Szkolny Koncert Kolęd organizowany w kościele, w miejsce zajęć dydaktycznych – interwencja fundacji z ZS w Dąbrowie Chełmińskiej

Lublin, 4 lutego 2024 r.

Szanowny Pan Tomasz Minorczyk
Dyrektor Zespołu Szkół im. Celestyna Kamińskiego w Dąbrowie Chełmińskiej
ul. Sportowa 1
86 – 070 Dąbrowa Chełmińska
sekretariat@zsdabrowach.pl

Szanowny Panie Dyrektorze,

Działając w imieniu rodziców, którzy przekazali fundacji informacje o łamaniu praw osób bezwyznaniowych przez władze szkoły publicznej, przekazujemy je, a zarazem oczekujemy podjęcia pilnych działań, które przywrócą stan wynikający z postanowień Konstytucji i ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Na dzień 17 stycznia 2025 r., godz. 11.15, Państwa szkoła zaplanowała w miejsce zajęć dydaktycznych Koncert Noworoczny (kolędy i taneczne przeboje) w Kościele pw. Św. Wojciecha i Św. Katarzyny w Boluminku. Organizatorem był ZS im. Celestyna Kamińskiego w Dąbrowie Chełmińskiej w partnerstwie z Młodzieżowym Domem Kultury w Bydgoszczy.

W przekazanej rodzicom wiadomości dyrektor szkoły Pan Tomasz Minorczyk informował:

„Noworoczny koncert organizowany przez szkołę wpisuje się doskonale w realizację podstawy programowej, zawiera treści z wielu przedmiotów. Jest to okazja do spotkania z ambitną kulturą wysokiej jakości, która powinna uczniów inspirować do indywidualnego rozwoju, uczyć i przygotowywać do spędzania wolnego czasu i odpowiedniego wypoczynku. W trosce o dobre wychowanie, proszę o zadbanie o to, aby dzieci uczestniczyły w tym kulturalnym wydarzeniu. Niech nasi uczniowie na zakończenie semestru odbiorą to wydarzenie jako radosne przeżycie artystyczne i integracyjne z rówieśnikami i wychowawcami”.

Komunikat wskazuje wyraźnie, że koncert kolęd w kościele rzymskokatolickim jest wydarzeniem, które zostało zrealizowane w ramach podstawy programowej, ponadto udział w nim ma zdaniem dyrekcji „świadczyć o wysokiej kulturze uczniów i rodziców” oraz pełnić funkcję integracyjną.

Dodatkowo w dniu 18 stycznia 2025 r. (sobota) odbył się Szkolny Przegląd Kolęd i Pastorałek, a na stronie szkoły pojawił się zaangażowany światopoglądowo komunikat: „Śpiewaliśmy o narodzinach Jezusa, o aniołach, pasterzach, królach…” W ten sposób podtrzymujemy piękną tradycję śpiewu tych wspaniałych utworów, które mówią o narodzeniu Pana Jezusa i wydarzeniach, które temu towarzyszyły. Cieszymy się, że każda klasa mogła wraz z wychowawcami i nauczycielami zaprezentować wylosowaną wcześniej kolędę lub pastorałkę”.

Komunikat powyższy jest sformułowany w sposób który wskazuje, jakoby do Zespołu Szkół w Dąbrowie Chełmińskiej uczęszczali wyłącznie uczniowie, którzy wierzą w narodziny Jezusa i anioły, a z drugiej tak jakby udział wychowawców w wydarzeniu był dobrowolny.

Ponadto szkoła informowała na swoim portalu o kolejnym wydarzeniu o cechach religijnych, które odbyło się w grudniu 2024 r. „Jasełka bożonarodzeniowe. Jak co roku wszyscy uczniowie naszej szkoły zaangażowali się w przygotowanie i celebrowanie świątecznej atmosfery. Tradycyjnie obchodzono wigilie klasowe, dzięki pięknym jasełkom, w wykonaniu drugoklasistów, łączącym niebiański śpiew i anielski taniec, ponownie odkrywaliśmy niezwykłą tajemnicę Bożego Narodzenia i jego przesłanie. Dopełnieniem świątecznego przeżywania było wspólne kolędowanie przy akompaniamencie Pana Macieja Różyckiego. Piękne kolędy i pastorałki były wstępem do rodzinnego świętowania.”

Chcemy zwrócić Państwa uwagę, iż praktyka organizowania wydarzeń ogólnoszkolnych w kościele rzymskokatolickim narusza normy Konstytucji RP Art. 25 ust. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym, Art. 30 Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych, Art. 32. ust. 1 Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, Art. 32 ust. 2 Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny, Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Opisane powyżej praktyki zarówno w kwestii komunikacji ze społecznością szkolną, jak i organizacji uroczystości szkolnych są dyskryminujące i wykluczające dla uczniów, którzy nie śpiewają kolęd o narodzinach Boga, Jezusa etc. Innymi słowy wykluczają Państwo ze społeczności szkolnej uczniów, którzy nie identyfikują się z katolicyzmem.

Dyrektor szkoły uważany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do wykonywania zadań publicznych (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 06 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – komentarz, Wrocław 2002).

Organizacja wydarzeń religijnych przez dyrektora szkoły publicznej stanowi także złamanie zasady legalizmu, gdyż brak jej właściwych podstaw. Zgodnie z wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą legalizmu, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, co jest jednoznacznie rozumiane jako nakaz ścisłej wykładni przepisów kompetencyjnych oraz stosowania zasady „co nie jest im dozwolone, jest zakazane”. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01). 

Wydarzenia o charakterze wyznaniowym powinny pozostawać poza regułami szkolnymi, co pozwoli na nieujawnianie wyznania przez osoby, które nie chcą brać udziału w takim wydarzeniu. Prawo do nieujawniania światopoglądu wobec władz publicznych zapewnia art. 53 Konstytucji RP: Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Pragniemy również przypomnieć, że zgodnie z Ustawą o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w  art. 10 ust. 1 Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań.

Zwracamy także uwagę, iż w pomieszczeniach szkolnych zaraz obok godła wiszą krzyże, rozmiarem przewyższające rozmiar godła.

W powyższej kwestii wskazujemy, iż:

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych^[1] otaczanie tych symboli czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji (ust. 2). Do symboli tych należy m.in. orzeł biały i biało-czerwone barwy (ust. 1). Symbole Rzeczypospolitej Polskiej pozostają zaś pod szczególną ochroną prawa, przewidzianą w odrębnych przepisach (ust. 3). Przypomnieć konieczne, iż zgodnie z art. 137 § 1 k.k. karalne jest publicznie znieważenie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego – przestępstwo to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku^[2].

Zgodnie z art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej^[3] rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania (…) Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.

Zgodnie z treścią zapisów ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania: Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym (art. 1 ust. 3); Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań. (art. 10 ust. 1).

Powołując się na Informacje o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli dot. używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej z 28 kwietnia 2005 r.^[4] i zawartych w niej Dobrych Praktyk używania symboli państwowych przez administrację publiczną lub placówki oświatowe (s. 53) zwracamy uwagę, że rekomendowana przez NIK pozycja godła w pomieszczeniu to ściana na wprost wejścia, nad biurkiem urzędnika, albo na innej ścianie w miejscu widocznym od wejścia. Na tej samej ścianie, lub części ściany, na której umieszczone jest godło, nie należy umieszczać innych obiektów (np. kalendarze, obrazy, zdjęcia, tablice itp.). Umieszczenie krucyfiksu, a tym bardziej znacznie większych rozmiarów niż godło RP narusza zalecenia zawarte w raporcie pokontrolnym NIK. Nie powinno się bowiem umieszczać innych obiektów na tej samej ścianie, na której znajduje się godło. Dodatkowo zawieszenie krucyfiksu godzi w zasadę neutralności światopoglądowej państwa publicznej placówki. Trudno bowiem o wyraźniejszy przykład naruszenia zasady świeckości państwa, co może u bezstronnego obserwatora budzić wrażenia pozostawania tegoż godła – i tym samym Polski – w relacji podrzędności wobec symbolu religijnego.

Dodać należy, iż inne placówki wdrożyły wskazane powyżej zalecenia, doskonałym przykładem są choćby jednostki podległe nadzorowi Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty oraz  Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Groblach^[5].

Wskazujemy, iż umieszczanie krucyfiksu narusza również zapisy ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Z wyrażonej w art. 53 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wolności publicznego uzewnętrznia religii nie wynika prawo do zapewnienia obecności symboli religijnych w budynkach użyteczności publicznej nieprzeznaczonych do sprawowania kultu religijnego.

Kierując do Pana Dyrektora niniejsze pismo chcemy zwrócić szczególną uwagę na rażący brak poszanowania prawa i reguł demokratycznych poprzez uprzywilejowanie światopoglądu katolickiego i promowanie religii rzymskokatolickiej w szkole publicznej, w portalu internetowym szkoły oraz wykluczenie z uroczystości szkolnych uczniów należących do każdej innej niż katolicy grupy.

W oparciu o wieloletnie doświadczenie Fundacji Wolność od Religii w obszarze zapobiegania dyskryminacji osób bezwyznaniowych wiemy, iż rodzice należący do mniejszości obawiają się zgłaszać własne zastrzeżenia do dyrekcji szkół ze względu na częsty brak zrozumienia i kłopoty, które w następstwie mogą spotkać ich dzieci ze strony nauczycieli oraz rówieśników. Mamy również wątpliwości czy rodzice uczniów uczęszczających do szkoły mają prawo wniesienia sprzeciwu wobec organizowania wydarzeń ogólnoszkolnych w instytucjach wyznaniowych oraz czy jawny sprzeciw jednego lub kilkorga rodziców wobec przedstawionego programu obchodów zostałby uszanowany przez dyrekcję szkoły i uczyniłby przebieg oficjalnych uroczystości szkolnych neutralnymi religijnie.

Za Rzecznikiem Praw Obywatelskich chcemy również przypomnieć iż: „Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa (tak brzmi pierwsze zdanie preambuły ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe). Ta zasada zobowiązuje do podejmowania decyzji i działań, które budują trwały, oparty na szacunku i równości system oświaty.  Szkoły są zobowiązane do podejmowania niezbędnych działań w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy szkoły i jej rozwoju organizacyjnego (Prawo oświatowe art. 44 ust. 1).”

Uprzejmie prosimy o wyjaśnienie opisanych powyżej kwestii z zachowaniem formy pisemnej. Zależy nam, by Pan Dyrektor dbał w sposób równy o dobro wszystkich uczniów bez wyjątku i w tym celu oczekujemy propozycji wprowadzenia zmian w poruszanych przez niniejsze pismo obszarach funkcjonowania zarządzanej przez Pana placówki publicznej.

Ponadto na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Ile oświadczeń wskazujących na życzenie rodziców co do udziału ich dzieci w lekcjach etyki szkoła otrzymała w roku szkolnym 2024/2025 oraz w 2023/2024?
2. Jeżeli szkoła otrzymała od rodziców oświadczenia wskazujące na ich życzenie udziału dzieci w lekcjach etyki w ostatnich dwóch latach, czy udział w lekcjach został uczniom zapewniony? Jeżeli chętni uczniowie nie uczęszczali na lekcje etyki, pomimo uprzedniego wyrażenia życzenia rodziców, proszę o wskazanie powodu i informacji przekazanej zainteresowanym rodzicom/uczniom, a także czy szkoła ewentualnie przekazała otrzymane oświadczenia rodziców do organu zarządzającego szkołą?
3. W jaki sposób szkoła informuje uczniów i ich rodziców o możliwości wyrażenia życzenia udziału w lekcjach etyki (w tym o możliwości udziału w lekcjach religii i etyki jednocześnie)
4. Ilu uczniów uczy się w szkole w roku szkolnym 2024/2025?
5. Ilu uczniów uczęszcza na religię katolicką w roku szkolnym 2024/2025 (prosimy o wskazanie wyniku ilościowo i procentowo)?
6. Ilu uczniów uczęszcza na etykę w roku szkolnym 2024/2025 (prosimy o wskazanie wyniku ilościowo i procentowo)?
7. Ilu uczniów nie uczęszcza na religię katolicką w roku szkolnym 2024/2025?
8. W jaki sposób dyrekcja szkoły pozyskała zgody rodziców na opisane w treści niniejszego pisma wyjście do kościoła w trakcie lekcji?
9. Czy tego dnia zajęcia dydaktyczne o godz. 11.15 i później zostały odwołane?
10. Czy szkoła zapewniła interesujące zajęcia zastępcze lub opiekę uczniom, których rodzice nie życzyli sobie, aby byli obecni w kościele? Prosimy o opisanie jakie zajęcia lub jaki rodzaj opieki?
11. Ilu uczniów w tym dniu skorzystało z tego rodzaju zajęć/opieki?
12. Ilu uczniów było nieobecnych w szkole w dniu 17 stycznia 2025 r.?
13. Proszę o wskazanie zapisów podstawy programowej, w ramach której zrealizowano wydarzenie szkolne w kościele?
14. Czy w trakcie, przed lub po Koncercie Noworocznym została zmówiona modlitwa?
15. W ilu pomieszczeniach szkolnych na ścianie obok godła wisi krzyż?
16. W ilu pomieszczeniach szkolnych na ścianie obok godła wisi krzyż większy od godła?
17. W ilu pomieszczeniach szkolnych wisi krzyż?
18. W ilu pomieszczeniach szkolnych odbywają się zajęcia religii rzymskokatolickiej? Czy szkoła ma dedykowane lekcjom religii pomieszczenia czy lekcje te odbywają się we wszystkich/w większości sal szkolnych?
19. Kto w zarządzanej przez Pana instytucji publicznej decyduje o wieszaniu/zdejmowaniu ze ścian symboli religijnych?
20. Jeśli decyzje dotyczące wieszania symboli religijnych należą do rodziców dzieci, czy podejmują je Państwo każdego roku? W jaki sposób podejmowana jest decyzja?
21. Czy sprzeciw jednego rodzica wobec obecności krzyża w zarządzanej przez Pana placówce zostanie rozstrzygnięty pozytywnie?
22. Czy na ścianach w szkole mogą wisieć symbole religijne innych wyznań niż rzymskokatolickie np. krzyż prawosławny?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

Z poważaniem

Dorota Wójcik

prezeska zarządu

---

^[1] Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 155).

^[2] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.).

^[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

^[4] https://www.nik.gov.pl/kontrole/D/04/505/

^[5] https://szkolagroble.edupage.org/about/?eqa=dGV4dD10ZXh0L2Fib3V0JnN1YnBhZ2U9Mg%3D%3D

Link do strony szkoły:

https://zsdabrowach.edupage.org/news/#

W dniu 17 lutego 2025 r. wpłynęła odpowiedź Pana Tomasza Minorczyka Dyrektora Szkoły.

Pan Dyrektor w odpowiedzi na pytanie fundacji: Czy w trakcie, przed lub po Koncercie Noworocznym została zmówiona modlitwa? stwierdza, że nie posiada takiej wiedzy, nikt z nauczycieli, katechetów modlitwy nie prowadził (sprytnie prawda?).

Poza tym dyrektor powołuje się piśmie na tę część zapisów Konstytucji, która odwołuje się do chrześcijańskiego dziedzictwa zupełnie pomijając te, które odwołują się do przestrzegania w społeczeństwie liberalnym uniwersalnych zasad lub podkreślają świecki charakter państwa, a przede wszystkim zabraniają indoktrynacji, promowania religii przez instytucję publiczną i zakazują dyskryminacji.

M.in. wspomina o Preambule Konstytucji RP (wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach) jednocześnie nie zauważa, że faworyzowanie religii katolickiej przez urząd państwowy stoi w sprzeczności z tą częścią preambuły (my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł, równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego – Polski).

Powołując się na art. 5 Konstytucji RP nie zauważa jak brzmi pełna jego treść: Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

Zapomina o pełnym brzmieniu art. 25 Konstytucji RP Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

Wspomina również o preambule ustawy Prawo oświatowe pomijając zupełnie jej fragment odnoszący się wychowywania na podstawie uniwersalnych wartości. Nauczanie i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości Ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata.

Art. 10. Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań również pozostaje pominięty. 

Chcielibyśmy dowiedzieć się jakie jest stanowisko w tej sprawie Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy, uwzględnimy w skardze prośbę o rozmowę z nauczycielami, którzy byli obecni w kościele i ustalenie czy poza śpiewaniem kolęd miało miejsce odprawianie modlitwy.

W dniu 25 lutego 2025 r. fundacja wysłała pismo do Pani Grażyny Dziedzic Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty.

Pełna treść pisma:

Fragment pisma:

Zorganizowany przez szkołę koncert bogaty w treści religijne o Bogu, narodzeniu Chrystusa miał zdaniem fundacji charakter wyznaniowy (nie kulturalny) i był powiązany treściowo i organizacyjnie z jednym określonym związkiem wyznaniowym. Kolędy mogą być postrzegane jako tradycja części społeczeństwa jednak trudno sobie wyobrazić, aby władza jakiejkolwiek instytucji publicznej w „zaproszeniu” podkreślała, że udział jest wyrazem wysokiej kultury osobistej i dobrego wychowania. Dyrektor zakładał że jest to wydarzenie nieobowiązkowe, tak jak np. udział w lekcjach religii, podkreślając dobrowolne uczestnictwo uczniów (w miejsce planowych zajęć dydaktycznych). Jeśli było to faktycznie wydarzenie o charakterze dydaktycznym i kulturalnym, prosimy o wyjaśnienie w postępowaniu dlaczego doszło do wykluczenia z tego wydarzenia części uczniów. Jakie były podstawy segregacji uczniów? Jeśli natomiast wydarzenie miało charakter religijny prosimy o wyjaśnienie w postępowaniu dlaczego dyrekcja szkoły w komunikacji ze społecznością szkolną oraz fundacją twierdzi jednocześnie, że wydarzenie nie miało charakteru religijnego?

Fundacja ma również wątpliwości czy koncert nie został połączony z modlitwą, gdyż na nasze pytanie o tę kwestię, dyrektor odpowiedział „nie mam wiedzy”. Wydaje się, że dyrektor szkoły, do której uczęszczają uczniowie różnych wyznań i osoby bezwyznaniowe powinien zadbać o ten obszar przed koncertem (zapobiec ewentualnym sytuacjom odmawiania modlitw podczas wydarzenia ogólnoszkolnego), zgodnie z zapisami Konstytucji oraz innych ustaw wyraźnie podkreślających, że : Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Proponujemy pod rozwagę następujące pytania: Czy polska szkoła publiczna respektuje obyczaje religijne i praktyki wynikające z przynależności do innej grupy wyznaniowej, aniżeli dominująca grupa wyznaniowa w Polsce? Czy nie należałoby rozróżnić w procesie edukacji zjawiska zdobywania wiedzy od subtelnych form indoktrynacji religijnej?

Prosimy o sprawdzenie, w ilu oddziałach, w czasie wydarzenia odbyły się regularne lekcje i czy uczniowie niekatoliccy mieli możliwość uczestnictwa w nich? Ilu uczniów uczestniczyło i w jakich zajęciach zastępczych? Jak zostało to opisane w dzienniku? Czy dyrekcja prawidłowo opisała „wyjście grupowe” i odnotowała ten fakt w dzienniku elektronicznym?

Pytania powyższe zadajemy również w związku z dorocznym szkolnym przedstawieniem jasełkowym. Szanując tradycję części polskiego społeczeństwa dotyczącą kolęd czy jasełek, wyrażamy zrozumienie i poszanowanie dla organizacji tych wydarzeń na lekcjach religii lub po godzinach zajęć obowiązkowych. Kolędy czy jasełka organizowane w szkole „dla wszystkich” uczniów niosą określony przekaz religijny w związku z tym szkoła czy przedszkole dopuszcza możliwość dobrowolnego udziału w nich swoich podopiecznych. Jeżeli jednak ma to miejsce i uczniowie zwalniani są z uczestnictwa w tych zajęciach na prośbę ich rodziców można wnioskować, iż szkoła uznaje te zajęcia za nadobowiązkowe tak samo jak zajęcia z religii czy etyki. Jeżeli zatem organizowanie jasełek mieści się w kategorii zajęć nadobowiązkowych czy powinny być organizowane w ramach obowiązkowych zajęć?

Chcemy także podkreślić, że organizacja przez szkołę wydarzeń o charakterze religijnym znacząco wykracza poza zakres nauczania religii, określony w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. W podstawie programowej jest nawiązanie do uczestnictwa uczniów w wydarzeniach kulturalnych, jednak w żadnym miejscu nie jest wskazane, że mogą one być nacechowane religijnie. Lekcje religii w placówkach oświatowych miały stanowić wyjątek od tej zasady, nie powinien on jednak być interpretowany rozszerzająco. Nie należy szkoły mylić ze świątynią jakiegokolwiek wyznania. Modlitwa powinna towarzyszyć jedynie lekcjom religii. Symbolika religijna mogłaby się znajdować się ewentualnie w przestrzeni szkolnej, w wypadku przeznaczenia określonej sali do zajęć katechetycznych. Zapobiegłoby to zarazem ekspansji treści religijnych w całej placówce oświatowej. Preambuła Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe wyraźnie określa ten kierunek: Nauczanie i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Ponadto zgodnie z Ustawą o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w art. 6 ust. 1 art. 10 wskazuje że Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań. Nauczyciele zgodnie z art. 6. ustawy „Karta nauczyciela” zobowiązani są m.in. kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka oraz dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Ponadto przyglądając się szkolnym komunikatom na portalu placówki nie sposób nie zauważyć, że szkoła w sposób niedopuszczalny udziela tej przestrzeni nauczycielom religii (?), indoktrynuje. Autorzy komunikatów, zachowują się tak, jakby wszyscy nauczyciele i uczniowie, cała szkolna społeczność byli katolikami lub jakby niekatoliccy uczniowie nie byli równoprawnymi członkami szkolnej społeczności.

Praktyka organizowania życia szkoły w opisany powyżej sposób wydaje się być próbą łamania sumienia uczniów wyznania/światopoglądu innego niż katolicki oznacza brakiem szacunku i brak poszanowania wolności do wyznawania lub niewyznawania religii. Uczniowie, którzy z powodu wyznania nie wzięli udziału w koncercie są przez szkołę wykluczeni i dyskryminowani. Ponadto szkoła narusza określone w Konstytucji RP, a także aktach prawa międzynarodowego i krajowego zasady niedyskryminacji oraz rozdziału Kościoła od państwa, jak również powinność bezstronności religijnej i światopoglądowej organów władzy publicznej.

Szkoła publiczna to miejsce, w którym wszyscy uczniowie powinni być traktowani jednakowo i dlatego powinna być miejscem neutralnym światopoglądowo. Obowiązujące akty normatywne wykluczają możliwość włączenia wydarzenia o charakterze religijnym do oficjalnego planu pracy szkoły publicznej, jak również promowanie wartości religijnych przez szkołę w wychowaniu dzieci i młodzieży.

Chcemy także zwrócić uwagę Kuratorium na kwestię 18 krzyży zawieszonych w salach szkolnych (tylko 7 pomieszczeń szkolnych jest neutralnych światopoglądowo). Część krucyfiksów wisi obok lub nad godłem i jednocześnie rozmiarem przewyższają wielkość godła. Jest to uchybienie zasad obowiązujących dyrekcje szkół i rekomendacji Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty (dobrym przykładem rozumienia zasad jest Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Groblach https://szkolagroble.edupage.org/about/?eqa=dGV4dD10ZXh0L2Fib3V0JnN1YnBhZ2U9Mg%3D%3D).

W dniu 24 marca 2025 r. wpłynęła odpowiedź od Pani Grażyny Dziedzic, Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty. Kurator nie zauważyła uchybień w pracy szkoły, uczniowie, którzy nie zechcieli uczestniczyć w koncercie kolęd zorganizowanym w miejsce zajęć dydaktycznych przebywali w świetlicy. Zwracaliśmy również uwagę kuratora na indoktrynację w portalu szkoły: „przyglądając się szkolnym komunikatom na portalu placówki nie sposób nie zauważyć, że szkoła w sposób niedopuszczalny udziela tej przestrzeni nauczycielom religii (?), indoktrynuje. Autorzy komunikatów, zachowują się tak, jakby wszyscy nauczyciele i uczniowie, cała szkolna społeczność byli katolikami lub jakby niekatoliccy uczniowie nie byli równoprawnymi członkami szkolnej społeczności.”

Kurator w odpowiedzi informuje, że „nauczyciele religii, tak jak wszyscy inni nauczyciele przedmiotów oraz nauczyciele specjaliści są członkami rady pedagogicznej i realizują zadania zgodnie z przydziałem obowiązków i specjalnością, jak również objęci są nadzorem dyrektora szkoły”.

Czyli odpowiedź zupełnie nie odnosząca się do zarzutu fundacji. Nauczyciele religii mogą indoktrynować na portalu szkoły, gdyż odbywa się to pod nadzorem dyrekcji…

W sprawie monumentalnych krzyży wiszących obok malutkiego godła kurator nie zajmuje stanowiska, gdyż nie ma kompetencji.

W dniu 2 kwietnia 2025 r. fundacja skierowała skargę na działania Kujawsko-Pomorskiej Kurator Oświaty Pani Grażyny Dziedzic do Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, Pana Michała Sztybla oraz do wiadomości Rzecznika Praw Obywatelskich.