Rekolekcje w czasie zajęć i na terenie szkoły, „uczniowie nie uczestniczący udają się na świetlicę szkolną” – interwencja w SP w Szamocinie

Lublin, 13 marca 2024 r.

Szanowna Pani Iwona Kowalska
Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Szamocinie
ul. 19 Stycznia 29
64-820 Szamocin
e-mail: zsszamocin@poczta.onet.pl

                              Szanowna Pani Dyrektor,

         Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii w odpowiedzi na prośby zaniepokojonych rodziców i na rzecz przestrzegania w naszym kraju prawa oświatowego, a także na rzecz uwzględnienia i poszanowania praw rodziców i ich dzieci, które nie uczęszczają na lekcje religii rzymskokatolickiej oraz w imię przestrzegania fundamentalnych zasad państwa demokratycznego tj. ochrony praw mniejszości i równości obywateli wobec prawa, zwracam się z prośbą o niewyrażanie zgody organizatorom rekolekcji na dowolne przerywanie zajęć szkolnych rekolekcjami oraz zapewnienie realnie dobrowolnego udziału w praktykach religijnych.

         Rodzice uczniów otrzymali informację, że w dniach 11-13 marca 2024 r. w CZASIE ZAJĘĆ SZKOLNYCH I NA TERENIE SZKOŁY zostaną zorganizowane rekolekcje wielkopostne. W swojej informacji do rodziców informuje Pani ponadto, że „UCZNIOWIE NIE UCZESTNICZĄCY UDAJĄ SIĘ NA ŚWIETLICĘ SZKOLNĄ”. W dniu 13 marca, kiedy to rekolekcje odbywały się w kościele – msza – nauczyciele otrzymali polecenie odprowadzenia i przyprowadzenia uczniów do/z kościoła (mogli poczekać przed kościołem, jeśli nie chcieli brać udziału w mszy).

         Chciałabym zwrócić Państwa uwagę, że angażowanie nauczycieli – niezależnie od ich światopoglądu – do opieki nad uczniami biorącymi udział w rekolekcjach, wykorzystywanie pomieszczeń szkolnych do organizacji praktyk religijnych, pomimo posiadanych przez instytucję Kościoła rzymskokatolickiego szerokich możliwości korzystania z własnych świątyń, wykracza poza ustawowe gwarancje bezstronności władzy publicznej i poza obowiązek organizacji lekcji religii oraz narusza podstawowe prawa obywatelskie jak prawo do nieujawniania światopoglądu (nauczyciele).

Żadna religia nie powinna wpływać na działania edukacyjne w polskiej szkole publicznej. Szkoła publiczna winna być szkołą przyjazną dla wszystkich dzieci, niezależnie od światopoglądu ich rodziców i ich samych. Ustawa o gwarancjach wolności sumienia z dnia 17 maja 1989 r. w art. 10 ust. 1 wyraźnie określa, że  Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań. Zgodnie z Konstytucją RP art. 25 ust. 2 Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

Jak wskazuje konstytucja i prawo oświatowe, rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach religii danego wyznania oraz w uroczystościach religijnych lub też biorą w nich dobrowolny udział na zaproszenie katechetów. § 10 ust. 1 Rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wskazuje, że uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do rekolekcji organizowanych w innym terminie.

W związku z powyższym szkoła jest zobowiązana zebrać od rodziców dzieci zapisanych na religię informację w sprawie korzystania przez nich z prawa do zwolnienia Z ZAJĘĆ SZKOLNYCH dziecka w celu odbycia praktyk religijnych jakimi są rekolekcje i dokonać stosownej adnotacji w dzienniku (uczeń zwolniony).

         Jednocześnie dla uczniów, którzy nie zostali zwolnieni ze szkoły przez rodziców szkoła ma zapewnić zajęcia szkolne. Z obowiązujących aktów prawnych wynika wprost, że w czasie rekolekcji w szkołach publicznych zajęcia dydaktyczno-wychowawcze odbywają się zgodnie z planem i obecność uczniów jest odnotowywana w dzienniku lekcyjnym. Jeśli są to dni dodatkowo wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych w rozumieniu § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego tzw. dni dyrektorskie, szkoła organizuje zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, na które rodzice mogą, ale nie muszą posłać dzieci (obecność jest odnotowywana w dzienniku zajęć w świetlicy lub bibliotece szkolnej).

Powyższe stanowisko prezentował Minister Edukacji Narodowej w piśmie do fundacji z dnia 27 czerwca 2017 r. wskazując, że uczniowie nieuczestniczący w rekolekcjach są zobowiązani do udziału w zajęciach szkolnych odbywających się w godzinach ustalonego stałego planu zajęć i mają odnotowywany fakt obecności na tych zajęciach. Nieuprawnione jest więc informowanie rodziców, że w czasie rekolekcji nie ma zajęć – z wyjątkiem sytuacji, gdy wszyscy uczniowie szkoły uczęszczają na religię.

Oferowanie uczniom nieuczęszczającym na religię pobytu w świetlicy szkolnej nie jest równoznaczne z zapewnieniem zajęć edukacyjnych, a przede wszystkim sprzyja poczuciu wykluczenia ze względu na światopogląd.

Zwracam również uwagę, że deklaracja chęci uczestniczenia w lekcjach religii, nawet jeśli została złożona przez rodziców uczniów nie jest jednoznaczna z chęcią uczestniczenia w dowolnych uroczystościach religijnych w przyszłości, jest wyłącznie deklaracją chęci uczestniczenia w lekcjach religii, podobnie nie jest deklaracją światopoglądową, a szkoły nie mają prawa pytać uczniów o wyznanie ani światopogląd.

Z wielu dostępnych badań socjologicznych płynie wniosek, że zdarza się, iż na lekcje religii rzymskokatolickiej rodzice zapisują dzieci np. z powodu umieszczenia ich w planie zajęć w bloku zajęć obowiązkowych. Chcąc uniknąć bezproduktywnego spędzania czasu „samotnie” w świetlicy uczniowie wolą być z rówieśnikami w klasie i traktują religię jak przedmiot szkolny. Nie jest również tajemnicą, że częstą motywacją rodziców i uczniów do udziału w lekcjach religii jest wyższa średnia ocen. W związku z tym rodzice, którzy wyrazili zgodę na udział w lekcjach religii nie wyrażają jednocześnie zgody na udział w praktykach religijnych. Nie jest to bezpośrednio powiązane i uczniowie mają prawo do uczestniczenia w lekcjach religii bez jednoczesnego obowiązku uczestniczenia w mszach czy w rekolekcjach. W przeciwnym razie działanie szkoły przyjęłoby formę zmuszania do udziału w praktykach religijnych, która wprost byłaby naruszeniem Konstytucji RP (Art. 53 ust. 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych).

         Z korespondencji prowadzonej przez fundację z Ministerstwem Edukacji Narodowej wynika, że wszelkie zajęcia wykraczające poza realizację podstawy programowej a więc m.in. udział uczniów w uroczystościach kościelnych powinny odbywać się za zgodą rodziców. 

Nadmieniam, że wyjścia na wydarzenia religijne związane z uczęszczaniem na zajęcia z religii określonego wyznania, powinny być organizowane przez katechetów. Do fundacji wpływa wiele skarg od nauczycieli, którzy zwracają uwagę na fasadowy charakter „prośby” dyrektorów szkół o opiekę nad uczniami podczas mszy lub w czasie odprowadzania do/z kościoła. Zwracamy uwagę, że tego rodzaju „prośba”, kierowana przez przełożonego wobec pracowników w sposób zasadniczy łamie zapisy Konstytucji RP Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483) w art 53 ust. 7). Nauczyciel „poproszony” przez przełożonego chcąc odmówić, jednocześnie zdradza,
iż nie należy do wyznania rzymskokatolickiego.

Szkoła realizuje zadania publiczne, ponadto dyrektor szkoły bezsprzecznie uznawany jest za organ władzy publicznej, jako podmiot powołany w drodze ustawy do organizacji i realizacji tych zadań (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 06 marca 2008 r., I OSK 1918/07 , M. Jabłoński, K. Wygoda, Ustawa o dostępie do informacji publicznej – Komentarz, Wrocław 2002). Wobec uznania dyrektora szkoły za organ władzy publicznej, a także mając na uwadze podległość służbową nauczycieli względem dyrektora, zarzut naruszenia art. 53 ust. 7 Konstytucji jest zasadny. Dyrektor żądając udzielenia informacji dotyczących uczestniczenia bądź nieuczestniczenia w wydarzeniu o charakterze religijnym, tym samym domaga się ujawnienia światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Jak natomiast przyjęto w doktrynie prawa, „Konstytucja zakazuje organom władzy publicznej nakładania na jakąkolwiek osobę podlegającą prawu RP obowiązku ujawniania w jakikolwiek sposób jej przekonań światopoglądowych, religijnych lub wyznania. Pod pojęciem ujawniania należy rozumieć przekazywanie informacji (w jakiejkolwiek możliwej formie) pozwalającej na identyfikację tych przekonań.” (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz; prof. Bogusław Banaszak, C. H. Beck, Warszawa 2012, art. 53).

Chciałabym również wspomnieć, że w ubiegłych latach nauczyciele przekazywali do fundacji skargi, z których wynika, że dyrektorzy szkół wydawali im polecenia – lub przekazywali „dorozumiane oczekiwanie” – sprawowania opieki nad uczniami w czasie rekolekcji organizowanych przez proboszcza, co prowadziło do poddawania nauczycieli „wbrew ich woli czynnościom, które stanowią formę praktyki religijnej„. Takie zachowania dyrektorów szkół stanowią naruszenie dóbr osobistych nauczycieli. (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r. sygn. akt II CSK 1/13). Niezależne od tego wskazujemy, że powyższe przypadki powinny być kwalifikowane jako naruszenie art. 11 zn 1 Kodeksu pracy tj. obowiązku szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika, a także w przypadkach skrajnych przybierają postać mobbingu w rozumieniu art. 94 zn 4 Kodeksu pracy.

Ponadto zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1,2,3 i 6 ustawy Prawo oświatowe dyrektor odpowiada za organizację i standard opieki „W CZASIE ZAJĘĆ ORGANIZOWANYCH PRZEZ SZKOŁĘ”. Formalnie organizatorem rekolekcji nie jest ani szkoła czy katecheta lecz proboszcz parafii kościoła katolickiego, która ma osobowość prawną i zatem może przyjąć odpowiedzialność cywilną za przebieg rekolekcji i bezpieczeństwo uczniów przebywających pod opieką proboszcza i osób, którymi się posługuje tj. księży, zakonnic i katechetów lub katechetek. „Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 pkt 5 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego, jednostką Kościoła Katolickiego mającą osobowość prawną jest parafia, a jej organem – proboszcz. Powyższy przepis pozostaje w związku z kanonem 532, według którego proboszcz występuje w imieniu parafii w załatwianiu wszystkich czynnościach prawnych„; (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2004 r., IV CK 108/03). Odpowiednie regulacje dotyczą również parafii pozostałych kościołów, których działalność jest regulowana ustawowo przez Rzeczpospolitą Polską.   

Liczę na zrozumienie i Państwa wrażliwość jako reprezentantów władzy publicznej, proszę również o udzielenie odpowiedzi z zachowaniem formy pisemnej.

Jednocześnie na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w ramach prowadzonej działalności, wnoszę o udostępnienie informacji publicznej poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Czy szkoła zebrała od rodziców uczniów informacje w sprawie zwolniona na rekolekcje? Ilu uczniów zostało zwolnionych  przez rodziców na rekolekcje?
2. Czy w dzienniku elektronicznym zostało odnotowane zwolnienie uczniów?
3. Czy szkoła uzyskała zgodę rodziców na zaprowadzenie uczniów do kościoła? Czy były to zgody indywidualne?
4. Czy w planach zajęć, w dzienniku elektronicznym, uczniowie, którzy nie zostali zwolnieni na rekolekcje i nieuczęszczający na religię mieli odnotowane zmiany? Jaka informacja została umieszczona w dzienniku w ich planach zajęć? Czy uczniowie ci uczestniczyli w zajęciach świetlicowych czy szkoła organizowała dla nich zajęcia dydaktyczne?
5. Kiedy i w jaki sposób dyrekcja szkoły została powiadomiona o terminie rekolekcji przez organizatora? Czy zasady dotyczące organizacji rekolekcji były przedmiotem odrębnych ustaleń między organizującymi rekolekcje a szkołą? Jakie były te ustalenia (prosimy o informacje o formie i treści)?
6. Kiedy i w jaki sposób dyrekcja szkoły powiadomiła o terminie i sposobie organizacji rekolekcji rodziców i uczniów?
7. Czy to organizator (strona kościelna) zaproponował, że rekolekcje odbędą się na terenie szkoły, w godzinach zajęć szkolnych? Czy dyrektor proponował, aby proboszcz organizował praktyki religijne na terenie parafii? Czy dyrektor proponował, w ramach uzgodnień, aby rekolekcje zostały zorganizowane w godzinach popołudniowych lub w weekendy?
8. Czy nauczyciele/wychowawcy zostali „poproszeni” przez dyrektora szkoły o opiekę nad uczniami w czasie odbywania przez nich praktyk religijnych?
9. Czy dyrekcja szkoły zwróciła się do nauczycieli z prośbą o opiekę nad uczniami czy przydzieliła opiekę zgodnie z planem zajęć?
10. Ilu nauczycieli nie posiadających skierowania do nauczania religii opiekowało się uczniami podczas rekolekcji?
11. Ilu katechetów opiekowało się uczniami podczas rekolekcji?
12. Ilu nauczycieli opiekowało się uczniami nieuczestniczącymi w rekolekcjach?
13. Ilu jest uczniów zapisanych na religię rzymskokatolicką w roku szkolnym 2023/2024?
14. Ilu uczniów w szkole nie jest zapisanych na religię rzymskokatolicką w roku szkolnym 2023/2024 (prosimy o wskazanie wyniku ilościowo i procentowo)?

Wskazuję również, iż zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, określam następujący sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail fundacja.wor@gmail.com,  jako załącznik do korespondencji elektronicznej.

 Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu

W dniu 26 marca 2024 r. wpłynęła odpowiedź od Pani Iwony Kowalskiej, dyrektor szkoły. Dyrektor informuje, że „w dniach 11-13 marca 2024 r. zmieniła organizację pracy szkoły w czasie dwóch godzin zajęć szkolnych” na rzecz praktyk religijnych. 402 uczniów (92,84% ogółu) jest zapisanych na zajęcia religii wobec 31 (7,16%) niezapisanych. Uczniowie nieuczestniczący w rekolekcjach SPĘDZALI CZAS W ŚWIETLICY LUB W BIBLIOTECE.

Pani dyrektor nie uważa tego za wykluczenie, gdyż również uczniowie mający w swoich planach zajęć „okienka” z powodu nie uczęszczania na religię też kierowani są do świetlicy lub biblioteki (:-(

Pani Dyrektor zwraca uwagę, że „nie ma szczegółowych uregulowań prawnych dotyczących obowiązku szkoły skierowania zapytania do rodziców w sprawie korzystania przez nich z prawa zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji. „W praktyce kościoła rzymskokatolickiego pisemne życzenie rodziców dotyczące organizacji nauki religii jest uważane za tożsame ze zgodą na przeżycie rekolekcji” (w tym miejscu zastanawiamy się jednak, na jakiej podstawie SZKOŁA pozwala sobie zaprowadzić uczniów do kościoła uniemożliwiając im udział w lekcjach; naprawdę na podstawie „praktyki” przyjętej przez związek wyznaniowy?).

W dniu 10 kwietnia 2024 r. fundacja wysłała pismo do nowego Kuratora Oświaty w Poznaniu.

Lublin, 10 kwietnia 2024 r.

Szanowny Pan Igor Bykowski
Wielkopolski Kurator Oświaty
Kuratorium Oświaty w Poznaniu
ul. Kościuszki 93
61-716 Poznań
e-mail: sekretariat.wko@ko.poznan.pl

                              WNIOSEK O PRZEPROWADZENIE DZIAŁAŃ NADZORCZYCH

            Działając imieniem Fundacji Wolność od Religii z siedzibą w Lublinie, w odpowiedzi na prośby zaniepokojonych rodziców i na rzecz przestrzegania prawa oświatowego, na podstawie art. 114 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r., a także na rzecz uwzględnienia i poszanowania praw mniejszości, rodziców i ich dzieci, które nie uczęszczają na lekcje religii rzymskokatolickiej oraz w imię przestrzegania fundamentalnej zasady państwa demokratycznego tj. ochrony praw mniejszości i równości obywateli wobec prawa, zwracam się do Pana z wnioskiem o podjęcie adekwatnych działań nadzorczych wobec Dyrekcji Szkoły Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Szamocinie ul.  19 Stycznia 29.

W dniu 13 marca 2024 r. fundacja zwróciła się do dyrekcji szkoły z wątpliwościami, które zgłaszali rodzice uczniów nieuczęszczających na religię, w związku ze sposobem organizacji rekolekcji w szkole.

Rekolekcje zostały zorganizowane na terenie szkoły i w miejsce planowych zajęć dydaktycznych, które zostały odwołane. Uczniowie niebiorący udziału w rekolekcjach zostali objęci opieką świetlicową.

W dniu 26 marca 2024 r. wpłynęła do fundacji odpowiedź od Pani Iwony Kowalskiej, dyrektor szkoły. Dyrektor potwierdziła, że „w dniach 11-13 marca 2024 r. zmieniła organizację pracy szkoły w czasie dwóch godzin zajęć szkolnych” na rzecz praktyk religijnych. Pani dyrektor nie uważa tej praktyki za dyskryminującej i wykluczającej uczniów nie będących katolikami, gdyż również uczniowie mający w swoich planach zajęć „okienka” z powodu nie uczęszczania na religię kierowani są do świetlicy czy biblioteki. Pani Dyrektor zwraca uwagę, że „nie ma szczegółowych uregulowań prawnych dotyczących obowiązku szkoły skierowania zapytania do rodziców w sprawie korzystania przez nich z prawa zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji. „W praktyce kościoła rzymskokatolickiego pisemne życzenie rodziców dotyczące organizacji nauki religii jest uważane za tożsame ze zgodą na przeżycie rekolekcji” (w tym miejscu zastanawiamy się jednak, na jakiej podstawie SZKOŁA pozwala sobie zaprowadzić uczniów do kościoła uniemożliwiając im udział w lekcjach; naprawdę na podstawie „praktyki” przyjętej przez związek wyznaniowy?).

W związku z powyższych uprzejmie prosimy Pana kuratora o:

1. wskazanie podstawy prawnej, w oparciu o którą dyrektor odwołał zajęcia szkolne z powodu rekolekcji i skierował uczniów nieuczęszczających na religię do świetlicy. Domagamy się wskazania aktu prawnego, który pozwala dyrektorom szkół odwoływać zajęcia szkolne z powodu udziału części uczniów w praktykach religijnych.
2. przedstawienia stanowiska kuratora w sprawie odwoływania zajęć dydaktycznych z powodu rekolekcji w podległych szkołach
3. przedstawienia stanowiska kuratora w kwestii pozyskiwania od rodziców uczniów zwalniających ich na rekolekcje stosownej informacji. Dyrektor szkoły uważa, iż wyrażenie przez rodzica życzenia organizacji lekcji religii w szkole upoważnia szkołę do wyprowadzenia uczniów do kościoła (przez nauczycieli przedmiotu, z którym w danym czasie mają planowe zajęcia) czy też zaprowadzenia uczniów do sali gimnastycznej, w której proboszcz organizuje praktyki religijne. Czy praktyka kościoła katolickiego, na którą powołuje się dyrektor jest zgodna z zasadą legalizmu obowiązującą dyrektorów szkół?
4. Prosimy również o odniesienie się do kwestii, kto jest prawnie odpowiedzialny za bezpieczeństwo uczniów (np. będzie odpowiadał  w przypadku wypadku), jeśli dyrektor szkoły nie ma pisemnych zgód na wyjście na rekolekcje do kościoła – rodzice, parafia, czy szkoła?
5. Prosimy również o odniesienie się do kwestii delegowania nauczycieli do opieki nad uczniami biorącymi udział w rekolekcjch – czy takie polecenie („prośba”) ze strony przełożonego nie stanowi naruszenia wolności sumienia nauczycieli?

Zgodnie z Konstytucją RP oraz prawem oświatowym rodzice samodzielnie występują do szkoły z ewentualnym życzeniem co do uczestniczenia ich dzieci w lekcjach religii danego wyznania oraz w uroczystościach religijnych lub też biorą w nich dobrowolny udział na zaproszenie katechetów. § 10 Rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach wskazuje, że Uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej.

W związku z powyższym Szkoła jest zobowiązana zebrać oświadczenia rodziców, którzy zwalniają swoje dzieci z zajęć dydaktycznych na rekolekcje a pozostałym uczniom winien zapewnić dostęp do edukacji i możliwość udziału w zajęciach dydaktycznych. Minister Edukacji Narodowej w piśmie z dnia 27 czerwca 2017 r. skierowanym do fundacji wskazuje, że uczniowie nieuczestniczący w rekolekcjach „są zobowiązani do udziału w zajęciach szkolnych odbywających się w godzinach ustalonego stałego planu zajęć i mają odnotowywany fakt obecności na tych zajęciach. Nieuprawnione jest więc informowanie rodziców, że w czasie rekolekcji nie ma zajęć – z wyjątkiem sytuacji, gdy wszyscy uczniowie szkoły uczęszczają na religię”. Jeśli są to dni dodatkowo wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych w rozumieniu § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego, szkoła organizuje zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, na które rodzice mogą, ale nie muszą posłać dzieci, których obecność jest odnotowywana w dzienniku zajęć w świetlicy.

Powyżej powołane przepisy oznaczają, że dyrektor szkoły publicznej ustala z organizatorem rekolekcji zasady organizacji zwolnienia uczniów uczestniczących w rekolekcjach z zajęć szkolnych, w dniach, w których takie rekolekcje mają się odbywać, a o których dyrektor szkoły musi być powiadomiony przez organizatora rekolekcji z co najmniej jednomiesięcznym wyprzedzeniem. Dyrektor szkoły nie organizuje rekolekcji wielkopostnych, ponieważ jest organem władzy publicznej, a zgodnie z art. 8 ust. 2 Konkordatu zawartego między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r.  „Organizowanie kultu publicznego należy do władzy kościelnej zgodnie z przepisami prawa kanonicznego i z zachowaniem odpowiednich przepisów prawa polskiego”. Ostatnie zdanie ww. § 10 ust. 1 Rozporządzenia stanowi przy tym o „odrębnych ustaleniach między organizującymi rekolekcje a szkołą„. Jednocześnie, zgodnie z § 10 ust. 2 ww. Rozporządzenia pieczę nad uczniami zapewniają w dniach rekolekcji katecheci.

Zatem zgodnie z przepisami prawa oświatowego dyrektor szkoły publicznej, jeśli otrzyma we właściwym terminie zawiadomienie od organizatora rekolekcji, ma obowiązek ustalić z organizatorem rekolekcji czas i miejsce przekazania pieczy nad uczniami katechetom. Jakiekolwiek inne działania Dyrektora szkoły publicznej w zakresie organizacji rekolekcji wielkopostnych są działaniami bez podstawy prawnej.  Zgodnie z wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą legalizmu, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, co jest jednoznacznie rozumiane jako nakaz ścisłej wykładni przepisów kompetencyjnych oraz stosowania zasady „co nie jest im dozwolone, jest zakazane”. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01).  Przekroczenie uprawnień dyrektora szkoły publicznej rodzi w tym zakresie bardzo poważne konsekwencje pedagogiczne – odwołując zajęcia dydaktyczne, udostępniając wyłącznie jednemu związkowi wyznaniowemu pomieszczenia szkolne w dowolnie wskazanym przez niego czasie, również wówczas gdy szkoła :”pracuje”, wykorzystywanie podległych pracowników-nauczycieli do opieki nad uczniami w czasie odbywania przez nich praktyk religijnych tworzy on wrażenie, że władza publiczna jest powołana do organizacji kultu religijnego, a szkoła publiczna jest instytucją, która organizuje tego rodzaju kult, co może dodatkowo potęgować poczucie dyskryminacji i wykluczenia dzieci bezwyznaniowych lub wyznających religie inne niż katolicka.

            Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej formułuje zakaz dyskryminacji i wskazuje na równość wszystkich obywateli. Religia rzymskokatolicka może być przedmiotem nauczania jednak zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach  Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie.

Ponadto podstawowym i priorytetowym zadaniem Szkoły jest zapewnienie uczniom dostępu do edukacji, zgodnie z zatwierdzonymi programami nauczania, w odpowiedniej liczbie godzin. Powyższe stanowi jednocześnie realizację zadań publicznych. W tygodniowym planie zajęć Szkoła wyznacza ściśle określone godziny zajęć poszczególnych przedmiotów, a zastąpienie lekcji wydarzeniami religijnymi powoduje powstawanie zaległości w przerabianym materiale.  

           
W związku z powyższym wnoszę jak na wstępie.

Z wyrazami szacunku

Dorota Wójcik
prezeska zarządu

Załączniki:

– pismo fundacji do dyrekcji szkoły z dnia 13 marca 2024 r.

– odpowiedź dyrekcji szkoły z dnia 26.03.2024 r.