Lublin, 22 września 2021 r.
Dyrekcja V Liceum Ogólnokształcącego
ul. Krakowska 29
42-217 Częstochowa
e-mail: vlo@vmickiewicz.pl
Szanowni Państwo,
Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, na prośbę rodziców uczniów uczęszczających do zarządzanej przez Państwa placówki publicznej, w ramach prowadzonej kampanii społecznej na rzecz poszanowania praw rodziców i ich dzieci, które nie uczęszczają na lekcje religii rzymskokatolickiej, zwracamy się z prośbą o zmianę planu zajęć na rok szkolny 2021/2022 r. dla klasy II E, skutkującą umieszczeniem lekcji religii poza blokiem zajęć obowiązkowych.
W klasie II E 29 uczniów i uczennic nie uczęszcza na nadobowiązkowe zajęcia religii rzymskokatolickiej, a sześć osób jest zapisanych na te zajęcia. Niestety jedna z dwóch godzin katechezy została umieszczona w tygodniowym planie zajęć pomiędzy zajęciami obowiązkowymi, w związku z czym blisko 30 osobowa grupa uczniów jest zmuszona spędzić w szkole jedną godzinę dłużej, przeczekując ten czas w bibliotece szkolnej.
Praktyka powyższa narusza zasady organizacji lekcji religii i etyki zapisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. (Dz. U. z dnia 24 kwietnia 1992 r. z późn. zm.) ze szczególnym uwzględnieniem § 1. 1. ust. 3 Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.
Przedmioty nadobowiązkowe takie jak religia i etyka, zgodnie z intencją ustawodawcy, nie powinny być umieszczane pomiędzy innymi zajęciami obowiązkowymi w sytuacji gdy jest to dyskryminujące. Nie jest to wyrażone wprost w przepisach oświatowych, jednakże brak takiego zapisu, nie oznacza, że ustawodawca wprowadzając religię do szkół, nie miał na uwadze takiego sytuowania jej w planie zajęć aby uchronić uczniów przed dyskryminacją. Wola ustawodawcy wyrażona została w § 1. 1. ust. 3 przytoczonym powyżej. Jednocześnie zwracam uwagę, że nie jest dyskryminacją umieszczenie katechezy jako ostatniej godziny w planie lekcji danego dnia podobnie, jak nie jest dyskryminacją umieszczenie na ostatniej godzinie biologii czy fizyki. Przeciwnie – umieszczenie katechezy w środku dnia lekcyjnego łączy się z krzywdą uczniów, którzy nie zapisali się na takie zajęcia, a w przypadku przedmiotów obowiązkowych ich umieszczenie w ciągu dnia nie niesie ze sobą ww. konsekwencji.
Natomiast zgodnie z § 2 ust. 1. Rozporządzenia szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji religii dla siedmioosobowej grupy w danej klasie. Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lekcje religii mogą być organizowane w grupie międzyklasowej.
Zajęcia z religii i etyki mają charakter fakultatywny i są organizowane na życzenie rodziców, a w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie bądź rodziców, bądź samych pełnoletnich uczniów. Rozporządzenie wskazuje, że zajęcia z religii uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć (§ 1 ust. 1a) jednak znaczenie tego przepisu jest takie, że zajęcia z religii organizowane dla danej grupy klasowej bądź międzyoddziałowej, nie mogą one kolidować z innymi zajęciami edukacyjnymi, aby uchronić uczniów przed dyskryminacją.
Ponadto umieszczanie zajęć z katechezy w środku dziennego planu zajęć postrzegamy jako (być może nieświadomą) próbę wywierania nacisku na to, aby uczniowie raczej w zajęciach religii rzymskokatolickiej uczestniczyli, aniżeli z nich rezygnowali. Takie działania w istocie rzeczy naruszają również normę art. 53 ust. 4 Konstytucji RP Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
W związku z powyższym zwracam się z wnioskiem o poszanowanie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących organizowania lekcji religii w szkole w taki sposób, aby wolność sumienia i światopoglądu dzieci nieuczęszczających na lekcje religii rzymskokatolickiej i ich rodziców nie była naruszana.
Proszę o poinformowanie fundacji o podjętych działaniach z zachowaniem formy pisemnej.
Z wyrazami szacunku
Dorota Wójcik
prezeska zarządu
Edycja wpisu z dn. 19.10.2021 r.
Do dnia 19 października dyrekcja szkoły nie odpowiedziała na pismo fundacji 🙁
Jednakże w efekcie naszej interwencji pojawiło się kilka publikacji prasowych. O jednej z nich dowiedział się Rzecznik Praw Obywatelskich. Pełnomocnik Terenowy RPO w Katowicach zwrócił się do dyrektorki częstochowskiego liceum o wskazanie, czy podczas tworzenia planów lekcji uwzględniono postulat planowania religii przed lub po pozostałych lekcjach – aby uczniowie nieuczęszczający na ten przedmiot nie byli zmuszeni na oczekiwanie na kolejne. Chciał również dowiedzieć się czy zmieniono plan zajęć w klasie, w której na religię uczęszcza zdecydowana mniejszość uczniów.
Fragment wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich:
RPO jako organ konstytucyjny stojący na straży podstawowych praw i wolności z uwagą monitoruje kwestie dotyczące poszanowania wolności sumienia i wyznania. Niewątpliwie nauczanie religii w szkołach publicznych – mające swoje zakorzenienie w Konstytucji – stanowi istotny aspekt realizacji tej wolności. Sposób realizacji tego nauczania oraz ekspresji religijnej przez społeczność szkolną powinien jednak uwzględniać potrzeby i wrażliwość wszystkich uczniów i rodziców.
W tej sprawie do Biura RPO regularnie wpływają wnioski obywateli. Docierają też informacje dotyczące różnych aspektów organizacji nauczania lekcji religii w szkołach publicznych.
Rozporządzenie MEN nie zawiera literalnego obowiązku umieszczania lekcji religii i etyki na pierwszych i ostatnich godzinach. Nie formułuje jednak również zakazu takiego ich organizowania. Wprost przeciwnie; z całości regulacji wykładanej w świetle postanowień Konstytucji oraz standardów międzynarodowych można wywieść zalecenia konstruowania lekcji w taki sposób, aby lekcje religii organizowane były w sposób zapewniający poszanowanie praw wszystkich uczniów.
Wnioski z postulatem umieszczania lekcji religii na pierwszych i ostatnich godzinach wpływają generalnie od rodziców, których dzieci na religie nie uczęszczają. Zwracają oni uwagę na uciążliwość oczekiwania na dalsze zajęcia na tzw. okienkach. Wskazują też na pojawiające się u ich dzieci poczucie wykluczenia w związku z koniecznością spędzania tych godzin w świetlicy czy bibliotece.
https://bip.brpo.gov.pl/index.php/pl/content/rpo-lekcje-religii-udzial-mniejszosci-uczniow