. W trosce o dobre wychowanie, proszę o zadbanie o to, aby dzieci uczestniczyły w tym kulturalnym wydarzeniu. Niech nasi uczniowie na zakończenie semestru odbiorą to wydarzenie jako radosne przeżycie artystyczne i integracyjne z rówieśnikami i wychowawcami”.

Komunikat wskazuje wyraźnie, że koncert kolęd w kościele rzymskokatolickim jest wydarzeniem, które zostało zrealizowane w ramach podstawy programowej, ponadto udział w nim ma zdaniem dyrekcji „świadczyć o wysokiej kulturze uczniów i rodziców” oraz pełnić funkcję integracyjną.

Dodatkowo w dniu 18 stycznia 2025 r. (sobota) odbył się Szkolny Przegląd Kolęd i Pastorałek, a na stronie szkoły pojawił się zaangażowany światopoglądowo komunikat: „Śpiewaliśmy o narodzinach Jezusa, o aniołach, pasterzach, królach…” W ten sposób podtrzymujemy piękną tradycję śpiewu tych wspaniałych utworów, które mówią o narodzeniu Pana Jezusa i wydarzeniach, które temu towarzyszyły. Cieszymy się, że każda klasa mogła wraz z wychowawcami i nauczycielami zaprezentować wylosowaną wcześniej kolędę lub pastorałkę”.

Komunikat powyższy jest sformułowany w sposób który wskazuje, jakoby do Zespołu Szkół w Dąbrowie Chełmińskiej uczęszczali wyłącznie uczniowie, którzy wierzą w narodziny Jezusa i anioły, a z drugiej tak jakby udział wychowawców w wydarzeniu był dobrowolny.

Ponadto szkoła informowała na swoim portalu o kolejnym wydarzeniu o cechach religijnych, które odbyło się w grudniu 2024 r. „Jasełka bożonarodzeniowe. Jak co roku wszyscy uczniowie naszej szkoły zaangażowali się w przygotowanie i celebrowanie świątecznej atmosfery. Tradycyjnie obchodzono wigilie klasowe, dzięki pięknym jasełkom, w wykonaniu drugoklasistów, łączącym niebiański śpiew i anielski taniec, ponownie odkrywaliśmy niezwykłą tajemnicę Bożego Narodzenia i jego przesłanie. Dopełnieniem świątecznego przeżywania było wspólne kolędowanie przy akompaniamencie Pana Macieja Różyckiego. Piękne kolędy i pastorałki były wstępem do rodzinnego świętowania.”

Chcemy zwrócić Państwa uwagę, iż praktyka organizowania wydarzeń ogólnoszkolnych w kościele rzymskokatolickim narusza normy Konstytucji RP Art. 25 ust. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym, Art. 30 Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych, Art. 32. ust. 1 Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, Art. 32 ust. 2 Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny, Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Opisane powyżej praktyki zarówno w kwestii komunikacji ze społecznością szkolną, jak i organizacji uroczystości szkolnych są dyskryminujące i wykluczające dla uczniów, którzy nie śpiewają kolęd o narodzinach Boga, Jezusa etc. Innymi słowy wykluczają Państwo ze społeczności szkolnej uczniów, którzy nie identyfikują się z katolicyzmem.

Dyrektor szkoły uważany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do wykonywania zadań publicznych (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 06 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – komentarz, Wrocław 2002).

Organizacja wydarzeń religijnych przez dyrektora szkoły publicznej stanowi także złamanie zasady legalizmu, gdyż brak jej właściwych podstaw. Zgodnie z wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą legalizmu, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, co jest jednoznacznie rozumiane jako nakaz ścisłej wykładni przepisów kompetencyjnych oraz stosowania zasady „co nie jest im dozwolone, jest zakazane”. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01). 

Wydarzenia o charakterze wyznaniowym powinny pozostawać poza regułami szkolnymi, co pozwoli na nieujawnianie wyznania przez osoby, które nie chcą brać udziału w takim wydarzeniu. Prawo do nieujawniania światopoglądu wobec władz publicznych zapewnia art. 53 Konstytucji RP: Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Pragniemy również przypomnieć, że zgodnie z Ustawą o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w  art. 10 ust. 1 Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań.

Zwracamy także uwagę, iż w pomieszczeniach szkolnych zaraz obok godła wiszą krzyże, rozmiarem przewyższające rozmiar godła.

W powyższej kwestii wskazujemy, iż:

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych^[1] otaczanie tych symboli czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji (ust. 2). Do symboli tych należy m.in. orzeł biały i biało-czerwone barwy (ust. 1). Symbole Rzeczypospolitej Polskiej pozostają zaś pod szczególną ochroną prawa, przewidzianą w odrębnych przepisach (ust. 3). Przypomnieć konieczne, iż zgodnie z art. 137 § 1 k.k. karalne jest publicznie znieważenie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego – przestępstwo to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku^[2].

Zgodnie z art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej^[3] rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania (…) Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.

Zgodnie z treścią zapisów ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania: Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym (art. 1 ust. 3); Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań. (art. 10 ust. 1).

Powołując się na Informacje o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli dot. używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej z 28 kwietnia 2005 r.^[4] i zawartych w niej Dobrych Praktyk używania symboli państwowych przez administrację publiczną lub placówki oświatowe (s. 53) zwracamy uwagę, że rekomendowana przez NIK pozycja godła w pomieszczeniu to ściana na wprost wejścia, nad biurkiem urzędnika, albo na innej ścianie w miejscu widocznym od wejścia. Na tej samej ścianie, lub części ściany, na której umieszczone jest godło, nie należy umieszczać innych obiektów (np. kalendarze, obrazy, zdjęcia, tablice itp.). Umieszczenie krucyfiksu, a tym bardziej znacznie większych rozmiarów niż godło RP narusza zalecenia zawarte w raporcie pokontrolnym NIK. Nie powinno się bowiem umieszczać innych obiektów na tej samej ścianie, na której znajduje się godło. Dodatkowo zawieszenie krucyfiksu godzi w zasadę neutralności światopoglądowej państwa publicznej placówki. Trudno bowiem o wyraźniejszy przykład naruszenia zasady świeckości państwa, co może u bezstronnego obserwatora budzić wrażenia pozostawania tegoż godła – i tym samym Polski – w relacji podrzędności wobec symbolu religijnego.

Dodać należy, iż inne placówki wdrożyły wskazane powyżej zalecenia, doskonałym przykładem są choćby jednostki podległe nadzorowi Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty oraz  Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Groblach^[5].

Wskazujemy, iż umieszczanie krucyfiksu narusza również zapisy ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Z wyrażonej w art. 53 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wolności publicznego uzewnętrznia religii nie wynika prawo do zapewnienia obecności symboli religijnych w budynkach użyteczności publicznej nieprzeznaczonych do sprawowania kultu religijnego.

Kierując do Pana Dyrektora niniejsze pismo chcemy zwrócić szczególną uwagę na rażący brak poszanowania prawa i reguł demokratycznych poprzez uprzywilejowanie światopoglądu katolickiego i promowanie religii rzymskokatolickiej w szkole publicznej, w portalu internetowym szkoły oraz wykluczenie z uroczystości szkolnych uczniów należących do każdej innej niż katolicy grupy.

W oparciu o wieloletnie doświadczenie Fundacji Wolność od Religii w obszarze zapobiegania dyskryminacji osób bezwyznaniowych wiemy, iż rodzice należący do mniejszości obawiają się zgłaszać własne zastrzeżenia do dyrekcji szkół ze względu na częsty brak zrozumienia i kłopoty, które w następstwie mogą spotkać ich dzieci ze strony nauczycieli oraz rówieśników. Mamy również wątpliwości czy rodzice uczniów uczęszczających do szkoły mają prawo wniesienia sprzeciwu wobec organizowania wydarzeń ogólnoszkolnych w instytucjach wyznaniowych oraz czy jawny sprzeciw jednego lub kilkorga rodziców wobec przedstawionego programu obchodów zostałby uszanowany przez dyrekcję szkoły i uczyniłby przebieg oficjalnych uroczystości szkolnych neutralnymi religijnie.

Za Rzecznikiem Praw Obywatelskich chcemy również przypomnieć iż: „Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa (tak brzmi pierwsze zdanie preambuły ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe). Ta zasada zobowiązuje do podejmowania decyzji i działań, które budują trwały, oparty na szacunku i równości system oświaty.  Szkoły są zobowiązane do podejmowania niezbędnych działań w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy szkoły i jej rozwoju organizacyjnego (Prawo oświatowe art. 44 ust. 1).”

Uprzejmie prosimy o wyjaśnienie opisanych powyżej kwestii z zachowaniem formy pisemnej. Zależy nam, by Pan Dyrektor dbał w sposób równy o dobro wszystkich uczniów bez wyjątku i w tym celu oczekujemy propozycji wprowadzenia zmian w poruszanych przez niniejsze pismo obszarach funkcjonowania zarządzanej przez Pana placówki publicznej.

Ponadto na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2024/2025 oraz w 2023/2024?
2. Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
3. W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)
4. Ilu uczniów uczy się w szkole w roku szkolnym 2024/2025?
5. Ilu uczniów uczęszcza na religię katolicką w roku szkolnym 2024/2025 (prosimy o wskazanie wyniku ilościowo i procentowo)?
6. Ilu uczniów uczęszcza na etykę w roku szkolnym 2024/2025 (prosimy o wskazanie wyniku ilościowo i procentowo)?
7. Ilu uczniów nie uczęszcza na religię katolicką w roku szkolnym 2024/2025?
8. W jaki sposób dyrekcja szkoły pozyskała zgody rodziców na opisane w treści niniejszego pisma wyjście do kościoła w trakcie lekcji?
9. Czy tego dnia zajęcia dydaktyczne o godz. 11.15 i później zostały odwołane?
10. Czy szkoła zapewniła interesujące zajęcia zastępcze lub opiekę uczniom, których rodzice nie życzyli sobie, aby byli obecni w kościele? Prosimy o opisanie jakie zajęcia lub jaki rodzaj opieki?
11. Ilu uczniów w tym dniu skorzystało z tego rodzaju zajęć/opieki?
12. Ilu uczniów było nieobecnych w szkole w dniu 17 stycznia 2025 r.?
13. Proszę o wskazanie zapisów podstawy programowej, w ramach której zrealizowano wydarzenie szkolne w kościele?
14. Czy w trakcie, przed lub po Koncercie Noworocznym została zmówiona modlitwa?
15. W ilu pomieszczeniach szkolnych na ścianie obok godła wisi krzyż?
16. W ilu pomieszczeniach szkolnych na ścianie obok godła wisi krzyż większy od godła?
17. W ilu pomieszczeniach szkolnych wisi krzyż?
18. W ilu pomieszczeniach szkolnych odbywają się zajęcia religii rzymskokatolickiej? Czy szkoła ma dedykowane lekcjom religii pomieszczenia czy lekcje te odbywają się we wszystkich/w większości sal szkolnych?
19. Kto w zarządzanej przez Pana instytucji publicznej decyduje o wieszaniu/zdejmowaniu ze ścian symboli religijnych?
20. Jeśli decyzje dotyczące wieszania symboli religijnych należą do rodziców dzieci, czy podejmują je Państwo każdego roku? W jaki sposób podejmowana jest decyzja?
21. Czy sprzeciw jednego rodzica wobec obecności krzyża w zarządzanej przez Pana placówce zostanie rozstrzygnięty pozytywnie?
22. Czy na ścianach w szkole mogą wisieć symbole religijne innych wyznań niż rzymskokatolickie np. krzyż prawosławny?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z poważaniem

Dorota Wójcik

prezeska zarządu

---

^[1] Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 155).

^[2] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.).

^[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

^[4] https://www.nik.gov.pl/kontrole/D/04/505/

^[5] https://szkolagroble.edupage.org/about/?eqa=dGV4dD10ZXh0L2Fib3V0JnN1YnBhZ2U9Mg%3D%3D

Link do strony szkoły:

https://zsdabrowach.edupage.org/news/#

Zdjęcie ze strony szkoły: https://zsdabrowach.edupage.org/news/#